Кезінде әйгілі Жиренше шешен аядай күркесінен аяғын шығарып «Өз үйім – өлең төсегім» деген екен. Сол Жиренше шешен айтпақшы, баспана мәселесі қазіргі таңда негізгі мәселелердің бірі. Себебі, азаматтардың әлеуметтік игілігі олардың тұрғын үймен қамтылуына тікелей байланысты.
Бұл орайда, биыл Түркістан облысы бойынша жалпы 114 көпқабатты тұрғын үйді пайдалануға тапсыру жоспарланып отыр. Оның ішінде, 41 үй, 2820 пәтердің құрылысы мемлекеттік бюджет есебінен жүргізілуде. Ал 73 үй, 3611 пәтер жеке инвесторлар есебінен үйлестірілуде. Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалдының төрағалығымен өткен апталық аппарат отырысында аймақ басшысына тұрғын үй туралы соңғы мәліметтер баяндалды.
Облыстық құрылыс басқармасының басшысы Тоқтар Үсіпәлиевтің айтуынша, өткен жылы, өңір бойынша барлық қаржыландыру көздері есебінен 866,4 мың шаршы метр тұрғын үйлерді пайдалану жоспарланып, жыл қорытындысымен жоспар 104,1% өсіммен орындалды. Бүгінде 898,8 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Облыс бойынша 2023 жылы көпқабатты 87 үй пайдалануға қабылданды. Оның ішінде, мемлекеттік бюджет есебінен 57 үй, 3051 пәтер болса, ал жеке салушылар есебінен 30 үй, 300 пәтер тапсырылған.
Бүгінгі таңда, 1890 пәтер «Отбасы банк» арқылы тұрғын үй кезегіндегі тұрған азаматтарға кредиттік жүйемен табысталды. Жетісай қаласында 60 пәтер кезектегі осал топтағы азаматтарға берілді. 2023 жылы басқарма тарапынан жалпы көпқабатты 50 үй тапсырылды. Аудан, қала әкімдіктері тарапынан жалпы ауданы 18,7 мың шаршы метрді құрайтын 7 көпқабатты тұрғын үй (297 пәтер) пайдалануға берілді.
Түркістан қаласының әкімі Нұрбол Тұрашбеков салынып жатқан көпқабатты тұрғын үйлердің жағдайы мен құрылыс жұмыстарының барысы туралы айтты.
Өткен жылы 4 тұрғын үй пайдалануға берілді. Атап айтсақ, 12 қабатты 2 үй, 7 қабатты 2 үй. Аталған 4 тұрғын үйде барлығы 237 пәтер бар. Оның ішінде ипотекамен берілетін 201 пәтер «Отбасы банк» АҚ арқылы конкурс өткізіліп нәтижесінде, 76 пәтердің иелері анықталған. Ал қалған 125 пәтер сатылымға шығарылды. 36 пәтер кезекте тұрған отбасыларға берілетін болады. Биыл құрылыс бөлімі тарапынан 2023 жылға жаңадан тұрғын үйлер құрылысы бойынша жоба әзірленіп, Әкімшілік-іскерлік орталықта 5 қабатты 20 тұрғын үйдің құрылысы жүргізілуде. Құрылыс жұмыстары 2024 жылы аяқталады деп күтілуде. Нәтижесінде 800 отбасы баспанамен қамтамасыз етіледі.
Жиналыста тұрғын үйлерде анықталған кемшіліктер бойынша арнайы мониторинг тобы құрылып, ақаулық актісі түзілгені жайлы да аталып өтті. Қазіргі таңда көрсетілген кемшіліктердің біршама жұмыстары орындалып, мерзімінде қалпына келтірілмегендерін бақылау жөніндегі басқармаға шара көруге және Түркістан облысы экономикалық сотына талап-арыз жолданды.
2023 жылы Түркістан қаласы әкімдігінің «Құрылыс бөлімі» ММ-нің тұрғын үй құрылысы нысандарының кемшіліктері негізінде 14 мердігерге шара көру бойынша Түркістан облысының Бақылау жөніндегі басқармасына хат жолданған. Нәтижесінде, басқарма тарапынан мердігерлерге 11 716 000 теңге көлемінде айыппұл салынды.
Облыс әкімі тұрғын үйлердің құрлысы туралы соңғы мәліметтермен танысып, жауапты басшыларға құрлысты белгіленген кестеге сәйкес, сапалы аяқтауды тапсырды.
Өткен жылы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев елордада өткен жиында халықты баспанамен қамту саясаты қалай жалғасатынын айтқан болатын.
«Халықтың басым көпшілігі үшін тұрғын үй – ең өзекті мәселе. Маған азаматтардан күн сайын жүздеген өтініш келеді. Оның ішінде қолжетімді баспанамен қамтамасыз етуді сұраған хат өте көп. Бұл түйткіл мемлекет тарапынан мүмкіндігінше шешіліп жатыр. Тағы да қайталап айтамын, мемлекет шын мұқтаж адамдарға ғана жәрдем береді», – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Осы орайда, сарапшылар биыл іске қосылатын «9-20-25» бағдарламасының және жас мамандарға арналған ипотекалық бағдарламалардың бүгінгі нарықтық жағдайға айтарлықтай әсері болмайды деп отыр.
