ЕЛ ЕҢСЕСІН КӨТЕРУГЕ АРНАЛҒАН ЖОЛДАУ

120

Қазақстан Республикасы Парламентінің кеңейтілген отырысында Президентіміз Қ-Ж.Тоқаевтың Қазақстан халқына жасаған Жолдауын өте зейін қойып тыңдадым және Мемлекет басшысының еліміздегі қалыптасқан жағдайға шынайы баға бергендігін, кешегі қаңтар оқиғаларының орын алу себептері мен салдарларына тиянақты талдау жасай отырып, осы қасіретті оқиғалардың болуына өздерінің қызметтік міндеттері мен азаматтық борыштарын орындау барысында адам айтқысыз жауапсыздық пен Отанға деген сатқындық жасаған лауазымды мемлекеттік және күштік құрылымдардың бірқатар басшы қызметкерлері де болғандықтарын ашық айтқандығын, қазіргі кезде тергеу жұмыстарының құпиялы түрде жүргізіліп жатқандығы мен келешекте барлық кінәлі адамдар анықталып, тиісті жауапкершіліктерге тартылатындығын ерекше атап өткендігіне ризашылығымды білдіремін.


Мемлекет басшысы бүгінгі таңдағы еліміздің өмірі түбегейлі күрделі өзгерістерді талап етіп отырғандығын айта келе, бұл өзгерістер демократиялық жаңғыру мен мемлекет билігін оңтайландыру және оның ашықтығын арттыруға бағытталуы тиіс екендігін нақтылап көрсетті.
Осыған орай, Президенттің ұсынып отырған саяси реформалар, атап айтқанда: өзінен бастап орталық сайлау комиссиясы, Конституциялық кеңес және негізгі мемлекеттік билік органдары басшыларымен қатар әкімдер және оның орынбасарлары қандай да бір саяси партияның қатарында болмаулары, мемлекттік басқарудың күшті президенттік пен ықпалды парламенттік жүйеге өткізілуі, Парламенттегі Сенат пен Мәжілістің өзара байланысын нығайта отырып, олардың әрқайсысының құрамы мен өкілеттіктеріне заман талабына сәйкес өзгерістер енгізілуі, еліміздегі сайлау жүйесінің жетілдірілуі, яғни сайлау тәртібіне пропорционалдық дауыс беру жүйесімен қатар мажоритарлық дауыс беру жүйесін енгізу қажеттілігі, саяси партиялардың рөлдерін арттыру, ашық әрі тиімді сайлау тәртібін жүргізе отырып сайлау рәсімдері мен тәсілдерін жетілдірілуі, еліміздегі құқық қорғау институттарын реформалау мен Конституциялық соттың құрылуы, адам құқықтары жөніндегі уакіл туралы заңның қабылдануы, бұқаралық ақпарат құралдарының бәсекелестігінің нығайтылуы мен ақпараттық жүйенің жетілдірілуі, журналистердің азаматтық жауапкершіліктерінің арттырылуы, қоғамдық ұйымдардың жұмыстарының жетілдірілуі мен үкіметтік емес ұйымдардың белсенділігінңің арттырылуы, Ұлттық қоғамдық кеңестің орнына Ұлттық қоғамдық Құрылтайдың құрылуы, еліміздің әкімшілік-аумақтық құрылымын қайта қарастыра отырып жаңа әкімшілік аумақтардың халыққа жағымды жаңа атаулармен құрылуы, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттіктерінің нығайтылуы мен олардың қаржылай дербестілігі, әлемдегі жағдайды ескере отырып еліміздің дағдарысқа қарсы жүргізетін күрестің бағыты жайлы айтқан сөздері мен тапсырмаларын өте орынды деп санаймын және толығымен қолдаймын. Сонымен қатар, жуырда ғана Қазақстан Республикасының Президенті Қ.К. Тоқаевтың «Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам» атты Жолдауын ұсынды. Әрине, Президенттің ағымдағы жылдың 1 қыркүйегіндегі Қазақстан халқына Жолдауы – бұл жоспарланған орасан зор өзгерістердің бастапқы кезеңі ғана. Бұл туралы Мемлекет басшысы 2022 жылдың 21 қыркүйегінде ел азаматтарына үндеуінде мәлімдеді.

