Түркістандық тұрғындарды ақпараттандыру мақсатында цифрландыруды дамыту, жасанды интеллект технологияларын қолдану жөнінде мәліметтерді ұсынамыз.Президент Қазақстанға жасанды интеллектіні дамытатын тиісті институттар керек екенін атап өтті. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ғылым және технологиялар жөніндегі ұлттық кеңестің отырысында үкімет Жасанды интеллектіні дамыту стратегиясын және Цифрлық кодексті әзірлеп жатқанын айтты. Президенттің айтуынша, елімізде жасанды интеллект қауіпсіздік жүйесі, медицина, банк қызметі, логистика, білім беру салаларына ойдағыдай енгізіліп жатыр.
“Осы технологияны меңгерген мықты компаниялар да пайда болды. Соған қарамастан, жасанды интеллект индустриясын одан әрі дамыту үшін мемлекет кешенді қолдау көрсетуі керек. Мәліметтер мен технологиялық инфрақұрылым барынша қолжетімді болуы керек. Сондықтан қолайлы экожүйе қалыптастыру қажет”, – деді Тоқаев.
Сонымен қатар ол Қазақстанға жасанды интеллектіні дамытатын тиісті институттар керек екенін атап өтті.
“Қазір Үкімет Жасанды интеллектіні дамыту стратегиясын және Цифрлық кодексті әзірлеп жатыр. Бұл құжаттар аталған саладағы зерттеу жұмыстарына және әзірлемелерді іс жүзінде қолдануға жағдай жасауы керек”, – деді президент.
Сондай-ақ, оның айтуынша, бизнес пен жоғары оқу орындары үшін технологиялық инфрақұрылымдар мен мәліметтер базасын қолжетімді етуге тиіс. Жасанды интеллектіні адамзат игілігіне қызмет ету үшін дамыту маңызды. Сондықтан этикалық стандарттарды белгілеу, мәліметтерді қорғау және осы саладағы киберқауіптің алдын алу ісіне ерекше мән берген жөн. Бағдарламалық жасақтаманы әзірлеуде жасанды интеллект баға жетпес құралға айналды. 2023 жылдың ең қызу пікірталастарының бірі GitHub Copilot және ChatGPT, әзірлеушілерге көмектесуге арналған екі белгілі жасанды интеллект құралдарының айналасында болды. ChatGPT – бұл көптеген мәтіндік деректерде оқытылған және студенттер арасында жиі қолданылатын модель. Оқыту процесінде аталған модельді пайдалануда барынша тиімділік пен қауіпсіздік шараларын қабылдау керек. Жасанды интеллектке қолжетімділік бар жерде білім алушыларды сыни ойлауға үйрету маңызды.
Сонымен қатар, осы жылы жасанды интеллект саласының көрнекті тұлғасы және Google-дың атақты ғалымы Джеффри Хинтон Google-дағы қызметінен кетіп, жасанды интеллектуалды компьютерлер жақын арада адам деңгейіндегі интеллектке қол жеткізе алады деп алаңдаушылық білдірді. Қазақстанда жасанды интеллектті дамыту ғылыми-технологиялық зерттеулердің басым бағыттарының бірі болып табылады. Еліміз инновациялық дамуға, күрделі мәселелерді шешуге және экономиканың әртүрлі салаларына жаңа мүмкіндіктер әкелуге қабілетті интеллектуалды жүйелерді құруға ұмтылуда. Мемлекет түрлі бағдарламалар мен қорлар арқылы жасанды интеллект бойынша ғылыми жобаларды белсенді түрде қолдайды.
Қағаз, баспа ісі, компьютер, жасанды интеллект – адамның өмір сүру салтын, жұмысын, тіпті, ойын ойнау мен жақсы көру секілді сезімдерін де өзгерте алатын революциялық технология. Қазіргі күннің өзінде бұлар біздің өмірімізге біз қабылдаған және біз біле бермейтін өзгерістерді алып келді. Бұл туралы әлемдік America Magazine басылымы хабарлады. Бұл жағдайлардан біздің елімізге қандай қауіп төнуі мүмкін дерсіз. Бізге әзірге ешқандай қауіп төніп тұрған жоқ. Осы орайда қандай бір қауіп төнген жағдайда не істеу керегін Түркістан облысының тұрғындарының назарына ұсынып отырмыз.
«Дәл қазіргі таңда сингулярлық – бұл ғылыми фантастика. Қазіргі кезеңде бізді этикалық проблемалар алаңдатуы керек», — дейді Санта Клара университетінің философия профессоры.
Жасанды интеллект этикасы саласы негізгі екі категориядан тұрады. Олардың бірі – философиялық және кей жағдайда теологиялық сұрақтар. Мысалы, жасанды интеллект адам тағдырын қалай өзгертеді? Екіншісі – қуатты жасанды интеллектінің адамзат күнделікті тұтынатын тауарларға, яғни, смартфон мен әлеуметтік медиаға әсері. Бірінші мәселе жалпы жасанды интеллектіге қатысты. Яғни, жасанды нтеллект тек адамның ойын, көзқарасын ғана өзгертпей, кей жағдайда адамның өзін басып озып жатады.
Бүгінде кең танылған сингулярлық сөзі машинаның адамнан да ақылды, адамнан да қуатты бола түсетінін кезеңді сипаттау үшін ойлап табылған. Бұл кезең дәстүрлі діни көзқарастардан алшақ болады және философиялық тұрғыда біз күтпеген салдарға әкелуі мүмкін. Дегенмен, бұл кезеңге жетпес бұрын, бұл сұрақтардың анық жауабын білмес бұрын біздің жасанды интеллект этикасына тоқталғанымыз жөн болар. Себебі бұл көбіне практикалық проблемалармен байланысты болады. Мысалы, сіздің телефоныңыздағы жасанды интеллект сізге қай уақытта пицца керек екенін біледі.
