Сенат депутаттары Дархан Қыдырәлі мен Әлішер Сатвалдиев «Мемлекеттік техникалық қызмет» АҚ ұжымымен кездесті. Онда цифрландырудың болашағы, жасанды интеллекті қолданудың артықшылығы мен нейрожелілердің дамуы туындататын қауіптер туралы пікірлер ортаға салынды. Мемлекет басшысы осы мәселелерді «Ана тілі» газетіне берген сұхбатында атап өткен еді.
Сенаторлар цифрландырудың артықшылығы мен қаупі туралы мәселелерді талқылады
Парламентшілер Ақпараттық қауіпсіздік жөніндегі ұлттық үйлестіру орталығы мен Телекоммуникация желілерін басқару орталығының және Компьютерлік инциденттерге әрекет ету ұлттық қызметі мен зиянды кодты зерттеу орталығының жұмыс барысымен және нәтижелерімен танысты.
«Цифрлық технология елімізде кеңінен таралып жатыр және күнделікті өмірімізге ене бастады. Алайда, жетістіктермен қатар киберкеңістіктегі қауіп-қатер де көбейіп келеді. Осыған байланысты техникалық инфрақұрылымды жетілдіру, заңнаманы бейімдеу, білім беру бағдарламасын дамыту, жасанды интеллекті жауапкершілікпен енгізу сияқты кешенді шараларды қабылдау қажет. Мемлекет басшысы бұл мәселеге ерекше назар аударып отыр», деп атап өтті Дархан Қыдырәлі.
Депутаттар Сенаттың заң шығару қызметі туралы хабардар етті. Сондай-ақ ұйым қызметкерлерімен кибергигиенаны дамыту, киберқауіпсіздікті арттыру үшін заңнамалық негіздерді қалыптастыру мәселесін де егжей-тегжейлі талқылады.
Осы орайда, Өнеркәсіп және құрылыс министрі Қанат Шарлапаев Үкімет отырысында ведомство жетекшілік ететін салалар бойынша кадрларға қажеттілік 39 мыңнан астам адамды құрайтынын баяндады.
Аталған мәселені шешу үшін роботтандырылған тау-кен техникасы операторы, тау-кен және металлургия өнеркәсібіне арналған смарт-жүйелерді әзірлеуші, виртуалды прототиптеу жөніндегі маман, цифрлық жобалаушы, Big Data талдаушысы және «Ақылды үй» жобалаушысы сияқты 75 жаңа мамандықты қамтитын Жаңа мамандықтар атласы әзірленді.
«Осылайша, қол еңбегі біртіндеп автоматтандырылатын болып өзгереді, бұл қоғамдағы жұмысшы мамандары туралы әдеттегі идеяны түбегейлі өзгертеді», — деп атап өтті Қанат Шарлапаев.
Биыл индустрияландыру картасының 190 жобасы шеңберінде машина жасауда 8 жаңа мамандық пайда болады: 3D-басып шығару және дәнекерлеу жөніндегі инженер, роботтандырылған бояу жүйелерінің операторы және басқалары бар.
Министр 336 кәсіпті қамтитын сегіз салада жасанды интеллект технологияларын қолдана отырып, 60 кәсіптік стандарттарды әзірлеу және өзектендіру бойынша жұмыс жүргізіліп жатқанына тоқталды.
Өнеркәсіп саласында кадрлар даярлау үшін дуальды оқыту белсенді қолданылады. Еліміздің 284 колледжінің жұмысына 700-ден астам кәсіпорын жұмылдырылған. Қол қойылған шарттар мен меморандумдар шеңберінде жыл сайын 13 мыңнан астам жас маман жұмыс орындарымен қамтамасыз етіледі. 2024 жылы оқушыларға кәсіптік бағдар беру аясында 2 мыңнан астам студент өнеркәсіптік кәсіпорындарда тәжірибеден өтті.
Озық білім беру технологияларын енгізу мақсатында халықаралық әріптестікті дамыту жалғасуда. Мысалы, 2024 жылы «Allur Group» компаниясы Германияның Эрфурт университетімен бірлесіп Халықаралық дуальды оқыту орталығын құрды. Таразда «Қазфосфат» қолдауымен Ресей химия-технологиялық университетінің филиалы ашылды.
Сондай-ақ министр геологиядағы кадр тапшылығын шешу үшін «Жас геолог» қоғамдық қорын құруды және жастар арасында мамандыққа деген қызығушылықты арттыру үшін халықаралық олимпиада өткізуді қосқанда, жүйелі шаралар қабылданғанын атап өтті.
«Қатты пайдалы қазбаларды геологиялық барлау саласындағы бес мамандық бойынша кадрлар даярлауды еліміздегі Абай облысындағы жалғыз Геологиялық барлау колледжі жүзеге асырады. Құрылыс саласында да жұмыс жүргізілуде. Соңғы екі жылда 400-ден астам маман «Қазақстанның құрылыс салушылар қауымдастығы» және BI University ынтымақтастығы шеңберінде біліктілікті арттыру курстарынан өтті. Өткен жылы WorldSkills Kazakhstan чемпионатына 550 колледж студенті қатысты», — деп атап өтті министр.
Сондай-ақ желтоқсан айында Мемлекет басшысының Жарлығымен төрт ведомстволық наградалар мемлекеттік наградаларға ауыстырылды, олар: «Қазақстанның еңбек сіңірген геологтары», «Еңбек сіңірген құрылысшылары», «Еңбек сіңірген кеншісі» және «Еңбек сіңірген өнер қайраткері».