«Біз экономикамызда қордаланған мәселелерді жақсы білеміз. Мысалы, шикізатқа әлі де тәуелдіміз. Еңбек өнімділігі төмен, инновация жеткіліксіз. Ұлттық табыстың игілігін жұрттың бәрі бірдей көріп отырған жоқ.

Әрине, мұның барлығы – күрделі мәселелер. Бірақ оны шешудің нақты жолдары бар», – деді Президент Жолдаудың бірінші бағдары жаңа экономикалық саясат жөнінде. Және ол банктерде триллиондаған ақшаның иегерілмей текке жатқанын да атап өтті: Салық реформасы аясында «сән-салтанатқа салық» салуды енгізген жөн. Мұның орта тапқа қатысы жоқ, бұл салық тек аса қымбат жылжымайтын мүлік және автокөлік сатып алған кезде салынады. Автокөлік сатып алу кезінде төленетін алым-салық мәселесіне жеке тоқталайын. Кейбір жақын шетелдерден әкелінген автокөліктерге қатысты түйткілдер баршаға мәлім. Заң аясынан тыс қалып отырған мұндай көліктер қоғамдық қауіпсіздікке қатер төндіруде. Заңсыз көлік әкелетін амал-тәсілдің бәріне тосқауыл қою үшін батыл шаралар қабылдау қажет. Біз «көрпеге қарай көсілу» қажет екенін ұмытпауымыз керек. Бюджет саясатына реформа жасалады. Ақырғы нәтижені дөп басуымыз керек. Бюджет кодексінде шекті нормативтер бекітіледі. Оны бюджетті жоспарлау және орындау кезінде міндетті түрде ұстану қажет. Ұлттық қордың қаржысын тиімсіз жұмсау тоқтатылады. Бұл – өте өзекті мәселе. Қордың қаражатын аса қажет инфрақұрылымды дамытуға және еліміз үшін маңызы зор жобаларды қаржыландыруға жұмсаймыз. Несие ресурстарының тапшылығы отандық бизнес үшін үлкен проблема болып отыр. Қазақстанда шағын және орта бизнесті қаржыландыру үшін 42 миллиард долларға жуық қаражат жетіспейді. Сөйте тұра, банктерде триллиондаған теңге қаржы іс жүзінде экономикаға еш пайдасын тигізбей босқа жатыр. Ұлттық банк, Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі, Үкімет бірлесіп, нақты секторды тұрақты әрі қолжетімді несиемен қамтамасыз ететін нақты шешімдер қабылдауға тиіс.
Ұлттық банк қазіргі ахуалдың өте күрделі екенін ескере отырып, барынша икемді қимылдауы, тіпті тапқырлық танытуы керек. Шетелдерде бұған қатысты оң тәжірибелер бар. Өнім өндіру үшін, ең алдымен, жер керек. Жері жоқ адам бизнеспен айналыса алмайды. Кәсіпкерлерге жер телімдерін ашық әрі жедел бөлудің тиімді тәсілдері айқындалуға тиіс. Оны жыл соңына дейін әзірлеу керек. Әрбір аймақ пен елді мекенде бос жатқан немесе мақсатына сай игерілмеген жердің бар-жоғын анықтау қажет. Бұл ақпаратты бизнес өкілдері білуге тиіс. Аталған шаралар кәсіпкерлердің ғана емес, жалпы экономиканың бәсекеге қабілетін арттыра түсетіні анық», деді.

Сонымен бірге, үндеу әлеуметтік-экономикалық аспектілерді елеулі жаңғыртуға бағытталған. Жаңғырту үдерісінің ажырамас атрибуттары ретінде мемлекет пен қоғам белгіленген. Азаматтық қоғам, құқықтық демократиялық мемлекет және нарықтық экономика Жолдауда өзара тығыз байланыста және өзара шарттастықта көрсетілген. Тиісінше, жалпыға бірдей жаңғырту тренді стратегиялық даму басымдықтарын өзгерткен өзекті факторға айналды. Барлық саладағы өзгерістер заң, тәртіп пен әділеттілік басымдыққа ие болатын демократиялық қоғамда өмір сүруге қабілетті жаңа буындағы адамның пайда болуына алып келуі тиіс. Осыған байланысты Қ.К. Тоқаевтың президенттігінің алғашқы күндерінен бастап демократиялық институттарды нығайтудың дәйекті саясатын байқауға болады. Осылайша, Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің құрылуы маңызды қоғамдық мәселелерді талқылау процесіне қалың жұртшылық өкілдерін қосуға мүмкіндік берді. Нәтижесінде, олар реформалардың төрт пакетін ұсынды. Консультативтік-кеңесші органның табысты жұмысының арқасында демократия институттарын айтарлықтай нығайтуға мүмкіндік туды. Қазіргі кезеңде ҰҚСК негізінде ҚР Президенті жанындағы Ұлттық құрылтай құрылды. Бұл құрылымның дамуы азаматтық қоғам өкілдерін басқарушылық шешімдер қабылдау процесіне тартуға мүмкіндік беретіні сөзсіз.

