Сауран ауданында заң жобалары мен мемлекеттік органдардың шешімдерінің ашықтығын қамтамасыз ету бағытында бірнеше маңызды шаралар жүзеге асырылуда. Сонымен қатар, Сауран ауданында жергілікті тұрғындардың мемлекеттік басқару үдерісіне қатысу мүмкіндігін кеңейту және қабылданатын шешімдердің ашықтығын арттыру мақсатында бірқатар жаңа шаралар жүзеге асырыла бастады. Аудан әкімдігінің бастамасымен енгізіліп отырған бұл шаралар Қазақстан Республикасының «Қоғамдық кеңестер туралы» және «Ақпаратқа қол жеткізу туралы» заңдарына сәйкес жүргізілуде. Негізгі бастамаларға Заң жобалары мен әкімдік қаулыларының жобаларын ашық талқылау үшін жариялау, Сауран ауданы әкімдігінің ресми сайтында және әлеуметтік желілерде қоғамдық тыңдаулар кестесі мен материалдарын жариялау, Мемлекеттік органдардың қабылдаған шешімдері бойынша есеп беру кездесулерін өткізу; Мемлекеттік сатып алулар мен бюджет қаражаттарының жұмсалуын электрондық жүйеде жариялау; Қоғамдық кеңестің қатысуымен қабылданатын шешімдердің мониторингін жүргізу.
Сонымен қатар, аудан тұрғындарына электрондық өтініштер мен ұсыныстар жолдау үшін арнайы онлайн-платформа іске қосылады. Бұл – шешім қабылдау процесіне халықтың тікелей қатысуына жол ашатын маңызды қадам. Сауран ауданы — Түркістан облысының дамушы аудандарының бірі. Аудан халқының белсенді азаматтық ұстанымы мен мемлекеттік органдардың ашықтығы қоғамдық келісім мен тиімді басқарудың кепілі болып табылады.
Қазақстанда құқықтық саясатты жүзеге асыру және заң бөлімдерінің нәтижелі жұмысы құқықтық мәдениетті қалыптастырудың, құқықтық тәртіпті қамтамасыз етудің және азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғаудың негізі болып табылады. Құқықтық саясатты және бөлімдердің жұмысын жүзеге асыру үшін құқықтық саясатты әзірлеу және іске асыруды мақсат ету керек. Оларға: Заң шығару бастамалары: Құқық қолдану тәжірибесі мен қоғамдық қажеттіліктерді талдау негізінде қалыптасады. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі, сондай-ақ басқа да мүдделі органдар мен комиссиялар жаңа заңдар мен қолданыстағыларына өзгертулер әзірлейді және ұсынады. Талдау және мониторинг: Қолданыстағы заңнаманың тиімділігіне зерттеулер жүргізіледі, оның негізінде қажетті түзетулер енгізіледі. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі: Құқықтық саясат, құқық қорғау және жаңа нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге жауапты негізгі орган. Ол сондай-ақ құқыққа қатысты басқа органдардың қызметін үйлестіреді. Ал Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметі Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманың сақталуын қадағалайды және сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың алдын алады.
Біздің елімізде Сот жүйесі: Конституциялық Кеңестен, Жоғарғы Соттан және заңның орындалуын қамтамасыз ететін және азаматтардың құқықтарын қорғайтын төменгі соттардан тұрады. Құқықтық мәдениет пен құқықтық сананы қалыптастыру Халықта, қарапайым тұрғында болсын құқықтық сауаттылықтың бастапқы білімі болуы керек. Сол себепті блім беру ұйымдарында құқық пәні бойынша білім беру бағдарламалары енгізілген. Одан бөлек, азаматтар мен кәсіпорындар үшін семинарлар мен тренингтер ұйымдастыру да басты мақсатта. Құқықтық тұрғыда халық арасында толеранттылық және құқықтық сананы дамыту үшін келесідей әрекеттер жасалуы тиіс: Адам құқықтарын ілгерілету: адам құқықтары мен заң үстемдігі қағидаттарын құрметтеуге бағытталған ақпараттық науқандар мен білім беру бағдарламалары.
