Қазақстан Республикасының 2020-2025 жылдарға арналған индустриялық-инновациялық дамуының мемлекеттік бағдарламасы жобасына сәйкес Қазақстан екі бағыт: импортты алмастыру және экспорт бойынша дамуды көздейді.
Ұлттық кәсіпкерлер палатасының негізгі міндеттерінің бірі – ел көлемінде кәсіпкерлік бастамаларды жүзеге асыру үшін қолайлы құқықтық жағдайлар жасау. Мәселеге осы тұрғыдан келгенде «Атамекен» ҰКП бүгінде бизнес өкілдерінің құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау, кәсіпкерлікке қатысты заң шығару ісіне белсене атсалысып келеді.
Өткен жылы облыстық кәсіпкерлер палатасында кәсіпкерлік субъектілердің 185 арызы қаралып, соның ішіндегі 80 кәсіпкердің құқығы мен заңды мүдделері, сонымен қатар 960 млн. теңгеден аса көлемдегі мүліктік құқығы қорғалған. Мәселен, облыстық жер ресурстарын басқару департаменті Бәйдібек ауданының кәсіпкеріне тиесілі «Ерсултан агро» ЖШС-нің 258 га жайылым жерін мемлекет пайдасына қайтару туралы сотқа талап-арыз берген. Алайда, палатаның араласуымен бұл жердің заңдылығы дәлелденіп, мәселе аталған кәсіпкердің пайдасына оңтайлы шешілді. Әйтпесе, тәп-тәуір жұмыс атқарып жүрген серіктестік солақай шешімнің салдарынан жерінен айырылып, жұмысын тоқтатып, иесі сан соғып қалуы мүмкін еді.
Бизнестегі құқық қорғаудың тағы бір тиімді жолы – кәсіпкерлердің құқығын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл кеңесінің жұмысы болып отыр. Өткен жылы аталған кеңестің 11 отырысы өткізіліп, онда күн тәртібіне 24 мәселе шығарылған. Нәтижесінде мемлекеттік және құзырлы органдарға 47 хаттамалық ұсыныс енгізіліп, оның 35-і оң шешімін тапқан. Кеңес арқылы шешімін тапқан мәселелердің бірі – полиция қызметкерлері заңсыз тәркілеген құны 24 млн. теңгені құрайтын тауарлық-материалдық құндылықтар мен жабдықтардың меншік иесі – «ҚазАгроВижн» серіктестігіне қайтарылуы.
Бүгінгі таңда бизнесті қорғау «Атамекен» ҰКП-ның ғана емес, құқық қорғау органдарының да негізгі жұмысына айналған. Осы орайда палата прокуратура органдарымен бірлесіп, «Бизнесті қорғау» жобасына атсалысып жатыр. Сонымен қатар, 2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Түркістан облысы бойынша департаментімен қоян-қолтық іске асырылып жатқан «Бизнеске жол» жобасы аясында да проблемалар тез әрі оңтайлы шешілуде.
Облыстық палатаның агроөнеркәсіп кешені саласында атқарып жатқан жұмыстары да аз емес. Айта кетсек, өңірімізде біраз жыл бойы агрохимиялық сараптама жүргізілмегендіктен және химиялық тыңайтқыштар жүйесіз қолданылғандықтан топырақтың құнарлылығы төмендеп, сорлану, ластану, тұздану сынды жәйттер орын алған. Соның салдарынан дақылдардың өнімділігі де, сапасы да төмендеуде. Осы орайда, палата бастамасымен «Агрокеңес беру орталығы» құрылған. Оны құрудағы мақсат – әр дақылдың технологиялық ерекшеліктерін ескеріп, демонстрациялық алаңдар ашып, оны тәжірибе ретінде шаруаларға ұсыну. Жоба аясында былтыр Ордабасы ауданындағы «Рамазан агро» ЖШС аумағында мақта өсіру бойынша демонстрациялық алаң құрылып, 60 га алқапқа түркиялық «Эдесса», «Лима» элиталық мақта тұқымдары егілген. Сонымен бірге Отырар ауданындағы «Марғұлан» шаруа қожалығының базасында 20 га алқапқа «Пионер» деп аталатын жүгері сорты егіліп, сүйемелдеу жұмыстары жүргізілген. Жалпы, мұндай жұмыстар тағы бірнеше ауданда іске асырылып, органикалық жолмен де мол өнім алуға болатындығы дәлелденген.
Одан бөлек, облыстық палатаның ұйымдастыруымен Шымкент қаласында «Республикалық топырақ орталығы» ЖШС агрохимиялық зерттеу зертханасын ашты. Негізгі мақсат – оңтүстік өңірлерде ауыл шаруашылығы саласын дамытуға, цифрлық егіншілікке, фермерлерге топырақ құнарлылығы мен өнімділігін арттыруға мүмкіндік жасау. Оған қоса, палата ауыл шаруашылығы саласындағы өзге де проблемаларға қатысты 60-тан астам өтінішті қарап, оның 40-тан астамы оңынан шешілген.