««Бұған дейін айтылғандай, мемлекет өзінің экономикаға араласуын біртіндеп азайта береді.
«Самұрық-Қазына» қоры экономиканың басты салаларына бақылау жасауға ғана мүмкіндік беретін мажоритарлы үлесі бар инвесторға айналады. Қордың басқа активтері мен акцияларын жекешелендіру керек. Оны жүзеге асыруға «Халықтық ІРО» тәсілін де қолдануға болады»,– Мемлекет басшысы нақты секторды дамыту жөнінде.«Самұрық-Қазына» қоры жеке инвесторлар дербес жүзеге асыра алмайтын аса маңызды жобаларға инвестор ретінде қатыса алады. Мұндай жобаларды Президент анықтайды.
Келесі мәселе – еліміздің транзиттік қуатын арттыру.Қазақстан қазіргі геосаяси жағдайда Азия-Еуропа арасындағы аса маңызды құрлық дәлізі болып отыр. Біз бұл мүмкіндікті толық пайдаланып, әлемдік маңызы бар көлік-тасымал торабына айналуымыз керек. Еліміз осы салада ірі жобаларды жүзеге асыра бастады. Атап айтқанда, Ақтауда контейнер хабы құрылып жатыр. Транскаспий дәлізі дамып келеді. Осы жұмыстарға әлемдегі үздік логистика компаниялары тартылады.«Қазақстан теміржолы» компаниясы толыққанды транзиттік-логистикалық корпорация болып қайта құрылады.Автожол құрылысына, соның ішінде жергілікті жолдардың сапасына баса мән беру керек. Бюджеттен қыруар қаржы бөлінсе де, бұл мәселе әлі шешімін таппай отыр.Мен 2025 жылға дейін жергілікті жолдардың кемінде 95 пайызын жақсарту жөнінде тапсырма бердім. Үкімет бұл мәселені тікелей бақылауға алсын. Жол құрылысындағы заңсыздықтарды анықтау қажет. Бұл жұмыстан нақты нәтиже шығару керек.Бізде әлі күнге дейін битум тапшы. Бұл – ірі көлемде мұнай өндіретін ел үшін, тіпті ұят жағдай. Үкімет осы мәселені түбегейлі шешуге тиіс. Жалпы, ашығын айтуымыз керек, Үкіметтің жұмысында қайта-қайта олқылықтар болып жатыр. Біресе жанар-жағармай, біресе шекер жетіспейді. Осының бәрі Үкіметтің нақты шешім қабылдауға келгенде өте баяу қимылдап, батыл қадам жасай алмауынан болып отыр. Мұндай жағдайға азаматтардың да көңілі толмайды. Әрине, бұл – орынды. Сондықтан дәл осылай жалғаса берсе, тағы да нақты кадрлық шешімдер қабылдауға тура келеді. Келесі мәселе. Ұлттық экономика құрылымында құрылыс секторы маңызды орынға ие. Осы сала ішкі жалпы өнімнің 5-6 пайызын береді. Жанама салалар қосылса, бұл көрсеткіш одан да көп. Бүгінде Қазақстандағы сәулет-құрылыс қызметін реттейтін 2,5 мыңнан астам құжат бар. Бұл жүйе әбден қағазбастылыққа көмілген. Жемқорлық аз емес. Ескі құрылыс стандарттары мен нормалары әлі де қолданылады. Сондықтан Үкіметке мүлдем жаңа құжат – Қала құрылысы кодексін қабылдауды тапсырамын.