Кредиттік бюроның мәлімдеуінше, былтыр нарықтағы тұрғын үйлер бір жылда 6,7 пайызға қымбаттаса, тек өткен желтоқсан айының өзінде 3,4 пайызға өскен. Ал, қайталама нарықтағы пәтерлердің бағасы бір жылда 1,8 пайызға жоғарылаған. Өткен жылдың желтоқсан айында жасалған қорытындыға сүйенсек, баспананың 2022 жылға қарағанда 3,7 пайызға арзандағаны байқалды.
Қазақстан құрылысшылар қауымдастығының президенті Виктор Микрюковтың сөзінше, қазір нарықта баспана бағасының өсуіне немесе төмендеуіне айтарлықтай негіз жоқ. Оның сөзінше, тұрғын үй бағасының өсуіне әсер ететін бірнеше факторлар бар Бұған халықтың жалақы мөлшері, өндірістік процестердің қымбаттауы, үстеме шығындардың көбеюі, құрылыс рентабельдігінің төмендеуі сынды жағдайлардың әсері мол. Сол себептен баға өсе береді.
Қауымдастық президенті «9-20-25» бағдарламасының және жас ғалымдарға арналған ипотекалық бағдарламаның іске қосылуы тұрғын үйлердің бағасына қалай әсер ететіндігі жөнінде де айтып өтті.
– Бұл ипотекалық бағдарламалардың іске қосылуы жылжымайтын мүлік нарығындағы жағдайға айтарлықтай әсер етпейді. Себебі, ипотека нақты салалардың басым қажеттіліктері негізінде қалыптасады. Сонымен қатар, «9-20-25» ипотекасын іске асыруға қаралған 150 млрд. теңге мен жас ғалымдарды қолдауға бағытталған 17 млрд. теңге барлық мұқтаж азаматтарды баспанамен қамтамасыз етуге жеткіліксіз. Қазақстанда 9200 жас ғалым бар, ал, оларға бөлініп отырған пәтерлердің саны – 680 ғана. Сондай-ақ, «9-20-25» бағдарламасының шарттары түпкілікті қалыптасқан жоқ. Бүгінге дейінгі ақпараттарға сүйенсек, мұны «7-20-25» бағдарламасының аналогы деп болжауға да болады. Ондағы қарыздың ең жоғары сомасы жеткіліксіз. Біз оны шектемеуді, қарыз сомасын 25 млн. теңгеге дейін деп белгілеуді ұсынамыз. Бұдан бөлек, бастапқы жарнаның мөлшері жоғары деңгейде қалып отыр. Сондықтан мұндай соманы жинақтау тұрғын үйге мұқтаж жандардың басым бөлігіне ауырлау екендігі айтпаса да түсінікті, – деді Виктор Микрюков.
Осы ретте, халқы тығыз облыстың тұрғындары солтүстік өңірге көшіп барып, баспана мәселесін түбегейлі шешіп жатқандары аз емес. Әрі мемлекет қолдауымен жұмыспен қамтылу мәселесі де жүйелі шешімін тауып отыр. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің хабарлауынша, өткен жылы оңтүстіктен солтүстік өңірге 9 мыңға жуық тұрғын қоныс аударған. Оның ішінде 6492-сі ел аумағында аймақ ауыстырғындар болса 2337 қандас солтүстікке табан тіреген.
Ел ішіндегі көші-қон «Қуатты өңірлер – ел дамуының драйвері» ұлттық жобасы негізінде жүзеге асырылып жатыр. Жоба мақсаты өңірлер арасындағы еңбек күшін теңестіру.
Айта кетейік, Ұлттық жоба аясында қоныс аударушыларға мынадай мемлекеттік қолдау көрсетіледі:
- көшуге арналған субсидия – отағасына және отбасының әрбір мүшесіне 70 АЕК мөлшерінде біржолғы көмек;
- отбасы мүшелерінің саны мен елді мекенге байланысты 15-тен 30 АЕК-ке дейінгі мөлшерде 12 ай ішінде тұрғын үй жалдауға және коммуналдық қызметтерге ақы төлеуге ай сайынғы субсидиялау;
- қысқа мерзімді кәсіптік оқытуға жіберу;
- жұмысқа орналасуға немесе кәсіпкерлік бастаманы дамытуға жәрдемдесу;
- Экономикалық ұтқырлық сертификаттарын беру.
«Бұдан басқа өңіраралық қоныс аударуға жәрдем көрсететін жұмыс берушілерге де тұрғын үймен қамтамасыз етілген және кемінде 2 жыл мерзімге тұрақты жұмысқа қабылдаған әрбір қызметкері үшін 400 АЕК мөлшерінде жұмысқа орналасуға біржолғы субсидия беріледі. Өткен жылы барлық қоныс аударғандардың ішінде 4 158 адам еңбекке жарамды болып, оның 3 079-ы тұрақты жұмысқа орналастырылған, 164 адам кәсіпкерлік қызметпен айналысса, 35 адам бизнес ашу үшін гранттар алды», делінген министрлік хабарламасында.
