Мемлекет басшысы жыл сайын халыққа Жолдауын Парламент сессиясының ашылуында жариялауды дәстүрге айналдырған. Оның мәні – билік тармақтарының барлық өкілдері бас қосатын жиында елдің алдағы бағыт-бағдарын айқындап алудың тиімділігінде.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Қазақстан халқына Жолдауын жүзеге асыру барысында Түркістан қаласы әкімдігінің “Бизнесті қолдау және туризм бөлімі” мекемесінің ұжымымен кездесу болып өтті. Жиынға Түркістан қаласы мәслихатының төрағасы Ғаппар Сәрсенбаев пен қалалық мәслихат депутаты Абусеитов Бегахмет, Бақдәулет Тұрманов қатысты. Жолдауды тыңдау және талдау еркін форматта ұйымдастырылды.
Кездесуде еліміздің саяси-экономикалық дамуына жаңа серпін беретін ҚР Президенті Қ.Тоқаевтың Жолдауында көптеген үміттерге жол ашып отырғандығы сөз етілді. Одан бөлек, негізгі бағытты елді дамыту, халықтың әлеуметтік жағдайын жақсарту, мемлекеттің ішкі сыртқы саясатында өз бағыты болуына ерекше мән берілгендігі айтылды.
Сонымен қатар, кейбір қолбайлау болып отырған мәселелер көтеріліп, оның шешімін табу жайы нақты сараланған. Әрине, қай кезде де елдің өркендеуі әр саладағы кадрлардың біліктілігіне, ізденіс пен іскерлігіне байланысты болуы анық.
Шағын және орта бизнесті отандық өнімді өндіру арқылы дамыту, туризм саласын қолдау, импорттан экспорт бағытына басымдық көрсетуімен,елдегі жер үсті, жер асты байлықтарын тиімді пайдалану бағытымен, атқарушы органдарды бюрократия қыспағынан шығарып, дербес шешімдер қабылдау еркіндігін беруімен экономикалық жетістіктерге жеткізе алатыны белгілі. Жиынға қатысушылар Жолдауды кеңінен талқылап, кейбір тұстарына тоқтап, өз ойларымен бөлісті.
Сан саланы түгел қамтыған Жолдауда елдегі түйткілді мәселелердің, әр саладағы кемшін түсіп жатқан проблемаларды шешу жолдары айтылды. Соның ішінде кадр даярлау ісіне және жоғары білім беруге тоқталып өтсем.
“Баршаңызға мәлім, мен жыл сайын халыққа Жолдауымды Парламент сессиясының ашылуында жариялаймын. Бүгінде бұл жақсы дәстүрге айналды. Мұның айрықша мәні бар.Себебі дәл осы сәтте және дәл осы жерде билік тармақтарының барлық өкілдері бас қосады. Алдағы орта мерзімдік жұмыстың бағыт-бағдары айқындалады. Нақты тапсырмалар беріледі, жаңа міндеттер жүктеледі. Парламент, Үкімет және басқа да құзырлы органдар тың қарқынмен іске кіріседі. Бір сөзбен айтсақ, мемлекеттік аппараттың үйлесімді әрі тиімді жұмыс істеуі үшін бұл іс-шара өте маңызды.Бүгінде менің бастамаларымның басым көпшілігі жүзеге асты. Бірқатар жұмыс жалғасып жатыр. Осы орайда халықтың тұрмыс сапасына тікелей әсер еткен кейбір шараларды атап өткім келеді.Мысалы, 2020 жылдан бері мұғалімдердің жалақысы екі есе өсті. Дәрігерлердің айлығы да айтарлықтай көбейді. Қазір олардың табысы еліміздегі орташа жалақыдан әлдеқайда жоғары. Жұртқа зейнетақы жинағының бір бөлігін пайдалану мүмкіндігі берілді. Миллионға жуық адам осы жобаның игілігін көрді – тұрғын үй мәселесін шешіп, баспаналы болды. “Жайлы мектеп” жобасы аясында 400-ге жуық мектеп салынады. Қазір ауылдық жерде 300-ден астам денсаулық сақтау нысаны салынып жатыр. “Ұлттық қор – балаларға” жобасы қолға алынды. Соның арқасында жаңа жылдан бастап балалардың есепшотына қаражат түсе бастайды. Игерілмей жатқан немесе заңсыз берілген 8 миллион гектар жер мемлекет меншігіне қайтарылды.Мен нақты іске асқан шаралардың бір бөлігін ғана атап өттім. Шын мәнінде, көп жұмыс атқарылды, болашақта да өз жалғасын табады.