Шаруалардың өзара ұжымдасуы ауыл шаруашылығын дамытуға жол ашып отыр. Біз осындай пилоттық жобаны жүзеге асырдық. Оған қатысқан ауылшаруашылық кооперативтерінің егіні екі есе артық өнім берген. Ал мал басы шамамен 25 пайызға көбейген. Әр өңірдің ерекшелігін ескере отырып, оң тәжірибені бүкіл елге біртіндеп тарату қажет. Бұл салада озық технологиялар тапшы. Қазір ауыл шаруашылығына арналған жер туралы толыққанды ақпарат жоқ. Жердің құнары, су ресурсы мен суару жүйесі және оның жолдары жайлы мәліметтер жан-жақта шашырап жатыр. Цифрлық платформа осының бәрін бір жерге жинақтайды.Тұтастай алғанда, еліміздің агро­өнеркәсіп кешені келесі жылдан бастап жаңа әрі тұрақты ереже бойынша жұмыс істеуі қажет.Игерілмей жатқан жерді қайтарып алу жөніндегі комиссияның қызметіне жеке тоқталғым келеді. Комиссия жұмысының аясында ауыл шаруа­шылығы мақсатындағы 2,9 миллион гектар жер мемлекетке қайтарылды. Жылдың соңына дейін кемінде 5 миллион гектар жерді қайтарып алу жоспарланып отыр. Игерілмей жатқан немесе заңсыз берілген жер көлемі 10 миллион гектарға жуықтайды.Үкімет пен әкімдіктер келесі жылдың соңына дейін осы жерлерге қатысты нақты шешім қабылдауға тиіс. Қазір жер мәселесін тексеруге жарияланған мораторий де күшін жойды. Бұл қадам жұмысқа оң ықпалын тигізеді деп ойлаймын.Ел экономикасын тұрақты дамытуға су тапшылығы қатты кедергі болып отыр. Қазір бұл ұлттық қауіпсіздік мәселесіне айналды. Сырттан келетін су азайып барады. Сол судың өзін тиімсіз пайдалану жағдайды одан әрі ушықтырып отыр. Судың 40 пайызы құмға сіңіп жатыр. Бұл салада басқа да түйткілдер аз емес. Атап айтқанда, инфрақұрылым әбден тозған. Сондай-ақ автоматтандыру және цифрландыру деңгейі төмен. Ғылыми негіздеме жоқ, мамандар тапшы. Бұл мәселелерді шешу үшін Үкімет жанындағы Су кеңесінің жұмысын жандандыру қажет, білімді сарапшыларды жұмысқа тарту керек. Қажетті мамандарды даярлау үшін бұл саладағы іргелі әрі мықты жоғары оқу орнын анықтаған жөн. Су саласын дамытудың үш жылдық жобасын әзірлеу керек», деді.

