Инновациялық құндылықтар креативтілік, өзіндік ерекшелік және жаңа идеялар мен шешімдерді іздеуге басымдық беретін және алға жылжытатын қағидаттар мен сенімдер жиынтығын білдіреді.
Осы орайда саяси ғылымдарының кандидаты Мұрат Насимов өз ойын білдірді.
Оның айтуынша, инновациялық құндылықтарды түсіну және қабылдау жеке сенімдер, ұйымдастырушылық мәдениет және әлеуметтік әсерлердің үйлесімін қамтиды. Сондықтан азаматтардың инновациялық құндылықтарды түсінуіне және қабылдауына ықпал ететін 10 негізгі факторларды атауымызға болады.
Біріншіден, білім және хабардарлықтың маңыздылығын қарастырамыз. Азаматтарды білім беру жүйелері мен тәжірибесімен таныстыру олардың инновация және оның құндылықтары туралы түсінігін қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Шығармашылық, сыни ойлау және мәселелерді шешуді насихаттайтын оқу орындары білімгерлерге инновациямен байланысты құндылықтарды жиі айтады.
Екіншіден, жұмыс орнындағы мәдениеттің дұрыстығы деп бағалаймыз. Жұмыс орындары өз қызметкерлерінің инновациялық құндылықтарды қабылдау және қолдану тәсіліне ықпал жасау арқылы шешуші рөл атқарады. Тәуекелге бару, эксперимент жасау және шығармашылық ойлауды ынталандыратын мәдениеті бар компания бұл құндылықтарды өз қызметкерлерінің бойына сіңіреді.
Үшіншіден, шынайы көшбасшылықтың қалыптасуында ұйымдардағы көшбасшылар инновациялық құндылықтардың реңін белгілей алады. Көшбасшылар инновацияны белсенді түрде қолдаса және осы құндылықтарды іске асырса, қызметкерлерге ұйымның басымдықтары туралы нақты көзқарастарды көрсетеді.
Төртіншіден, тәлімгерлік пен өнегелі үлгілерді көрсету. Инновацияны бағалайтын тәлімгерлер мен өнегелі үлгілерді көрсететін адамдар инновациялық құндылықтарды игеру ықтималдығын жоғарылатады. Тәлімгерлік қарым-қатынастар жаңашылдыққа ұмтылғандарға басшылық пен шабыт бере алады.
Бесіншіден, әлеуметтік желілер мен құрдастардың ықпалы. Жаңашылдықты бағалайтын достар, әріптестер және құрдастармен қарым-қатынас адамның сенімі мен іс-әрекетіне әсер етуі мүмкін. Инновациялық ойлауды қолдайтын пікірлес адамдармен қарым-қатынас жігерлендіруші күш бола алады.
Алтыншыдан, бұқаралық ақпарат құралдары мен ақпараттың әсері. Азаматтар тұтынатын бұқаралық ақпарат құралдары мен ақпарат көздері олардың инновация туралы түсініктерін жүйелейді. Бұқаралық ақпарат құралдарында жаңашыл адамдар мен ұйымдардың жағымды бейнелері инновацияның құндылығын арттырады.
Жетіншіден, жеке тәжірибе ерекшеліктері. Жеке және кәсіби өмірдегі табыстар мен сәтсіздіктер азаматтардың инновациялық құндылықтарды түсінуіне әсер етеді. Табысты инновациялармен қатар сәтсіздіктерді де зерттеу инновацияға деген көзқарасты қалыптастырады.
Сегізіншіден, ынталандырулар мен марапаттаулардың қолдануы. Ұйым ішінде, қоғамда инновациялық күш-жігерді ынталандыру мен марапаттау азаматтарды инновациялық құндылықтарды қабылдауға және ілгерілетуге ынталандырады. Мәселен, кейде отандық банктер өз қосымшаларын пайдаланғаны үшін ақшалай бонустар беріп ынталандырып жатқанын айтуымызға болады.
Тоғызыншыдан, мәдени және әлеуметтік нормалардың ерекшеліктері. Мәдени нормалар мен қоғамдық күтулер аймақ пен қауымдастыққа байланысты өзгеріп отырады. Өйткені, кейбір мәдениеттерде инновациялар жоғары деңгейде ынталандырылуы мүмкін, ал кейбіреулерінде оған күмәнмен, қарсылықпен қарайды.
Оныншыдан, экологиялық контексттің әсері. Ресурстарға қолжетімділік, экономикалық ахуал және нарықтық сұраныстар секілді қоршаған орта факторлары жеке адамдар мен ұйымдардың инновациялық құндылықтары басымдықтарына әсер етеді.
– Жоғарыда аталған 10 факторларға сәйкес инновациялық құндылықтарды түсіну және қабылдау динамикалық процесс екенін түсінуге болады. Бұл процесс ішкі түрткіні, сыртқы ықпалды және қолдаушы ортаны қажет етеді. Азаматтардың оқу және өсу мүмкіндіктерін белсенді түрде іздеуі, өзін қолдаушы желілермен байланыс орнатуы және жаңа идеялар мен тәжірибелерге ашық болуы инновациялық құндылықтарды тереңірек түсінуге ықпал жасайды. Инновацияны ынталандыратын және осы құндылықтарға сәйкес келетін мәдениетті дамыту инновациялық күш-жігерді қолдаудың кілті болып табылады, – дейді ғалым.