Бүгінгі таңда Facebook, Apple және Google секілді алпауыт компаниялар жасанды интеллектіні дамыту жобаларына миллиардтап ақша салуда. Дегенмен, бүгінде жасанды интеллект туғызатын этикалық проблемалар көптеген ғалымдардың зерттеу объектісіне айналған. Ғалымдар жасанды интеллектінің моральдық салдары қандай болуы мүмкін екенін, оның адам өміріне қандай қауіп төндіретінін зерттеп әлек. Тіпті, олар жеке өмірдің құпиялығы да жойылатынына қатысты зертетулер жасаған. Осы орайда «Керек кеңес» айдары арқылы аталмыш саланы дамытуда ғалымдардың көзқарасын Түркістан облысының тұрғындарының назарына ұсынып отырмыз.
«Жасанды интеллектен қорқуға еш себеп жоқ. Ойлай білу қасиетімізден ада болмасақ болды. Бірақ егер сіз фактілерді пікірлерден ажырата алмасаңыз және ChatGPT нұсқауларын шартсыз орындасаңыз, қауіпті аймаққа кіресіз», — дейді Франциядағы Экономикалық әріптестік және даму ұйымы департаментінің директоры Андреас Шлейхер.
«Ғалымдар ғана емес, көптеген адамдар жасанды интеллектінің этикасы туралы іздене бастады. Себебі, көпшілігі отпен ойнап отырғандарын және өрттің тұтануының алдында тұрғанын біледі», — дейді Санта-Клара университетінің Жасанды интеллект этикасы бөлімінің басшысы Брайан Грин.
«Дипфейкті анықтау механизмдері дамып жатыр. Мысалы, Интел компаниясы терінің астындағы қан айналымын зерттеу арқылы жалған видеоларды табатын технология ойлап тапты. Бірақ олар жетілдірілген сайын жасанды интеллект те тез дамып келеді және бұрынғыдан да сапалы контент ұсынуда. Әсіресе, аудиожазбаның рас-өтірігін әшкерелеу қиынға түсуде», — дейді Century Tech компаниясының бас директоры Прия Лакхани.
Олар өз өнімдерін зерттеуге рұқсат беруге және бұл саланы бірлесіп басқаруға келісті. «Жасанды интеллектің сайлауға ықпалы өзімізді де қатты алаңдатады» дейді осы саладағы ең танымал тұлға.
«Индустрия мен үкіметтер бірлесіп әрі жылдам әрекет ете алады деген үміттеміз. Біз қолданатын құрал жеткілікті. Бұл бағытта көп нәрсе істей аламыз және істеп жатырмыз да. Мәселен, ChatGPT бас тартатын тапсырмалар бар. Қадағалау саясатын ұстана отырып, жалған жаңалықтарды жасап жатқан адамды анықтай аламыз», — дейді OpenAI компаниясының бас директоры Сэмюэл Альтман.
Қауесет пен өсек-аяңнан бөлек желідегі ақпаратты да саралай білу қажет. Ғаламтордағы дүниелерді талдай білуге балаларды ғана үйретіп қоймай, ересектерді де тарту керек дейді, сарапшылар.
Техника ғылымдарының докторы Алтынбек Шәріпбаев Қазақстанда жасанды интеллект жұмысы әлі жолға қойылмағанын айтады.
«Жалпы дамыған мемлекеттерде жасанды интеллект жұмысы жақсы жолға қойылған. Ал біздегі жағдайына келер болсақ, олай деп айта алмас едім. Бізге бір дүние жетіспейді. Ол – қоғамдық құрылым. Біздің мемлекетте жасанды интеллектті дамытуға деген қызығушылық байқалмайды, арнаулы мемлекеттік бағдарлама, мемлекеттік мекеме, министрлік жоқ. Төрткүл дүние осыған назарын аударып, дамытуға күш салып отыр. Біз бұдан қалып қоюымыз мүмкін. Қазіргі таңда біздің мемлекеттің мүмкіндігі бар, жастарымыз да өте талантты. Оларды дер кезінде пайдаланбасақ, жастардың күш-қуаты басқа дүниеге жұмсалып кетеді», — деді техника ғылымының докторы.
Техника ғылымдарының докторы Алтынбек Шәріпбаевтың пікірінше, қазір адамзат жасанды интеллекттің қарқынды даму кезеңінде, бұл қазір бүкіл салаға еніп, адамзаттың өмірін жеңілдетуде маңызды рөл атқарып отырғаны жасырын емес.
«Бұған дейін көптеген саладағы ауыр физикалық жұмыстарды адам өзі істесе, қазір жасанды интеллект дамуының арқасында сол жұмыстарды роботтар істеп отыр. Мәселен, құрылыста, шахтада жұмыс істейтін жұмысшылар бар, солардың белгілі бір жұмысы, яғни қабырға салу, шатыр тұрғызу деген секілді істерінің барлығын дерлік қазір роботтар атқарады. Демек бұл «құрылысшы мамандарды роботтармен алмастыруға болады» дегенді анық білдіреді. Қазір, мәселен, Аустралия мемлекетінде шабан, яғни, мал бағатын адам жоқ. Олардың қызметін роботтар атқарып отыр», — деді маман.