Әділеттілік идеалдарын ілгерілетудегі маңызды қадамдардың бірі Президент бастамашылық еткен «Ұлттық қор – балаларға» бағдарламасы болды. Алдағы жылдары өскелең ұрпақ өз шоттарына елдің Ұлттық қорының қаражатын алады. Президент Жолдауының әлеуметтік блогын іске асыру Қазақстан азаматтарының әл-ауқатын айтарлықтай жақсартуға мүмкіндік беретініне сенімді болуға болады.

«Жемқорлар сотталғанда, олардың заңсыз тапқан қаржысы мемлекетке өтіп, түгелдей мектеп құрылысына жұмсалуға тиіс».Мемлекет басшысы биылғы Жолдауының Үшінші бағдарында осы мәселені қадап айтты. Сондай-ақ «Ұлттық қордың жыл сайынғы инвестициялық табысының 50 пайызын балалардың арнаулы жинақтаушы есепшотына аударуды ұсынамын», – деді.

«Бүгінде еліміздегі 650 елді мекенде емдеу мекемесі жоқ. Алдағы екі жылда бұл ауылдарда медициналық және фельдшерлік-акушерлік бөлімшелер салынып, қажетті құрал-жабдықпен толық қамтамасыз етіледі.
Осылайша, мемлекет бір миллион­нан астам адамның алғашқы медициналық-санитарлық көмек алуына мүмкіндік жасайды.Ұлттық жоба аясында 32 аудандық аурухана заманға сай жаңарып, енді ауданаралық көпбейінді мекемеге айналады. Онда инсульттен емдеу орталықтары, хирургия, жансақтау және оңалту бөлімдері ашылады. Бұл төрт миллионнан астам адамға көрсетілетін медициналық қызметтің сапасын арттырады. Сонымен қатар телемедицина бағытын дамытамыз. Сол арқылы шалғайда тұратын халыққа сапалы медициналық қызмет көрсетілетін болады.Денсаулық сақтау саласы бәсекеге қабілетті болуы үшін дәрігерлер дайын­дау жүйесін жетілдірген жөн. Медициналық жоғары оқу орындарының жанынан көпбейінді ауруханалар және клиникалар ашылады. Алдағы үш жылда резидентураға бөлінетін грант саны 70 пайызға көбейеді.Мұның бәрі ұлт денсаулығын сөз жүзінде емес, іс жүзінде жақсартуға септігін тигізеді.
Келесі маңызды мәселе – білім беру жүйесі туралы. Бұл сала ұлт сапасын жақсарту ісінде аса маңызды рөл атқарады.Қазақта «Ел боламын десең, бесігіңді түзе» деген сөз бар.Сондықтан мектепке дейінгі тәрбие жұмысы басты назарда болуы керек.Алайда, бізде екіден алты жасқа дейінгі балалардың жартысынан астамы ғана балабақшаға барады. Мұндай олқылыққа жол беруге болмайды.Балаларды балабақшамен қамтамасыз ету мәселесін түпкілікті шешу қажет.Біз 2025 жылға дейін 800 мың баланың заманауи мектепте оқуына жағдай жасаймыз. Осылайша, апатты жағдайдағы және үш ауысыммен оқитын мектеп мәселесін толық шешеміз. Бұл ауыл және қала мектептерінің айыр­машылығын едәуір азайтады.Жалпы, мектеп салу Үкімет және әкімдіктер үшін басты міндеттің бірі болуы керек.Жемқорлар сотталғанда, олардың заңсыз тапқан қаржысы мемлекетке өтіп, түгелдей мектеп құрылысына жұмсалуға тиіс. Үкімет осы бастаманы заң тұрғысынан рәсімдеу туралы шешім қабылдауы керек.Мектеп формасын барлық оқушыға барынша қолжетімді ету аса маңызды. Әлеуметтік тұрғыдан әлсіз саналатын кейбір топтағы балаларға оны бюджет есебінен беру қажет деп санаймын. Мектеп формасына арналған мемлекеттік тапсырысты отандық жеңіл өнеркәсіпті дамытуға бейімдеген жөн.Әділетті Қазақстанды құру ісінде мұғалімдердің рөлі айрықша екені сөзсіз.Мемлекетімізде соңғы жылдары ұстаз мамандығының абырой-беделін арттыру үшін көп жұмыс жасалды. Дегенмен бұл бағытта әлі де біршама өзгерістер жасау қажет.Отандық жоғары оқу орындарының білім сапасы артқан сайын ондағы оқу ақысы да өсе түседі. Сондықтан мемлекет ұлттық бірыңғай тестілеудің нәтижесіне және басқа да көрсеткіштерге байланысты білім беру гранттарын әртүрлі деңгейде бөлуді жоспарлап отыр. Оның көлемі 30-дан 100 пайыз аралығында болады.Білім алуға жылдық өсімі 2-3 пайыз болатын жеңілдетілген несие де беріледі. Бұл шаралар жоғары білімнің қолжетімділігін арттырып қана қоймай, қоғамда әріптестік және өзара жауапкершілік қағидатын нығайта түседі.