Бүгінде Сауран ауданында құқықтық сауаттылықты және құқықтық мәдениетті арттыру мақсатында жүйелі шаралар атқарылуда. Осы орайда, Сауран ауданында жыл басынан өткізілген республикалық және облыстық жедел-профилактикалық іс-шараларға тоқталамыз. «Борышкер», «Тұрмыс», ,«Тасымалдаушы», «Уылдырық», «Браконьер», «Жасөспірім», «Құқықтық тәртіп», «Таза Қазақстан» «Қаңғыбас», «Қару», «Қауіпсіз жол», «Заңсыз тасымалдаушы» жедел-профилактикалық іс-шаралар өтті. Одан бөлек, Сауран ауданын қауіпсіз аумаққа айналдыру мақсатында, жыл басынан бері аудан көлемінде, күнделікті рейдтік жұмыстардан бөлек, әр аптаның жұма және сенбі күндері Сауран ауданы полиция бөлімінің қызметкерлерімен-«бір нүктелік» жедел профилактикалық рейдтік іс-шарасы өткізілген.
Қазірде құқықтық сауаттылықтың түрлері көп. Қоғамда қанша қатынас болса, мысалы, экономикада, білім беруде, саясатта және ғылымда да құқықтық сауаттылық бар. Бұл әр қатынастың өзінің мәдениетіне сәйкес пайда болады. Бірақ біздің Конституцияда азаматтардың құқықтық тұрғыдан сауатын ашуды мемлекеттің негізгі мақсаттарының бірі деп жазылған. Осыған орай түрлі мемлекеттік бағдарламалар, шараларды дайындап, жүзеге асырып жатырмыз. Олар аз да болса өз нәтижесін де беретіні сөзсіз. Тіпті жоққа шығарған күннің өзінде тамшыдай болса да, мақсатқа жетуге өз үлестерін қосып жатыр. Республикалық маңызы бар қалалардың құқықтық сауаттылығы ауылдық елді-мекендерге қарағанда әлдеқайда жоғары екенін мойындауымыз керек. Себебі олардың ақпаратқа қолжетімділігі басым. Құқықтық сауаттылық тал бесіктен бастау алады. Ол бір қиын дүние емес. Егер ата-анасы мінез-құлқын, іс-әрекетін заңға сәйкес алып жүретін болса, ғылымда дәлелденгендей, ол қасиет ген арқылы балаға міндетті түрде беріледі. Құқықтық сауаттылықты қалыптастырсақ, “дамыған мемлекетпіз” деп ауыз толтырып айтуға негіз болушы еді. Құқықтық сана – теориялық ұғым. Оның жеке, яғни индивид ретінде қалыптасқан (студенттердің, зейнеткерлердің, қоғам қайраткерлерінің құқықтық санасы) түрлері бар. Тағы кәсіптік, яғни белгілі бір кәсіп иелерінің, журналистердің, заңгерлердің құқықтық санасы болады. Ол халықтың қай топтан екеніне де тығыз байланысты. Мысалы, зейнеткерлер өздеріне берілген құқықтар мен жүктелген міндеттерді тиісті деңгейде атқарып жатыр ма? Олар үкіметтен нені талап етіп жатыр? Қазір зейнетке шығу жасы қызу талқыға түсіп жүр. Олардың әрқайсысының өз пікірін ортаға сала білуі – құқықтық санасы қалыптасқанының дәлелі. Ал енді құқықтық мәдениет дегеніміз – құқықтық сананың жоғарғы деңгейге жеткен формасы. Заңмен таныс болу, құқығыңды кез келген ортада қорғай алу – оның басты айғағы. Рухани мәдениеттің элементтерін біз ең қарапайым қоғамдық көліктегі жүріс-тұрыстан байқаймыз. Қарт кісілерді сыйлап, жастардың алдын кесе өтпеуі, орын беруі – құқықтық мәдениеттің қалыптасқанының белгісі. Ол қоғаммен байланысқа түсу арқылы күрделене түсетін ұғым. Адам құқығы заң аясында қорғалады. Бұзылған құқықтарды қалпына келтіру үшін ірі құқық бұзушылық орын алған жағдайда сот билігі заңға сәйкес жазалау шараларын жүзеге асырады . Сотқа дейінгі тергеу, істі қарау барысында құқығы бұзылған азаматтардың мүддесін тиісті органдар қорғай алады. Бейінді ведомстволардың қағаз жүзінде бекітілген қызметтік міндеттерінің қаншалықты орындалып жатқанын талдау үшін алдымен «ол жерде кімдер жұмыс жасап жүр, біліктілік дәрежесі қандай, қандай жолмен билікке келді?» дейтін сұрақтарға жауап іздегеніміз дұрыс болады. Егер мемлекеттік билік органдарына немесе құқық қорғау органдарында отырған қызметкер біліктілік емтихандарын адал еңбегімен тапсырып, өз ісіне қызығушылығы ерекше болып, бала кезінен дайындалып, көздеген мақсатына жеткен болса, онда біз ол қызметкерден адам құқығын толықтай қорғайтындай нәтиже күте аламыз. Ал құлықсыз адамдар алдына келген азаматқа, тапсырылған іске немқұрайлықпен қарайды. Біз бірінші кезекте адам құқығын қорғаумен айналысатын ведомстволарға қызметке тұру талаптарын күшейтуіміз керек.