Қоғамдық және құқық қорғау ұйымдары: Олар құқықтық мәдениетті арттыруда және қоғамды құқықтар мен міндеттер туралы ақпараттандыруда белсенді рөл атқарады. Заң жобаларының ашықтығына байланысты бізде ақпараттар қолжетімді. Нормативтік құқықтық актілер жобаларын ресми сайттарда жариялау, қоғамдық талқылаулар мен консультациялар өткізу, БАҚ беттерінде деректер жиі жарияланып тұрады. Бұл шаралар азаматтардың құқықтары мен бостандықтары қорғалатын, құқықтық жүйе тиімді және әділ жұмыс істейтін құқықтық мемлекет құруға ықпал етеді. Ел тұрғындарының арасында құқықтық мәдениетті жоғарылату мақсатында түрлі іс-шаралар да жиі өткізіліп отырады.
Қазақстан халқының құқықтық мәдениеті мен құқықтық санасын дамытуға бағытталған «Рухани жаңғыру» бағдарламасының аясында «Құқыттық мәдениет» арнайы жобасы әзірленіп, көпке жол тартқан. Қазақстандықардың, жалпы халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру – қоғамның дамуының алғышарттарының бірі. Дамыған мемлекеттерде құқықтық саясат кеңінен етек алған. Онда әр адам өз құқын қорғауға бейім тұрады. Ал өзінің міндетін білген адам тәртіпсіздікке бармайтынын есте ұстаған жөн.
Тәуелсіз еліміздің Ата Заңында Қазақстан Республикасы құқықтық мемлекет деп жарияланғаны баршамызға мәлім. Құқықтық мемлекеттің әрбір азаматы құқықтық саналы, құқықтық мәдениетті болуы қажет. Мемлекетіміздің 2030 жылға дейінгі құқықтық саясат тұжырымдамасы да осыны көздейді. Құқықтық оқыту және құқықтық тәрбие өзара табиғи байланысқан. Құқықтық мәдениетті қалыптастыру үзіліссіз процесс болуы қажет. Сонда ғана ол өз кезеңінде тұлғалардың заңдарға бағыну санасын қалыптастырады. Құқықтық білімді күнделікті кеңейту және тереңдету әрекеттері өзіндік мазмұнына сәйкес бағытталуы керек.
Қазіргі кезде азаматтар күн сайын, тіпті сағат сайын мәмілелер жасап жатады, бірақ оны өздері онша сезіне қоймайды. Көпшілік арасында жүргізілген сауалнама нәтижесі мынандай болды: біріншіден: автобусқа отырған азамат тасымалдау келісім-шартын, киім ілгішке киімін өткізген азамат сақтау шартын, дүкенге келген азамат сатып алу-сату шартын жасасқанын түсіне бермейді. Чек, билет, жетон т.с.с. мәмілелерді растайтын заттардың құқықтық маңызы бар екенін тіптен елей қоймайды. Екіншіден: өз құқықтарының бұзылу жағдайында азаматтардың басым көпшілігі қайда барып жүгінуді білмейді. Үшіншіден: өз беттерімен заңдылық құжаттарды рәсімдей алмайды. Төртіншіден: заңдардың бар екенін біле тұра оны іске асырудың жолын білмейді. Осылай жалғастыра беруімізге болады. Аталмыш жағдайлар азаматтардың құқықтық мәдениетін қалыптастырып, арттыру мәселесін алға қояды.