Келесі маңызды мәселе – студенттерді жатақханамен қамтамасыз ету. Бұл түйткілді шешу үшін жоғары оқу орындарымен және құрылыс компанияларымен мемлекеттік-жекеменшік серіктестік орнату тәсілін барынша енгізу керек. Сондай-ақ барлық мәселенің шешімін табуды мемлекеттің мойнына ілу дұрыс емес деп санаймын. Сол себепті, мемлекеттен қаражат алу үшін жекеменшік жоғары оқу орындарының жатақханасы болу шарт. Әрине, мұны оқу орындарынан біртіндеп талап еткен жөн.Студенттердің жекелеген, әлеуметтік тұрғыдан аз қамтылған санаттары үшін пәтер жалдауға кететін шығынын субсидиялау мүмкіндігін де қарастыруға болады. Жоғары оқу орындары жанындағы эндаумент-қорлар білім беру экожүйесін дамытудың негізгі буынына айналуға тиіс.Мен ең төменгі жалақы деңгейін 60 мың теңгеден 70 мың теңгеге дейін көтеру туралы шешім қабылдадым. Бұл шешім 1,8 миллион азаматтың табысына тікелей әсер етеді.Біз зейнетақы жүйесін де қайта жаңғыртамыз. Зейнетақының ең төменгі базалық мөлшерлемесін біртіндеп ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70 пайызына, ал жоғарғы шегін 120 пайызына жеткізу қажет.Жастарға жан-жақты қолдау көрсету – мемлекетіміздің басты міндетінің бірі. Еңбекпен қамтитын түрлі шаралар арқылы келесі жылы 100 мың жасқа жұмыс беруіміз керек. Жастардың кәсіпкерлік бастамаларына қолдау көрсетіле бермек. Оларға жеңілдетілген тәртіппен жылдық өсімі 2,5 пайыз болатын шағын несие беріледі. Бұл шаралар қоғамның барынша үйлесімді әрі әділетті болуына ықпал етеді.Жалпыхалықтық референдумда қабылданған конституциялық өзгерістер Әділетті Қазақстанның символына айналды.Біз Ата заңымызда жер мен табиғи ресурстар халықтың меншігі деген басты қағидатты бекіттік. Бұл – құр сөз емес. Бұл – барлық реформаның арқауы.Әрбір отбасы еліміз пайдаланып жатқан ұлттық байлықтың игілігін көруі керек. Сондықтан мен жариялаған Балалар жылының аясында «Ұлттық қор – балаларға» атты мүлде жаңа бағдарламаны жүзеге асыру өте маңызды деп санаймын.Ұлттық қордың жыл сайын­ғы инвестициялық табысының 50 пайызын балалардың арнаулы жинақтаушы есепшотына аудару­ды ұсынамын. Қаржы әр бала 18 жасқа толғанға дейін аударылып тұрады, оны мерзімінен бұрын есепшоттан шығарып алуға болмайды. Жинақталған қаржы балалар кәмелет жасына толғаннан кейін олардың баспана немесе білім алуына жұмсалатын болады. Бұл қаражат өскелең ұрпақтың үлкен өмірге қадам басуына мүмкіндік береді. Қор, шын мәнінде, ұлттық мәртебеге ие болып, халқымыздың игілігіне қызмет етеді. Бастаманы мұқият әзірлеу қажеттігін ескере отырып, жобаны 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап іске қосуды тапсырамын.«Самұрық-Қазына» қоры таза пайдасының кемінде 7 пайызын «Қазақстан халқына» қоғамдық қорына аударатын болады. Бұл – Жаңа Қазақстанның сипатына сай келетін маңызды бастама. Сондай-ақ табысы мол кәсіпкерлер мен азаматтар қорға демеушілік көрсете береді деп сенемін.Жалпы, адам әлеуетін дамыту – маңызды мәселенің бірі. Осы орайда, шетелден дарынды жандарды елге тарту қажет. Әсіресе шығармашылық және кәсіпкерлік салада жетістікке жеткен азаматтарды шақыру керек. Мен тиімді көші-қон саясаты туралы айтып отырмын.
Сұранысқа ие болып отырған және жоғары білікті мамандардың тап­шылығын азайту қажет. Ғылым, денсау­лық сақтау, өндіріс, IT салаларының білікті мамандарына жеңілдік жасалады. Мемлекет оларға елімізде тұрақты тұру үшін виза береді. Шетел кәсіпкерлері он жылға виза рәсімдеп, Қазақстанда тұруға мүмкіндік алады. Бірақ, олар экономикамызға 300 мың доллардан астам инвестиция салуы қажет.
Қандастардың көшіп келуіне және ішкі миграцияға қатысты саясат түбегейлі өзгереді. Бұл орайда, демографиялық және экономикалық үрдістерді ескеру керек. Сондай-ақ, жалпыұлттық мүддені басшылыққа алу өте маңызды.Қуатты ұлттың діңгегі – халық. Ең бастысы, азаматтарымыздың денсаулығы мықты, білімі терең болуы керек», деді.

Қазір өзгерістердің табысты болуы көбінесе қоғамдық қолдауға байланысты және осыған байланысты саяси жүйенің қайта жүктелуі толығымен халықтың қажеттіліктеріне негізделген. Реформалардың табысы толығымен бізге байланысты екені айқын.

Бақытжан Бейсенбаев,

«Бітімгер» медиаторлар қоғамдық бірлестігінің төрағасы 

Түркістан қаласы