Баспана – қай кезде де өзекті мәселе. Дей тұрғанмен, соңғы жылдары елімізде тұрғындарды баспанамен қамту мәселесі оң шешімін табуда.
Осы орайда, бүгін Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ басқарма төрағасы Нұрлан Байбазаровты қабылдады. Онда Президентке халықты баспанамен қамтамасыз ету жұмыстары туралы есеп берілді. Бұл туралы Ақорданың баспасөз қызметі хабарлады.
Президентке холдингтің 2023 жылғы қызметінің нәтижесі, соның ішінде кәсіпкерлік пен агроөнеркәсіп кешеніне қолдау көрсету, халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету жұмыстары жөнінде есеп берілді.
Президентке былтыр холдинг активінің өсімі 12 пайыз болғаны туралы баяндалды. Компаниялар тобының инвестициялық және кредиттік портфелі 10 пайызға артқан. Ал таза табысы 7 пайызға жетіп, 400 миллиард теңгеден асқан.
Нұрлан Байбазаровтың айтуынша, экономиканың нақты секторын дамыту шеңберінде «Бәйтерек» ірі жобалар мен лизингтік мәмілелерді қаржыландыру көрсеткішін 24 пайызға, микро, шағын және орта бизнестегі жобаларды қаржыландыру жоспарын 42 пайызға асыра орындады. Қазақстанның Даму банкі мен Өнеркәсіпті дамыту қорының желісі бойынша 300 жоба мен лизингтік мәміле қаржыландырылып, 1,061 триллион теңге игерілді. Бұл – рекордтық көрсеткіш. Агроөнеркәсіп кешеніне 554,7 миллиард теңге инвестиция құйылып, жоспарланған көлемнен 11 пайызға асты. Сондай-ақ 2023 жылы холдингтің еншілес компаниялары арқылы құрғақшылық пен ылғалдың шамадан тыс болуынан зардап шеккен 1,1 мың фермерге 48 миллиард теңге сомасында көмек көрсетілді.
Мемлекет басшысына былтыр холдинг арқылы 2 миллион шаршы метрден астам тұрғын үй пайдалануға берілгені жөнінде баяндалды. Тұрғын үй секторына 317,6 миллиард теңге инвестиция салынған. «Отбасы банк» акционерлік қоғамының ипотекалық бағдарламалары аясында жалпы сомасы 1 триллион теңгеден астам қарыз берілді.
Кездесуде холдингтің 2024 жылға арналған бастамалары туралы айтылды. Оның ішінде агроөнеркәсіп кешені жобаларына 370 миллиард теңге инвестиция құю және 4 мыңнан астам жаңа жұмыс орнын ашу, өңдеу өнеркәсібін, туристік саланы қаржыландыру, қалдықтарды қайта өңдейтін және сұрыптайтын зауыттар салу, 9-20-25 тұрғын үй бағдарламасын іске қосу сияқты шаралар бар.
Қасым-Жомарт Тоқаевқа «Бәйтерек» холдингінің бастамаларын жүзеге асыру нәтижесінде оның ел экономикасына қосатын үлесі жыл соңына қарай 2022 жылмен салыстырғанда екі есе артатыны жайында баяндалды.
Мемлекет басшысы экономикалық өсім мен халықтың тұрмыс сапасын жақсарту үшін жаңа бағдарламаларды іске қосу және кешенді тәсілдерді қолдану маңызды екенін атап өтті. Сонымен қатар холдингтің экономиканы әртараптандыру және стратегиялық мәні зор салаларды дамыту бағытындағы жұмысын жандандыру жөнінде бірқатар тапсырма берді.
Естеріңізде болса, өткен жылы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев елордада өткен жиында халықты баспанамен қамту саясаты қалай жалғасатынын айтқан болатын.