Өздеріңізге мәлім, былтырдан бері елімізде ауқымды саяси жаңғыру жұмыстары жүргізілді. Небәрі бір жарым жылдың ішінде көптеген өзгеріс жасалды. Оған баршаңыз куә болдыңыздар, реформаны жүзеге асыру үшін белсенді түрде жұмыс істедіңіздер.Қолға алған шаралар нәтижесінде билік тармақтары арасында тиімді тепе-теңдік орнады. Басқару жүйесі ықпалды Парламенті бар Президенттік республика үлгісіне көшті. Елімізде “күшті Президент – ықпалды Парламент – есеп беретін Үкімет” тұжырымдамасы барынша орнықты. “Халық үніне құлақ асатын мемлекет” қағидатын нақты іске асыруымыз қажет. Бұл жерде Парламенттің рөлі ерекше”, деді президент.
Оқытудың онлайн жүйесі – білім берудің қолжетімділігін арттыра түсетіні сөзсіз шындық. Президент атап өткендей, бәріне бірдей білім беру үшін интернет жылдамдығы жоғары және білім берудің цифрлы ресурстары тегін әрі қолжетімді болуы шарт. Президент Жолдауындағы тағы бір баса назар аударатын мәселе – су ресурстарының тапшылығы. Расында еліміз үшін судың маңызы мұнай, газ немесе металдан кем емес екенін осы жаздағы құрғақшылық көрсетіп берді. Мемлекет басшысы су шаруашылығы жүйесін тиімді дамыту мәселесімен дербес мекеме айналысуы қажет екенін, Су ресурстары және ирригация министрлігі құрылатынын, Ұлттық гидрогеология қызметі қайта жұмыс істейтінін айтты.
“Адам құқығын қорғау саласында маңызды қадамдар жасалды. Әділдікті және заң үстемдігін орнату үшін ауқымды жұмыс жүргізіліп жатыр. Шешім қабылдау үдерісіне азаматтардың қатысу мүмкіндігі артты. Қоғамның саяси мәдениеті мүлде жаңа сипатқа ие болды.Алайда нағыз дамыған ел боламыз десек, саяси реформалармен шектеліп қалмауымыз керек. Осы жұмысты түбегейлі және жан-жақты әлеуметтік-экономикалық реформаға ұштастыру қажет.Қазір әлемде геосаяси ахуал ушығып тұр. Соған қарамастан, ел экономикасының негізгі бағыттары бойынша көрсеткіштер өсті.Былтыр Қазақстанның ішкі жалпы өнімі 104 триллион теңге болды. Елімізге 28 миллиард доллар тікелей шетел инвестициясы тартылды. Бұл – рекордтық көрсеткіш. Сыртқы сауда-саттық бұрын болмаған деңгейге, яғни 136 миллиард долларға жетті. Оның 84 миллиарды – экспорт. Сыртқы қорымыз 100 миллиард долларға жуықтады. Бұл, ең алдымен, экономикалық тұрақтылығымыздың аса маңызды кепілі екені сөзсіз.Әрине, басқа елдер де қарап отырған жоқ, олар да алға қарай ұмтылып, дамуда. Бір сөзбен айтқанда, жаһандық экономика және халықаралық еңбек нарығы түбегейлі өзгеруде. Технологиялық бәсеке қызып тұр. Барлық жерде ресурстар үшін талас жүріп жатыр. Климаттың өзгеруі, азық-түлік қауіпсіздігі және демографиялық тұрғыдан орнықты даму ең өзекті мәселеге айналды. Бір сөзбен айтқанда, адамзат тарихында бұрын-соңды болмаған сын-қатерлер мен түбегейлі өзгерістер дәуірі басталды.Осындай аса маңызды шақта зор экономикалық серпіліс жасауға еліміздің толық мүмкіндігі бар. Ол үшін біз біртіндеп жаңа экономикалық үлгіге өтуіміз керек. Бұл жұмысты батыл жүргізуіміз қажет. Басты мақсат – қағаз жүзіндегі биік жетістіктерге қол жеткізу емес, шын мәнінде халықтың тұрмыс сапасын жақсарту болуға тиіс.Әділдік, инклюзивтік және үнемшілдік жаңа экономикалық бағдарымыздың өзегіне айналады.Қазақстанның экономикалық дамуының жаңа парадигмасы еліміздің бәсекелік артықшылықтарын тиімді пайдалануға және өндіріс саласындағы еңбек, капитал, ресурстар, технология сияқты негізгі факторлардың әлеуетін барынша ашуға негізделеді”, деді.