Қоғамда әділдікке қол жеткізу әлі де қиын. Кенет құқық бұзушылық орын алса, БАҚ арқылы Президент бұл жағдайды өз бақылауына алғанын естіп жатамыз. Ендеше бұл тиісті органдар өз қызметін атқара алмай жатыр, сенімсіздік әлі де бар дегенді білдіреді. Бұрын “балық басынан шіриді” деуші еді, ал қазір аяғынан бастап шіріп жатқан сияқты. Президент өз бақылауына алғанымен, бірақ төменгі жақта келеңсіздіктер көп орын алады. Сондықтан адам құқығын қорғайтын органдарда жиі мониторинг, тазарту жұмыстары жүріп жатқаны көңіл қуантады. Себебі біз үшін әділдік қашанда маңызды.
Заңдарды білуге және оларды өздері қызмет етіп жүрген мақсаттарға зиян келетіндей етіп пайдалануға болады. Өмірде құқықтарды, сөз бостандығын қоғам мүдделеріне нұқсан келтіре отырып, қиянат жасау да сирек кездеспейді. Керісінше, заңсыз әдістермен ізгі мақсаттарға жетуге тырысатын кездер де болады. Демек, әлеуметтік-құқықтық оң белсенділік қана жеке адамның немесе ұжымның жеткілікті құқықтық мәдениетінің компоненті деп танылуы мүмкін. Осы өлшем бойынша заңды қажетті мінез-құлық; заңды қалағанындай мінез-құлық; заңды жол берілетін мінез-құлық болады. Сонымен, құқықтық сана дегеніміз адамдардың, әлеуметтік бірліктердің қоғамда бар және олардың тілек-ықыластарына сай келетін құқыққа қатыстылықтарын білдіретін көзқарастарының, идеяларының, түсініктері мен сана –сезімдерінің жиынтығы.
Құқықтық сана – Қазақстан Республикасы азаматтарының жүзеге асырылып жүрген заңдарға, оларды қолдануға, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына және қалаулы құқыққа, басқа да құқықтық құбылыстарға құқық сезімдерінің, көзқарастарының, пікірлерінің бағаларының жүйесі. Құқықтық сана – қоғамдық сананың бір түрі. Құқықтық сананың деңгейін жүйелендіретін факторлар арқылы анықтауға болады. Ал ғылыми құқықтық сана – құқықтық теорияларды игеру процесінде қалыптасады. Құқықтық сана мемлекетте ресми қолданыста жүргізіліп отырған құқық идеологиясымен тікелей өзара байланыста болып отырады.
Айта кетейік, Жалпы Сауран ауданына қарасты 12 ауылдық округте қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде сервистік тәсілді енгізу жөніндегі ведомоствоаралық топтың мүшелері жергілікті тұрғындарымен кездесулер өткізіп, түсіндірме жұмыстарын жүргізіліп келеді. Іс-шараларды атқару барысында САРА моделінің сканерлеу кезеңін жүзеге асырады. Мұнда ең алдымен жан-жақтама ақпараттар жиналады. Жинақталған мәліметтермен Шорнақ елді мекені туралы соңғы статистикалық мәліметтер, елді мекеннің картасын шығару және ондағы қызыл аймақтарды белгілеу жұмыстары жүргізіледі.
