Еуразияның орталығында орналасқан Қазақстан тарихи тұрғыдан бұрынғы Кеңес Одағының бір бөлігі ретінде ғарыш бағдарламасына қосқан үлесімен де танымал болды. Ал тәуелсіздік алғаннан кейін сол ғарыш үлесін алған еліміздің өрендері тұңғыш рет ғарышқа аттанды. Бұл мақалада біз нақты деректерді пайдалана отырып, алғашқы қазақстандық ғарышкерлердің тарихын, жетістіктері мен мұрасын қарастыруды ұйғардық.
Қазақстандық ғарышкерлер халықаралық ғылыми зерттеулерге өз үлесін қосып, “Мир” ғарыш станциясында және Халықаралық ғарыш станциясында (ХҒС) көптеген миссияға қатысты. Олардың қатысуы тек Қазақстанда ғана емес, бүкіл әлемде ғарыштық инженерия мен ғылымның дамуына өз ықпалы тиді. Тоқтар Әубәкіров ғарышта немен айналысты? Тұңғыш қазақ ғарышкері Тоқтар Әубәкіров 1946 жылы 27 шілдесінде Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданында дүниеге келген. 1991 жылы 2 сәуірде Кеңес Одағы Ғарышкерлер даярлау орталығында ғарышқа ұшу дайындығына кірісті. Сол жылы 2 қазанда Байқоңырдан “Союз ТМ-13” кемесімен ғарышқа ұшты. Ғарыш кемесі жер төңірегіндегі “Мир” орбиталық кешенімен түйісті.
Онда ол өзге ғарышкерлермен бірге биотехнология, металлургия, медицина салалары және Арал туған аймағы бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді. Зерттеу нәтижесінде Арал үстіндегі тұзды шаң борамасының пайда болу процесі, сол зиянды аэрозолдардың Қазақстан мен Ресей аймақтарына таралуының ғарыштық суреттері алынды. Сондай-ақ Қазақстан аумағындағы атмосфераны және жер бетін зерттеу, жұлдызды аспан астрофизика бақылау жұмыстары да ойдағыдай өтті. Ал 1991 жылы 10 қазанда Жерге оралды. Ғарыштан оралған соң Қазақстандағы ғарыштық даярлығын зерттеулердің негізін қалауға, отандық Қарулы Күштердің әскери даярлығын жетілдіруге, әскери-патриоттық тәрбие жұмыстарын жолға қоюға белсене араласты. Оның жұмысы ғарыштық ортаның адам ағзасына әсері және салмақсыздықтың әртүрлі аспектілері туралы білімімізді кеңейтуге ықпал етті.
Тұңғыш қазақ ғарышкерінің мұрасы еліміз үшін қашанда маңызды. Халық санасында бұл елеулі оқиға ұлттық мақтаныш пен шабыттың символына айналды. Өз кезегінде, Қазақстан ғарыш индустриясының дамуын қолдап, ғаламның зерттелмеген кеңістігін зерттеу дәстүрін жалғастыра отырып, өз өкілдерін ғарышқа жіберуді жалғастырып келеді. Қазақстандық ғарышкерлер ғарыш бағдарламасы мен ғылыми зерттеулерге елеулі үлес қосты. Олардың жетістіктері ғылым үшін де, жалпы ұлт үшін де маңызды. Бүгінде әлемде ғарышқа ұшқан адам саны 600-ден асады. Оның үшеуі қазақ. Тоқтар Әубәкіровтің ізімен Талғат Мұсабаев және Айдын Айымбетов орбитаға аттанған еді. Осы сапарының барысында 39 ғарыштық эксперимент жасалды. Тағы да оқыңыздар: https://kaz.nur.kz/kaleidoscope/2079917-toqtar-talgat-aidyn-qazaqtan-syqqan-garyskerler-turaly-ne-bilesiz/