Жолдауда Мемлекет басшысы білім беру жүйесі еңбек нарығының сұранысына қарай өзгеріп отыруы керектігін баса айтты. Ұлттық экономиканың бірқатар саласында кадр тапшылығы қатты сезіліп отырғаны – жасырын емес. Техникалық және жұмысшы мамандардың жетіспей жатқанын өнеркәсіп саласының басшылары айтудай-ақ айтып келеді. Сондықтан, жоғары оқу орындары осы салаларға қатысты білім беруді дұрыс жолға қоюуы керек деп есептеймін.
“Жаңа экономикалық саясатта жүзеге асуы екіталай. Сондықтан ұзақ мерзімді мақсат қоюға болмайды.Осы Жолдауда айтылатын міндеттің бәрі үш жылдың ішінде орындалуға тиіс. Ал аса күрделі міндеттерді жүзеге асыру үшін нақты мерзім бекітіледі.Енді экономиканың құрылымына қатысты реформаның негізгі тұстарына тоқталайын.Қазіргі ең басты міндет – еліміздің мықты өнеркәсіптік негізін қалыптастыру және экономикамыз өзімізді толық қамтамасыз ете алатын жағдайға жету. Сондықтан өңдеу саласын жедел дамытуға баса мән беруіміз қажет.Біз ел тағдыры үшін айрықша мәні бар бірқатар жобаны жүзеге асыруымыз керек. Экономиканы әртараптандыру бұрынғыдан да маңызды міндетке айналуда.Бұл ретте металды терең өңдеу, мұнай-газ және көмір химиясы, ауыр машина жасау, уранды конверсиялау және байыту, автобөлшектер және тыңайтқыштар шығару сияқты бағыттарға айрықша назар аударған жөн. Басқаша айтсақ, жоғары деңгейде өңделген өнім шығаратын кластер құру керек.Еліміздің туристік әлеуетін де пайдалану керек. Туризм осындай серпінді жобалар қатарында болуға тиіс. Өкінішке қарай, осы маңызды саладағы жұмыс дұрыс атқарылмай жатыр, еліміз басқа мемлекеттермен салыстырғанда артта қалып келеді.Жалпы, кемінде 15 ірі жобадан тұратын нақты тізім дайындалуға тиіс. Осы салада бұрын болған қателіктерді қайталауға болмайды.Жобаларды тиімді қолдау шараларын және оларды орындау мерзімдерін нақты айқындау керек. Оны іске асыруға шетел инвесторларын және еліміздің бизнес өкілдерін барынша тартқан жөн. Жұмысқа өзіміздің шикізатты, тауарлар мен кадрларды, басқаша айтқанда, барлық ішкі мүмкіндіктерімізді пайдалану қажет.Біз жаңа өнеркәсіп саясаты арқылы жаңаша даму үлгісіне көшуге тиіспіз”, деді президент.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев оқу орындарына түлектерге жұмыс бере алатын мекемелермен ұзақ мерзімге арналған әріптестік орнатуды міндеттеді. Экономиканың басымдықтарына, аймақтың және саланың ерекшеліктеріне байланысты тиімді қаржыландыру тәсілдері керектігін еске салды. Осы ретте, университеттердің ірі жұмыс берушілермен әріптестік ынтамақтастық орнату – көптеген мәселесінің шешімі екен.