«Халықтың басым көпшілігі үшін тұрғын үй – ең өзекті мәселе. Маған азаматтардан күн сайын жүздеген өтініш келеді. Оның ішінде қолжетімді баспанамен қамтамасыз етуді сұраған хат өте көп. Бұл түйткіл мемлекет тарапынан мүмкіндігінше шешіліп жатыр. Тағы да қайталап айтамын, мемлекет шын мұқтаж адамдарға ғана жәрдем береді», – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Тағы бір жаңалық, биыл елімізде «9-20-25» бағдарламасы іске қосылмақ. Өткен жылы Премьер-министр Әлихан Смайылов сенат кулуарында “9-20-25” жаңа тұрғын үй бағдарламасының шамамен қашан басталатынын және бағдарлама бойынша қанша қазақстандықтың ипотека ала алатынын айтқан болатын.
“Ұлттық банк шектеу қойды. Ал бұл шектеу халықтың сұранысын қанағаттандыруға жеткіліксіз. Енді үкімет шеңберінде “Отбасы банк” және “Бәйтерек” қосымша тағы бір бағдарламаны әзірлеп жатыр. Ол – “9-20-25″ бағдарламасы, 9 пайызбен 25 жылға берілетін ипотекалық несие. 9 деген қазіргі жағдайда өте төмен пайыздық ставка”, – деген еді Үкімет басшысы.
Премьер-министрдің айтуынша, бағдарламаны іске асыру үшін есептеу жүргізіліп жатыр.
“Жыл сайын 150 млрд теңге керек. 8 мың отбасы немесе адам ипотека алуына мүмкіндік алады. 100 миллиардты нарықтан тартуымыз керек. Отбасы банк өзінің таза табысынан 50 млрд теңгені бөлу керек. Бағдарлама негізінен жастарға арналады. Бізге кем дегенде 1 ай керек. Келесі жылы бағдарлама болады”, – деп түйіндеген-ді сөзін Әлихан Смайылов.
Тағы бір атап өтерлік жайт, елімізде тұрғын үй саясатындағы байыпты реформалардың бірі – «Ұлттық қор – балаларға» жобасы арқылы болашақта баспана алу мүмкіндігі молайды. Бұл орайда, Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры басқарма төрағасының орынбасары Сәуле Егеубаева «Ұлттық қор – балаларға» жобасының ақшасын баспана алу үшін қалай шешуге болатынын түсіндірді.
«Бағдарламаға қатысушы бала кәмелетке толған соң ақшасын пайдалану туралы шешім қабылдаса, ол уәкілетті операторға өтініш береді. Ал БЖЗҚ оның жинақтарын уәкілетті операторда ашылған баланың банктік шотына АҚШ долларымен аударады. Уәкілетті оператор жинақтарды 18-ге толған Қазақстан азаматының тұрғын үй жағдайын жақсарту немесе білім алуына сол сәтте өзекті болатын валюта бағамы бойынша теңгемен аударады», – делінген жауапта.
Оның айтуынша, биыл 18-ге толатын балалардың шотына неше доллардан аударылатыны әлі белгісіз.
«Жеке тұлғалардың мемлекеттік дерекқорынан алынған мәліметтер бойынша, 2024 жылдың басына Бағдарламаға қатысушы ретінде тіркелген балалар саны – шамамен 7 миллион. Ал, әр баланың шотына қаншалықты мөлшерде қаржы аударылатыны туралы мәселеге келсек, ол Қазақстан азаматы болып есептелетін балалардың саны бойынша деректерге (2023 жылғы 31 желтоқсанның соңындағы жағдай бойынша) және Ұлттық қорда есептелген балаларға арналған нысаналы талаптардың жалпы сомасына қатысты Ұлттық Банктен алынған ақпаратқа негізделе отырып есептеледі. Нысаналы талаптардың (18 жасқа дейінгі балалар үшін) және нысаналы жинақтардың (18 жасқа 2024 жылы толатын балалар үшін) есептелген сомалары туралы мәліметтер барлық есептеу мен тексеру рәсімдері аяқталғаннан кейін, 2024 жылғы ақпан айында қолжетімді болады. Оларды БЖЗҚ және eGOV ресми сайттарынан дербес (баланың деректері бойынша) көре аласыздар», – деді С.Егеубаева.
Сондай-ақ бүгінгі таңда Еңбек министрлігі арендалық баспананы жекешелендіру тәртібін әзірлеп жатыр.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау вице-министрі Ербол Оспанов арендалық баспананы жекешелендіру шарттары әр өңірде әр түрлі болуы мүмкін екенін айтты.
