«Экономиканың басты көрсеткіші – жалпы өңірлік өнім көлемі 5 жылда 2 есе өсіп, 3,5 трлн теңгеге жетті. Өнеркәсіп өнімдерінің көлемі 2 есеге артып, 867 млрд теңгені құрады. 2018-2022 жылдар аралығында Индустрияландыру картасы аясында өңірде жалпы құны 56 млрд теңгеге 43 жоба іске асырылып, 2834 жаңа жұмыс орны құрылды», — деді облыс әкімі.
Оның айтуынша, Түркістан облысының жеке құрылуына байланысты негізгі өндіріс орындары Шымкент қаланың аумағында қалды. Облыс өнеркәсібінің негізгі үлесін тау-кен, яғни уран өндірісі құрайды. «Қазатомөндіріс» Ұлттық компаниясы уран өндіруші компаниялардың сұранысына сәйкес Созақ ауданында күкірт қышқылын өндіретін зауыт салуды жоспарлауда.
«Жобаның инвестициялық құны 100 млрд теңгені құрайды, 250 жаңа жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді. Жалпы өңірдің республикалық бюджеттің трансферттеріне тәуелділігі жоғары. Өзіндік кірістерді көбейтуіміз қажет. Осыған орай, облыстың өнеркәсіптік әлеуетін дамытуға мүмкіндік беретін бірнеше маңызды ірі жобаны іске асыру жоспарлануда. Мемлекет тарапынан қажетті инфрақұрылыммен қамтамасыз етіледі», — деді Д. Сатыбалды.
Өңір басшысының мәліметінше, осы жылдың 5 айында өнеркәсіп өнімі көлемінің өсімі сақталған (367 млрд теңге, нақты көлем индексі (НКИ) 105,9%). Өсім негізінен өңдеу, электр және сумен жабдықтау өнеркәсіптері өнімдерінің артуы есебінен орын алған. Өңдеу өнеркәсібінде 19 жобаны іске асыру жоспарланып отыр (жалпы құны 23 млрд теңге). Нәтижесінде, 500-ге жуық жұмыс орны ашылады. Экономиканың маңызды саласының бірі ауыл шаруашылығында өнім көлемі 5 жылда 2 есе артып, алғаш рет 1 трлн теңгеден асқан. Агроөнеркәсіп кешеніне жалпы 336 млрд теңге инвестиция тартылды. Салада жаңа технология кеңінен қолдануда. Қарқынды бау көлемі биыл 5405 гектарға жеткізіледі. Нәтижесінде, өнімділік 5 есеге артып, 300-350 центнерге дейін өнім жиналады.
«Су үнемдеу технологиясы 28 763 гектарға, «Бір алқаптан жылына 2-3 өнім алу» жобасы 9 303 гектарға ендірілді. Аталған тәсіл, ағын суды 2 есе үнемдеуге, өнімділікті 3 есеге дейін арттыруға мүмкіндік береді. Республикадағы жылыжайлардың 71%-ы облысқа тиесілі. Жалпы көлемі 1 511 гектарға жетті. Өткен жылы 91 мың тонна өнім жиналды. 2027 жылға дейін 500 гектарға жаңа жылыжай салуды жоспарлап отырмыз. Егістікті әртараптандырудың нәтижесінде 3 млн тонна көкөніс, бақша, картоп өнімдері жиналды», — деді облыс әкімі.
Д. Сатыбалды атап көрсеткендей, нарықты отандық өнімдермен қамтамасыз ету мақсатында биыл 60 жобаны іске асыру жоспарланса (құны 54 млрд теңгені құрайтын 1 318 жұмыс орны), бүгінгі таңда оның 16-сы (5 млрд теңге сомасына 157 жұмыс орны) іске қосылған.
Түркістан өңірінде Бәйдібек, Ордабасы, Отырар, Сауран аудандары және Арыс, Түркістан қалалары орташа есеппен жыл сайын 210 млн текше метр ағын су тапшылығы бар. Осы мәселені шешу үшін бірнеше су нысандарының құрылыстары басталып, өткен жылы 2 нысан пайдалануға берілген: «Кеңсай-Қосқорған-2» су қоймасы (Сыйымдылығы 18 млн м3, жоба құны 5,6 млрд теңге). Нәтижесінде, жылына қосымша 34 млн текше метр ағын суды жеткізу мүмкін болған; Түркістан магистралды каналының 59 км-ін бетондау арқылы 60 млн текше метр су үнемделген (жоба құны 16,5 млрд теңге). Бұдан бөлек, «Бәйдібек ата» (68 млн м3, құны 15,9 млрд теңге) және «Боралдай» (50 млн м3, құны 15 млрд теңге) су қоймалары салынбақ. Аталған жобаларды іске асыру есебінен ағын су тапшылығы толық шешілетін болады. Сонымен қатар, өңір мал шаруашылығының дамуы бойынша облыс республикада алдыңғы орында.