Министрліктің Жұмысшы мамандықтары жылына орайластырылған салалық жоспары шеңберінде бірқатар іс-шара іске асырылатын болады:
- жетекшілік ететін салаларда жұмыс істейтін жұмысшы кәсіптерінің өкілдерін құрметтеу және марапаттау арқылы он кәсіби мерекені атап өту;
- оқушылар мен студенттер үшін «Ашық есік күнін» өткізу;
- колледж базасында бос орындар жәрмеңкелерін ұйымдастыру.
Сондай-ақ әлеуметтік әріптестік және еңбек қатынастарын реттеу жөніндегі жұмыс жалғастырылатын болады.
Электрондық сауда әлемдік экономиканың ең қарқынды дамып келе жатқан сегменттерінің бірі. Бүгінде дүние жүзі халқының 30%-ы интернет арқылы онлайн сауда жасайды. 2024 жылы жаһандық электрондық коммерция нарығының жалпы көлемі шамамен $6,3 трлн-ға жетіп, оның ішінде электрондық сауданың үлесі 20%-ды құрады. Алдағы жылдары электрондық коммерцияның көлемі $8,3 трлн-ға дейін өседі деп болжануда.
Сауда құрылымы қарқынды түрде өзгеріп жатыр. Жаңа трендтер пайда болуда. Олардың қатарында: жасанды интеллект технологияларын енгізу, дербестендіру, әлеуметтік желілер арқылы сауданың өсуі, стримингтер арқылы сауда жасау бар.
2024 жылдың 11 айы бойынша алдын-ала жасалған деректерге сәйкес, Қазақстандағы электрондық сауда көлемі шамамен 3,2 трлн теңгені құрады. Өткен жылдың қорытындысы бойынша бөлшек сауда көлемінен жоспарланған 14,5%-дан 15%-ға дейін артуы болжануда.
Электрондық сауданы одан әрі дамыту мақсатында өткен жылдың сәуірінде 2027 жылға дейінгі электрондық сауданы дамыту жоспары қабылданды. Қабылданған жоспар шеңберінде электрондық сауда мәселелері бойынша заңнаманы жетілдіру, барлық өңірлерде электрондық сауда бойынша оқу курстарын жүргізу, сондай-ақ электрондық сауда кәсіпкерлеріне мемлекеттік қаржылық қолдау шараларын жүргізу жұмыстары жалғасуда.
«Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасымен бірлесіп республика бойынша кәсіпкерлер үшін электрондық сауда бойынша оқу орталықтары ашылды. Өткен жылы электрондық сауда субъектілеріне сыйақы мөлшерлемесін субсидиялау және кепілдік беру түрінде мемлекеттік қолдау шараларын көрсету ережелері қабылданды.
Электрондық сауда инфрақұрылымы дамып жатыр, оның ішінде: меншікті инфрақұрылымы 100 мың шаршы метр болатын Teez жаңа қазақстандық маркетплейс іске қосылды, жақын арада 10 мың жұмыс орны құрылады. Инвестициялар $50 млн-ды құрады.
Сондай-ақ биыл Ozon және Wildberries маркетплейстер Астана және Алматы қалаларында инвестиция көлемі 101,3 млрд теңге болатын жалпы ауданы 291 мың шаршы метр 3 орталық салу жоспарлануда. Трансшекаралық электрондық сауданы ынталандыру мақсатында өткен жылдың 6 қарашасында Бішкек қаласында, Түркі мемлекеттерінің ұйымы шеңберінде Үкіметаралық Келісімге қол қойылды. Электрондық сауда саласында халықаралық құжаттарды әзірлеу бойынша жұмыс жүргізілуде, ол Дүниежүзілік сауда ұйымы, Еуразиялық экономикалық одақ, Шанхай ынтымақтастық және Орталық Азия аясында жүзеге асырылуда.
Электрондық сауданың енуінің жоғары қарқынын ескере отырып, оның жалпы бөлшек сауда құрылымына әсерін талдау жүргізілді. Ол үшін өткен жылдың қазан айында нарықтың, бизнес қауымдастықтардың және мемлекеттік органдардың негізгі қатысушыларын қамтитын жұмыс тобы құрылды.
Талдауға бөлшек сауда саласындағы 400 мыңнан астам компанияның деректері енгізілді. Деректер жиынтық түрде ұсынылып, бөлшек сауда секторындағы негізгі үрдістер мен құрылымдық өзгерістерді көрсетеді. Онлайн және офлайн сауда сатушыларының типтік портреті әзірленді. Барлық көрсеткіштер бойынша онлайн сауда тиімдірек анықталды. Өйткені, ондай компаниялар ірі, тұрақтылығы жоғары, сатылымдары мен қызметкерлер саны көп.
Қазақстанда белсенді онлайн-компаниялар барлық бөлшек сауда кәсіпорындарының 12,6%-ын құрайды. Бұл ретте олар 300 мыңнан астам жұмыс орнын құрды, жоғары өнімділік көрсетілді, бөлшек сауда секторындағы салық түсімдерінің 60%-ы қамтамасыз етілді. Яғни, елімізде, бөлшек саудамен айналысатын 505 мың офлайн компания 3 жыл ішінде 240 млрд теңге салық төлеген. Ал онлайн саудамен айналысатын 73 мың компания 360 млрд теңге салық төледі. Бұған қоса отандық маркетплейстер 135,2 млрд теңге салық төлеген.
