Бұл туралы саяси ғылымдарының кандидаты Мұрат Насимов өз ойын білдірді.
Жалпы контекст пен қарастырылатын нақты құндылықтарға байланысты инновациялық және дәстүрлі құндылықтар арасында байланыстар және қайшылықтар болары анық. Мәселен, кейбір қоғам мен мәдениеттер дәстүрлі құндылықтарға үлкен мән береді, мұра, әдет-ғұрыптар және қалыптасқан нормаларға құрметпен қарауды талап етеді. Инновация, керісінше, осы дәстүрлерге қарсы тұруды, одан бас тартуды көздеуі мүмкін.
– Дәстүрге құрмет, инновацияға ұмтылысты теңестіру қиын міндет болып табылады. Инновацияларды қабылдау және олардың дәстүрлі құндылықтарға сәйкестігі мәдени ерекшеліктерге байланысты өзгеріп отырады. Кейбір мәдениеттер инновацияны дәстүрлі тәжірибені сақтау және жақсарту тәсілі ретінде қарастырса, кейбіреулерінде оларды мәдени өзгешелікке қауіп ретінде қарастырады. Этикалық және моральдық құндылықтар дәстүрлі құндылықтардың негізі болып табылады және инновацияда басты рөл атқарады. Инновациялық шешімдер қалыптасқан моральдық қағидаларға қарсы шыққанда этикалық дилеммалар туындайды, – дейді ғалым.
Мәселен, деректердің құпиялылығы, жаңа технологияларды пайдалану, осал қауымдастықтарға әсер туралы ойланғанда осындай алаңдаушылық пайда болады. Ұрпақтар арасындағы айырмашылықтардың да ықпалы бар. Көбінесе жас ұрпақ инновациялық құндылықтарға бейім болады, статус-квоға қарсы тұруға және өзгертуге ұмтылады, ал аға ұрпақ дәстүр мен тұрақтылыққа көбірек мән береді. Ұрпақ алшақтығының қаупі ұрпақтар арасындағы қақтығыстарға, құндылықтардың айырмашылығына әкеледі.
Дәстүрлі экономикалық құндылықтар тұрақтылық пен тәуекелден бас тартуға басымдық берсе, инновациялық құндылықтар тәуекелді қабылдауға және өсуге назар аударады. Осы экономикалық құндылықтар арасындағы тепе-теңдікке қол жеткізу тұрақты даму үшін өте маңызды. Әлеуметтік өзгерістер мен саяси реформалар қозғалыстарының ұстанымдары беделді билік пен дәстүрлі құндылықтарға қайшы келеді. Дәстүрлі құндылықтар мәдениетті сақтауға ерекше мән беретін болса, инновациялық құндылықтар өзгермелі ахуалға бейімделуге бағытталады. Мәдени мұраны сақтау мен заманауи талаптарға бейімделу арасындағы тепе-теңдікті табу да күрделі мәселе. Кейбір мәдениеттерде қауымдастық пен отбасылық құндылықтар дәстүрлі болып табылады, ал инновациялар қауіп ретінде қарастырылады.
– Дегенмен, инновациялық шешімдер қауымдастықтар мен отбасылардың өмір сүру сапасын жақсартатындығын ұмытпаған жөн. Дәстүрлі білім есте сақтау мен қалыптасқан білімді ұстануға мән беретін болса, инновациялық білім беру сыни ойлау, креативтілік және мәселені шешу дағдыларын бағалайды. Осы түрлі білім беру құндылықтарын біріктірудің өзектілігі жоғары деп ойлаймыз, – дейді ол.
Байқалып тұрғандай, инновациялық және дәстүрлі құндылықтар арасындағы байланыс күрделілігімен және серпінділігімен сипатталады. Кейбір жағдайларда инновациялар үйлесімді өмір сүруге әкелетін дәстүрлі құндылықтарды заманауи талаптарға бейімдей алады. Осы құндылықтар арасындағы тепе-теңдікті табу ашық диалог, ымыраға келу және әрекет ететін нақты мәдени, әлеуметтік және этикалық контексттерді білуді қамтиды. Қоғамдағы табысты тұрақтылық пен динамикалық тепе-теңдікті құру үшін инновациялық және дәстүрлі құндылықтардың оң аспектілерін пайдалану қажет.