«Мал басы және өнімділігі орташа есеппен 4%-ға өсуде. Ет экспорты бойынша облысымыз республикада көш басында. Ірі қара мал етінің үлесі 85%-ды, ұсақ мал етінің үлесі 60%-дықұрайды. 5 айда 5 мың тонна ірі қара мал еті, 3 мың тоннаға жуық қой еті экспортқа жөнелтілді», — деді Д. Сатыбалды.
Оның сөзіне қарағанда, Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес «Ауыл аманаты» жобасы іске асырылуда. Бұл 6 бағытта қолға алынады. Республикалық бюджеттен 20 млрд теңгеге жуық қаржы бөлінді. Пилоттық жобаға 64 ауылдық округ белгіленді. Жобаны іске асыру нәтижесінде: 3 413 жаңа жұмыс орны ашылады, отбасылардың орташа табысы 1,5 есеге өседі, атаулы әлеуметтік көмек алушылар саны 30%-ға азаяды, қайта өңдеу кәсіпорындарының жүктемесі 10%-ға ұлғаяды. Мемлекет басшысы шағын және орта бизнеске қолдау көрсету ең басты назарда болуға тиіс екендігін атап өткені белгілі. Осы орайда облыста қолайлы бизнес климат қалыптасқан. Кәсіпкерлік субъектілерінің саны жыл сайын өсіп келеді. 5 жылда олардың саны 184 мыңға жетті.
«Кәсіпкерлердің басым бөлігі ауыл шаруашылығы (48,3%), сауда (23,3%), туризм және қызмет көрсету (20,3%) және өнеркәсіп (6%) саласында. 5 жылда шығарылған өнім 11 есеге дейін өсіп, 1 трлн теңгеден асты. «Кәсіпкерлікті дамытудың» ұлттық жобасы шеңберінде өткен жылы бизнес субъектілері 46 млрд теңгеге жеңілдетілген несиемен қамтамасыз етілді. Өз ісін бастауға ынталы азаматтарға «Түркістан» кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы арқылы өткен жылы 22 336 қызмет түрлері тегін көрсетілді», — деді өңір әкімі.
Д. Сатыбалдының айтуынша, Түркістан қаласын рухани астана ретінде дамыту өз кезегінде негізгі капиталға бағытталған инвестиция көлемінің өсіміне ықпал еткен. 5 жылда оның көлемі 3 есеге артып, жалпы 3 трлн теңгедей инвестиция облыс экономикасына тартылған. Негізгі капиталға бағытталған инвестицияның басым бөлігі жеке инвестицияға тиесілі (1,8 трлн теңге, үлесі 64%). 5 жылда облысқа салынған тікелей шетелдік инвестиция көлемі $2 млрд-ты құрады. Жалпы сомасы 422 млрд теңгеге 133 инвестициялық жоба іске асырылып, 9 347 жұмыс орны құрылды. Биыл инвестиция тұрақты өсуде. Өсім қарқыны бойынша республикада алдыңғы орында (5 айда 196,1 млрд теңге, НКИ – 156,5%). 5 жылға арналған 368 инвестициялық жобаның пулы қалыптастырылған (құны 2,8 трлн теңге, 18,5 мың жұмыс орны). Өткен жылы 48 жоба іске қосылған (16,2 млрд теңге, 1 168 жұмыс орны).
Д. Сатыбалдының мәліметінше, білім беру саласында 2511 ұйым қызмет көрсетеді. Мектепке дейінгі білім беретін 372 ұйымда 155 мың бала тәрбиеленуде. 2-6 жастағы балаларды балабақшамен қамту 98%-ды құрайды.
«Балабақшаға кезекке тұру, жолдама беру және қабылдау толық цифрландырылып, «Balabagsha.Smartnation» жүйесі арқылы жүргізіледі. Облыста жалпы 1 000 мектепте 515 мың оқушы білім алады. 5 жылда 86 жаңа мектеп салынды. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес өткен жылы 34 мектептің құрылысы аяқталды», — деді Д. Сатыбалды.