«Атамекен» ҰКП қызметкерлерінің айтуынша, соңғы жылдары қой шаруашылығын дамытуға мемлекет тарапынан қолдау көрсетілмеген. Сондықтан былтыр «Атамекен» палатасының бастамасымен осы саланы өркендету мақсатында арнайы жұмыс тобы құрылып, қой шаруашылығын дамыту концепциясы ұсынылып, қазір Премьер-министрдің орынбасары А.Жұманғариннің тікелей қолдауымен біршама жұмыстар қолға алынған.
Өңірге инвестиция тарту жұмыстары да палата назарынан тыс қалған емес. Осы орайда «Атамекен» ҰКП-ға интерактивті картаға енгізу үшін 79 жоба жолданған. Сонымен қатар, былтыр облыстық кәсіпкерлер палатасының директоры Асылан Ибадуллаев ҚХР-дың 2 ірі инвесторымен кездесіп, қос тарап жаңартылатын энергия көздерінің құрылысына қатысты мәселелерді талқыға салған. Сәйкесінше қытайлық компанияларға өңір әлеуеті таныстырылған. Ал, чехиялық «TEDOM Central Asia» компаниясының өкілдері өңірімізден жылу электр орталығын ашуға ұсыныс жасап отыр. Одан бөлек, Түркиядағы Ван қаласының сауда-өнеркәсіп палатасының төрағасы Недждет Таква мен облыстық кәсіпкерлер палатасының директоры Асылан Ибадуллаев меморандумға қол қойып, сауда-
экономикалық қатынастарды дамытуға біріге күш жұмсайтын болды. Алдағы уақытта екі қаланың компаниялары инвестициялық жобаларды жүзеге асыру бағытында тығыз байланыс орнатпақ. Ал, жыл сайын өтетін «Алтын сапа» байқауында «Азық-түлік тауарларын немесе ауыл шаруашылығы өнімдерін шығаратын үздік кәсіпорын» номинациясы бойынша «Aykan» ЖШС және «халық үшін тауарлар шығаратын үздік кәсіпорын» номинациясы бойынша «Asia Brand» ЖК жеңімпаз атанды. Сонымен қатар, қараша айында «Түркістан: Туризм, Инвестиция, Экономика» халықаралық форумы өтіп, Қазақстан, Түркия, Қырғызстан, Өзбекстан, Әзірбайжан, Қытай және Ресейдің беделді компанияларымен бірнеше бағыт бойынша жалпы құны 1 трлн. 55 млрд. теңгені құрайтын жиырмаға жуық меморандумға қол қойылды.
Ал, палатадағы адами капиталды дамыту бөлімі мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту, орта білім және қосымша білім, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарымен бірге жұмыс атқарып, нәтижесінде жас кәсіпкерлерді жасақтау жұмыстары да жақсы жолға қойылғанын айта кетейік.
Палата кәсіпкерлерді тек қаржылай қолдап қана қоймай, түрлі бағыт-бағдар, ақыл-кеңес беруде де көмек қолын созып келеді. Атап айтсақ, «Кәсіпкерлік қызметті жүргізуге сервистік қолдау көрсету» жүйесі арқылы менеджер-кеңесшілер бухгалтерлік және салықтық есепке алуды жүргізу, статистикалық есептілікті жасау, заң мәселелері және конкурстық рәсімдер, қаржыландыру және мемлекеттік қолдау, бизнес-жоспарды әзірлеу бағыттары бойынша кеңес береді. Бұл тұрғыда былтыр 1241 кәсіпкерге 1300 қызмет көрсетілген. Бұдан бөлек, палата «Мен кәсіпкер» құралының екі бағыты бойынша қызмет көрсетеді. Оның бірі – «Әйелдер кәсіпкерлігін дамыту» орталығы. Бұл орталық өткен жылы 376 кәсіпкерге 594 қызмет көрсетіп, 120 қыз-келіншек оқыту курстарынан өткен.
Ал, екінші бағыты – «Кәсіпке бағыт» жобасы. Бұл тұрғыда әр өңірдің бейімделген кәсібіне сәйкес, етті бағыттағы, сүтті бағыттағы ірі қара малды өсіру, жылыжай кешені, балық және бау-бақша шаруашылығы салалары бойынша кәсіби оқыту іс-шаралары ұйымдастырылады. Сәйкесінше, қазіргі уақытқа дейін ірі қара малдың сүтті бағыты, ірі қара малдың етті бағыты және балық шаруашылығы бойынша 45 кәсіпкер өз біліктіліктерін арттырған.
Міне, осылайша өңірдегі кәсіпкерлік саласында да біршама жұмыстар атқарылған. Ол жұмыстардың оңтайлы атқарылуына «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының да қосқан үлесі аз емес.
Б.ЕРМАН