Заңды білу және оны құрметтеу- құқықтық мемлекетті құрып отырған Қазақстан мемлекетінің әрбір тұрғынының қасиетті борышы. Құқықтық ағарту немесе құқықтық білім қалыптастырудың мақсаты -заң ережелерін насихаттап, азаматтардың күнделікті тұрмыста ұстана алатын дәрежеге жеткізу. Құқықтық білімді қалыптастыру, оны жүйелі түрде жүзеге асыру, жастардың алған білімнің күнделікті тұрмыс талаптарына сәйкестігі мен адамгершілік нормаларына сабақтастығы оның негізділігінің белгісі ретінде қарастырылады.
Құқықтық мәдениетті қалыптастыру әр мемлекеттің идеологиялық қызметінің құрамдас бөлігі болып табылады. Тарихқа үңілсек барлық мемлекеттерде құқық пен құқықтық тәртіп туралы дүниетанымдарды тарату қызметін жүзеге асырудың ерекше көздері болып мешіттер, шіркеулер, мектептер, әдебиеттер, өнер (барлық деңгейдегі мектептер), басылымдар, радио, теледидар арнайы заңгерлік білім беру мекемелері танылған.
Мемлекеттің даму деңгейі жоғары болғанымен құықтық сананың мәні, оның бағалығы, қызметі біршама тұрақты болып қала береді, ал оның азаматтардың санасына әсер етудің мазмұны мен тактикасы, объектілері, нысаны және амалдары ауысып отырады. Тек шынайы демократия жағдайларында құқықтық білім беру кәсіби мамандардың мақсатты бағытталған және арнайы ұйымдасқан қызметі болуы мүмкін. Ол өзі көп мақсатты, қызметті, болжамды стратегиялық, ұзақ мерзімді мақсаттар және тактикалық мақсаттарды, таяудағы жалпы және жеке мақсаттарды көздейді.
Қазіргі таңда құқықтық нигилизмді (құқықты жоққа шығаруды) жеңуіміз қажет, оған көпшіліктің таңқалуын тоқтатып, заңға деген сый, құрметтеуге тәрбиелеу және жауапкершілік сезімдерін ояту қажеттілігі, яғни бұл жерде жемқорлық, заңды басынушылықтар, заңға немқұрайлы қараудың құқықтық жүйеге кереғар екендігін түсіндіру және қоғамдық моральді бейтараптық жаулап алуына жол бермеу керек. Қазақстан азаматтарының құқықтық санасын кеңейтуде немесе қоғамдық сананы құрудың негізі — адамгершілік және әлеуметтік әлемді тұрақтандыру арқылы, яғни барша азаматтардың қолдауымен барлық қоғамдық топтардың, халықтың белсенді қызмет етуге және адам құқығының шеңберін кеңейтуге жол ашу. Құқыққа немқұрайлы қарау қандай да бір шектен шығушылық, әлеуметтік басқа да нормаларды, психологиялық жеке тұлғаларда заңға деген жауыздықпен қарауы, демократиялық формадағы «Не істегім келсе, соны істеймін» деген қарама – қайшылық құқықтық мемлекетті және азаматтық қоғамды құрудағы кедергілерді білдіреді, яғни бұл жерде осындай кереғарлықтарды жою керек. Бұндай әлеуметтік кереғарлықты жеңу қажет, басынушылықты және нигилизмнің алдын – алу жұмыстарының (әлеуметтік апатияны) бірден – бір маңызды құрамдас бөлігі болып азаматтарға құқықтық тәрбие беру шараларының белсенділігі болып табылады.
Қазақстанда құқықтық нигилизм профилактикасын дамыту керек, яғни осы салада арнайы бағдарламалар қажет. Себебі, жастар арасындағы құқықтық нигилизмге бой алдырушылық өз кезеңінде біршама қауіп тудырады. Сондықтан қолданылатын заңның қызметті сапалығын қамтамасыз ету, заңның және құқықтық тәртіптің тұрақтылығы, соттардың мәртебесін жоғарлату және соттарды уақыт талабына сай соттың реформаларды, халыққа уақытқа сай етіп құқықтың тәрбие беруге негізделу мәселесі бірінші кезекте тұруы қажет.