«Тұрғын үй қатынастары туралы» Заң бойынша әлеуметтік аз қамтылған адамдардың 11 санаты бар. Елімізде соларды баспанамен қамтудың түрлі бағдарламасы бар. Оның ішінде сатып алу құқығынсыз және сатып алу құқығы бар арендалық баспана сияқты тетіктер көзделген.
Өнеркәсіп және құрылыс министрлігімен, «Отбасы банкпен» бірге осы арендалық баспананы жалдау иелерінің атына қаратудың бірнеше тетігін қарастырып жатырмыз. Бүгін сіздермен кездесуге дейін «Отбасы банктің» әлеуметтік аз қамтылған санаттарды баспанамен қамту механизмі таныстырылды. Оның ішінде арендалық баспанамен қамту және мемлекет тарапынан ондай баспананы субсидиялау мәселесі де бар. Бұл тетік үшжақты форматта пысықталып жатыр», – деді вице-министр БАҚ өкілдерімен өткен кездесуде.
Айта кетсек, таяуда «Азаматтарға арналған үкімет» жылжымайтын мүліктері бар Қазақстан азаматтары туралы мәліметті ұсынды.
«Ұлттық ақпараттық технологиялар» АҚ берген ақпаратқа сәйкес, Қазақстанда 6 миллион 435 мың 175 жеке тұлғаның жеке меншік құқығында бір тұрғын үйі (пәтері немесе жеке үйі) бар.
Қазақстанда 20 миллионнан аса адам тұрады. Соңғы санақ бойынша, елде 6,6 миллион бала бар.
Осылайша, елімізде жеке баспанасы жоқ адамдардың саны шамамен 6,9 миллион болады. Бұған олармен бірге тұратын, бірақ тұрғын үйге иелік етуде үлесі жоқ жылжымайтын мүлік иелерінің жұбайлары да кіреді.
Елімізде барлығы 7 миллион 259 мың 231 жылжымайтын мүлікке құқық тіркелген. Олардың ішінен:
- 944 мың 849 азаматта 2 жылжымайтын мүлік бар;
- 286 мың 502 азаматтың 3 және одан да көп жылжымайтын мүлкі бар;
- оның ішінде 1669 азаматтың 10-нан аса жылжымайтын мүлкі бар.
Кәмелетке толмағандардың есебінде 91 мың 534 жылжымайтын мүлік нысаны бар екені хабарланды.
Еске сала кетсек, биыл Түркістан облысы бойынша жалпы 114 көпқабатты тұрғын үйді пайдалануға тапсыру жоспарланып отыр. Оның ішінде, 41 үй, 2820 пәтердің құрылысы мемлекеттік бюджет есебінен жүргізілуде. Ал 73 үй, 3611 пәтер жеке инвесторлар есебінен үйлестірілуде.
Облыстық құрылыс басқармасының мәліметінше, өткен жылы, өңір бойынша барлық қаржыландыру көздері есебінен 866,4 мың шаршы метр тұрғын үйлерді пайдалану жоспарланып, жыл қорытындысымен жоспар 104,1% өсіммен орындалды. Бүгінде 898,8 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді. Облыс бойынша 2023 жылы көпқабатты 87 үй пайдалануға қабылданды. Оның ішінде, мемлекеттік бюджет есебінен 57 үй, 3051 пәтер болса, ал жеке салушылар есебінен 30 үй, 300 пәтер тапсырылған.
Бүгінгі таңда, 1890 пәтер «Отбасы банк» арқылы тұрғын үй кезегіндегі тұрған азаматтарға кредиттік жүйемен табысталды. Жетісай қаласында 60 пәтер кезектегі осал топтағы азаматтарға берілді. 2023 жылы басқарма тарапынан жалпы көпқабатты 50 үй тапсырылды. Аудан, қала әкімдіктері тарапынан жалпы ауданы 18,7 мың шаршы метрді құрайтын 7 көпқабатты тұрғын үй (297 пәтер) пайдалануға берілді.