Оның айтуынша, 35 мың оқушы орынға тапшылық бар. аталған мәселені шешу мақсатында 33 мектеп салынуда. Оның ішінде, «Білім инфрақұрылымын қолдау қоры» арқылы биыл 9 мектептің құрылысы жүруде (9,4 млрд теңге). Биыл 20 мектепті пайдалануға беру жоспарлануда. Бұдан бөлек, «Жайлы мектеп» пилоттық жобасымен 3 жылда 63 мектеп салынады (жобалық қуаты 49 мың орын). Жергілікті бюджет есебінен 30 мектеп жөнделуде (17-сі күрделі, 13-і ағымдағы). Қосымша 41 нысанды жөндеуге құжаттама әзірленуде (259,4 млн теңге).
«Президенттің тапсырмасына сәйкес, 894 мемлекеттік мектептің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жергілікті бюджеттен тиісті қаржы бөлінді (бейнебақылау, турникет, қоршау, дабыл түймесі), 1 және 4-сыныптағы оқушыларды тегін тамақпен қамтамасыз ету мәселесі толық шешілді», — деді ол.
Денсаулық сақтау саласында медициналық 45ұйым жұмыс істейді. Онда 5509 дәрігер және 19 154 орта персонал халыққа қызмет көрсетеді.
«Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес босандыру және жан сақтау қызметтерінің медициналық жабдықтармен қамтылуына үлкен назар аударылды. 4 аурухана ангиограф, 2 аурухана компьютерлік томографиямен жабдықталды. Бұдан бөлек, 1 016 дана медициналық техника алынды. Медициналық жабдықтармен қамту деңгейі 84% құрады (2018 ж. 82,2%). Нәтижесінде, өткен жылы өлім-жітім көрсеткіші төмендеді. Өткен жылы 31 денсаулық сақтау нысанының құрылысы жүргізіліп, оның ішінде 17-сі (емхана – 1, жедел жәрдем стансасы – 1, дәрігерлік амбулатория – 1, ФАП – 3, медпункт – 11) пайдалануға тапсырылды», — деді өңір басшысы.
Д. Сатыбалдының мәліметінше, Түркістан қаласында 570 орындық көпбейінді аурухана, облыстық балалар ауруханасы, Ана мен бала орталығын салу жоспарлануда. Мемлекет басшысы 1 млн халық тұратын оңтүстік аудандар үшін Сарыағаш қаласында перинаталдық орталығын қоса алғанда заманауи медициналық кешен салуды тапсырды. Бүгінгі таңда нысан құрылысы үшін жер учаскесі бөлініп (10,5 га), жобалау-сметалық құжаттамасы әзірленуде.
«Ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту» ұлттық жобасы аясында ауылдарда 49 жаңа нысан салынады (20 – дәрігерлік амбулатория, 23 – ФАП, 6 – медпункт). Өткен жылы 5 нысан күрделі жөндеуден өтсе, биыл қосымша 2 нысанға жөндеу жүргізіледі», — деді Д. Сатыбалды.
Өңір басшысының айтуынша, биыл 109 мың адам жұмыспен қамту шараларымен қамтылады. 5 айда 5 мыңға жуық жаңа жұмыс орны ашылды (27 мыңы тұрақты).
«Мемлекет басшысының «10 мың адамға 100 жаңа жұмыс орнын ашу» бастамасы аясында 12 мыңға жуық жұмыс орны ашылды (жылдық жоспар 22 мың). Биыл өз ісін ашуға ниетті 1688 адамға қайтарымсыз грант ұсыну жоспарлануда (2 млрд теңге бөлінген). Сонымен қатар, 594 жасқа 2,5%-бен жеңілдетілген шағын несие ұсынылатын болады (2,9 млрд теңге бөлінген). Атқарылған шаралардың нәтижесінде жұмыссыздық деңгейі 5%-ды құрады», — деді Дархан Сатыбалды.
