Осы орайда тағы да маман кеңестерін ұсынып отырмыз. Алаяқтар қолданатын әлеуметтік желілер арасында Қазақстанда Telegram мессенджері алдыңғы қатарға шыққан.
Алаяқтық схемасы қарапайым: кез келген адаманың әлеуметтік желідегі жалған аккаунты жасалады. Сол арқылы оның жақын туыстарына, достарына не өзге таныстарына хат жазу арқылы белгілі бір банк картасына ақша аудару сұралады. Мұндай деректер әсіресе Telegram мессенджерін пайдаланушылар арасында жиілеген.
KZ-CERT компьютерлік инциденттерге әрекет ету қызметінің мамандары шабуылға ұшырағандардың әлеуметтік желілерде байланыс деректерінің дербестігін сақтамағанын, сондай-ақ, байланыс деректерінің еркін таралып кеткенін айтып отыр.
“Мәселен, сіз белгілі бір зат не тауарды сату туралы хабарландыруды интернетте орналастырдыңыз делік. Алаяқтар сізге хабарласып, оны сатып алу жөнінде келіседі және сіздің банктік картаңызға тауарға ақша аудару үшін сілтеме жібереді. Одан әрі сілтеме бойынша өтіп, сіздің банк картаңыздың CVV/CVC-коды көрсетілген деректерін енгізу ұсынылады, оларды енгізген соң банк картасының шотынан ақша алынады. Осылай алаяқтар әлеуметтік инженерияның көмегімен төлем картасының мәліметін алып, қаржыға қол жеткізеді” дейді қызмет мамандары.
Әлемнің ең дамыған 30 елдің қатарына енуге бағытталған “Қазақстан-2050″ стратегиясы ескеріле отырып, Қазақстан президентінің Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік” жолдауына сәйкес киберқалқан тұжырымы әзірленді. Ол жайлы Қазақстан Республикасы үкіметінің 2017 жылдың 30 маусымдағы № 407 қаулысында айтылды, яғни, Қазақстандағы киберқалқан заңы қабылданды. Тұжырымдама мемлекеттік мекемелерді ақпаратпен қамтамасыз ету, мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді автоматтандыру, “цифрлы” экономиканы дамыту және өнеркәсіптегі өндірістік процестерді технологиялық жаңғырту дамыту жолдары, ақпараттық-коммуникациялық қызметтер көрсету аясын кеңейту саласындағы жағдайды бағалауға негізделген.
Аталған тұжырымдаманың негізгі мақсаты – халық пен бизнестің цифрлық сауаттылығын арттыру, сондай-ақ ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Бұған дейін Қазақстанда “ұлттық ақпараттық инфрақұрылымды, ақпараттандыру процестерін қалыптастыру мен дамыту және ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету” туралы республика үкіметінің заңы 1998 жылы 31 желтоқсанында қабылданған болатын. Одан бері бұл заң үш рет редакцияланды. Ол жерде ақпараттық-коммуникациялық желілер, “электрондық үкімет” тақырыбы бойынша тиісті өзгертулер енгізілді.Интернет алаяқтық көбіне туыстық қарым-қатынасты берік ұстанған, алыстағы ағайынның өзін жақынындай көретін бауырмалдығы басым сенгіш халық көп жағдайда қаржылық сауаттың кемдігінен алданып, алаяқтың жиі құрбаны болады екен. «Сондықтан қоғамдық ұйымдар, БАҚ өкілдері болсын жан-жақты насихаттау жұмыстарын жүргізе бергені ләзім.