Өңір басшысы туризмді дамыту бойынша облыста 3 бағыт айқындалғанын жеткізді. Олар тарихи-танымдық бағытта туристерге 1 770 тарихи-мәдени ескерткіш қызмет көрсетеді (Халықаралық маңызы бар (Қ.А.Ясауи кесенесі) – 1, республикалық маңызы бар – 34, жергілікті маңызы бар – 403 және алдын ала тізімдегі нысандар 1 332); Экологиялық туризм. Облыс аумағында 4 ерекше қорғалатын табиғи нысан орналасқан («Ақсу-Жабағылы» және «Қаратау» қорықтары, «Сайрам-Өгем» ұлттық табиғи паркі, «Сырдария-Түркістан» өңірлік табиғи паркі). Экологиялық туризмді дамыту мақсатында 30 туристік маршрут құрылды («Сайрам-Өгем» – 11, «Қаратау» – 2, «Ақсу-Жабағылы» – 10, «Сырдария-Түркістан» – 7); Емдік-сауықтыру туризмі бағытында 72 емдік сауықтыру орны жұмыс істейді, нөмірлік қоры 7 940 төсек-орынды құрайды. Жыл соңына дейін 2 емдік-сауықтыру кешенін пайдалануға беру жоспарлануда.
«Жалпы, аталған бағыттар бойынша былтыр облысқа 470 мыңнан астам турист және 1 млн-нан астам визитерлар келді. Туризм саласына 69 млрд теңге инвестиция тартылды. Нәтижесінде, 19 туристік инвестициялық жоба аяқталып, пайдалануға берілді. Осы жылы 35 млрд теңгеге 10 жобаның іске қосылуы күтілуде», — деді ол.
Д. Сатыбалды атап көрсеткендей, Мемлекет басшысы елді мекендерді толық ауыз сумен қамтамасыз етуді тапсырған болатын. Бүгінгі таңда, орталықтандырылған ауыз сумен қамтылған елді мекендердің жалпы саны 720-ға жетіп, қамту деңгейі 86,4%-ды құраған. 113 елді мекенде ауыз су мүлдем жоқ, 204 елді мекеннің су жүйесі тозған.
«Биыл 18 елді мекенге жаңадан ауыз су құбыры салынады, 12 елді мекеннің тозығы жеткен су жүйелері жаңартылады. Нәтижесінде қамту деңгейі 88,6%-ға жететін болады (738 елді мекен немесе 97,6%). Қалған елді мекендерді алдағы 3 жылда толық қамту жоспарлануда», — деді облыс басшысы.
Д. Сатыбалдының айтуынша, табиғи газбен қамтамасыз ету барысында 465 елді мекенге газ жүргізіліп, қамту деңгейі 56% құрады. Биыл 68 нысанның құрылысы аяқталып, қосымша 57 елді мекен табиғи газға қосылуға мүмкіндік алады. Нәтижесінде, жалпы газбен қамтылған елді мекендер саны 522-ге жетіп, қамту деңгейі 63%-ды құрайды. Сонымен қатар, облыста электр қуаты тапшы. Жалпы қажеттілік 320 МВт, оның ішінде 80% сыртқы көздерден тасымалданады. Елді мекендердің 98%-ы орталықтандырылған электр желісімен қамтылған (817 елді мекен). Қалған 16 ауыл шалғайда орналасуына байланысты өзге де қуат көздерімен қамтылған (күн сәулесі панелі, дизелдьді генератор).
«5 жылда 214 елді мекен сапалы электр қуатымен қамтамасыз етілді. Биыл қосымша 47 елді мекен қамтылады. Электр қуатының тапшылығын «Самұрық-Қазына» қорымен бірлесіп, 1 000 МВт бу-газ қондырғы стансасын (ПГУ) салу арқылы шешу жоспарлануда. Нысан үшін жер учаскесі белгіленді. Технико- экономикалық негіздемесін әзірлейтін және құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүргізетін мердігер анықталды», — деді Дархан Сатыбалды.
Облыста автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы 17 504 шақырымды құрайды. 5 жылда 6 100 км жол құрылысы мен жөндеу жұмыстары жүргізіліп, жергілікті маңызы бар жолдардың нормативтік үлесі 71,2%-дан 92%-ға жетті. Биыл 2 мың шақырымға жуық жолға құрылыс-жөндеу жұмыстары жүргізіледі.
«2025 жылдың соңына дейін нормативтік жолдар үлесін 95%-ға жеткізу жоспарланып отыр. Жалпы облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуы бағытында атқарылған жұмыстар осындай. Бұл бағытта тиісті жұмыстар жалғасатын болады», — деді Түркістан облысының әкімі.
