Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойған болатын. Сондай-ақ, Мемлекет басшысы қолданыстағы заңнаманы қабылданған «Тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану туралы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкестендіруге бағытталған «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне тарихи-мәдени мұра мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды.
Тарихи мәдени ескерткіштер бойынша, «Әзірет Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейі РМҚК-дан Түркістан облысы, Сауран ауданының қарамағында ұсынылатын тарихи-мәдени мұра нысандарына мәдени мұра бағдарламасымен тарихи атаулар бойынша ұсыныс енгізуге мүмкіндік бар. Ауданымызда жалпы ескерткіштер саны 54-ке жетті.
Түркістан облысы әкімдігінің өткен жылдың 20 қыркүйегінтегі №180 және Түркістан облыстық мәслихатының өткен жылғы 14 қыркүйектегі №17/207-VII бірлескен қаулысы және шешімімен Ескі Иқан ауылдық округіне қарасты елді мекені құрылып, оған «Мәшһүр Жүсіп» және Жібек Жолы ауылдық округіне қарасты елді мекені құрылып, оған «Ескі Сауран» атауы берілді. Сауран ауданына қарасты 12 мектептің атауы ауыстырылды.
АҒЫМДАҒЫ ЖӘНЕ КҮРДЕЛІ ЖӨНДЕУЛЕР ЖҮРГІЗІЛДІ
Сауран ауданы әкімдігінің мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі «Мәдениет үйі» КММ бойынша кешенді шаралар атқарылды. Сауран ауданы әкімдігінің мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі «Мәдениет үйі» КММ жыл басында бекітілген жоспарға сәйкес және жоспардан тыс жұмыстарды жүйелі түрде атқарып келеді. Жалпы мекеме құрамында 11 клуб, 4 мәдениет үйінде 52 штаттық бірлікте қызметкерлер жұмыс атқарады. Өткен жылы Сауран ауылдық мәдениет үйлері мен клубтарында ағымдағы жылы 612 мәдени іс шаралар ұйымдастырып 46302 көрермен тартты. Әсіресе, 2022 жылы жасалған жөндеу жұмыстарының нәтижесінде көптеген ғимараттар көркейе түсті. Шорнақ ауылдық клубына ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілді. Бөлінген қаржы – 43 миллион 356300 теңге. Күрделі жөндеудің сметалық құжаттарын дайындауға кеткен қаржыға тоқталатын болсақ, Ескі Иқан мәдениет үйінің күрделі жөндеу сметалық құжатын дайындауға кеткен қаржының көлемі – 11218078,37 теңгені құрайды. Қарашық мәдениет үйінің күрделі жөндеу сметалық құжатын дайындауға кеткен қаржы – 11151304,42 теңге болды.
Сауран ауданында тұрғызылып жатқан мемлекеттік мекемелер мен қоғамдық ғимараттарға мүгедек жандарға арналған пандустар мен әжетханалар орнату жұмыстары да жүйеленді. Мәселен, өткен жылы жасалынған мүгедектік әжетханасы, пандус қаржысы Ораңғай клубына бөлінетін қаржы – 4125669 теңгені құрады. Шорнақ клубына – 2 686 880 теңге, Жаңа Иқанда – 4174553теңге бөлінді.
МӘДЕНИЕТКЕ БӨЛІНГЕН ҚАРЖЫЛАР УАҚЫТЫНДА ИГЕРІЛДІ
Өткен жылы мәдениет саласына бөлінген қаржылардың есебін байқайтын болсақ, 149 – 2835000 теңгенің кеңселік заттарын алуға бағытталған қаржы толық игерілді. 414 – 12069000 теңге киіз үй, киіз үй жабдықтары, темір киіз үй, музыкалық үлкен және кіші апаратуралар алуға жұмсалды. 169 – 19434330 теңге мәдени іс-шараларға бөлінген қаржыда толық игерілді. Атап айтқанда, төрт байқау, алты гала концерт, бір облыстық семинар, бір марафон, 28 мәдени іс-шаралар өткізілді. 144 – 9391667,04 теңге ауылдық мәдениет үйлері мен клубтарға сұйық отынға бөлінген қаржы 37268,52 литр алынды. Сұйық отынмен қамтамасыз етілген аудандық мәдениет үйіне қарасты жеті ауыл бар.
Биылғы жылғы бірінші тоқсанда жалпы бөлімде 4,0 мемлекеттік әкімшілік қызметкер және 16,0 штаттық бірлікте келісім-шарт қызметкерлері сондай ақ бөлімге қарасты «Мәдениет үйі» КММ-де 64,0 штаттық бірлік, «Орталықтандырылған кітапханалар жүйесі» КММ-де 36,75 штаттық бірлік, «Тілдерді дамыту және оқыту орталығы» КММ-де 6,0 штаттық бірлік, «Сауран ауданы спорт клубы» КММ 18,0 штаттық бірлікте қызметкерлер жұмыс атқарады.
Бөлімнің жыл басынан бергі құжат айналымы бойынша 224 кіріс құжат келіп түсіп, 86 шығыс құжат рәсімделген. Мекемеде 24 бұйрық рәсімделген.
Негізгі жұмыс бағыттары тарихи-мәдени ескерткіштер мен ономастика және спорт саласы.
ОҚЫРМАНДАР САНЫ ӨСЕ ТҮСУДЕ
Сауран ауданы әкімдігінің мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімі «Орталықтандырылған кітапханалар жүйесі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі халыққа қызмет етеді. Оның құрамында жалпы ауданда кітапханалар саны – 29 болса, онда 34,75 штаттық бірлікте қызметкерлер жұмыс атқарады. Ауданда кітапханалардың орналасуы бойынша, он бір кітапхана мәдениет ғимараты клубпен бірге орналасқан. Төрт кітапхана әкімшілік ғимаратымен бірге болса, бір кітапхана пошта ғимаратымен бірге, бір кітапхана медпункт ғимаратында жұмыс істейді. Жеті кітапхана өз алдына дербес жекеменшік ғимараттарда орналасқан. Төрт кітапхана мектептерде ашылған.
Кітап қорына келетін болсақ, кітап қорына өткен жылы мемлекеттік тапсырыспен келіп түскен кітаптар саны 3430 данаға жеткізілді. Оның ішіндегі қазақ тіліндегісі – 3114 дана, орыс тіліндегісі – 316 дана кітап. Оған бөлінген жалпы қаржы көлемі – 5180050,6 теңге болды. Сыйға берілген кітаптар саны – 370 дана. Сауран ауданында жалпы кітап қоры – 308515. Оның ішінде мемлекеттік тілдегісі – 184458 дана. Өткен жылдың ішінде жалпы оқырмандар саны 17220-ға жетті. Кітапханаларға жалпы келушілер саны: 171704-ке барды. Жалпы кітап берілімі 340684-ке дейін жеткізілді. Кітапханалар жүйесіндегі мәдени іс шаралар саны 760 –қа барды.
Сауран аудандық мәдениет тілдерді дамыту дене шынықтыру және спорт бөлімі «Тілдерді оқыту және дамыту орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі құрылған. Бұл мекеменің жыл басында бекітілген жұмыс жоспарына сәйкес Сауран ауданының тұрғындарын мемлекеттік «В1» орта деңгейде және ағылшын тілінде «А1» деңгейлерінде қысқартылған курстарда оқыту мақсатында, жыл соңына дейін мемлекеттік тілден 200 және ағылшын тілінен 200 адамды оқыту жоспарланған болатын.
Мемлекеттік тілді меңгеру бағытында жұмыс жүйелі жүргізілуде. Мәселен, қазақ тілі «В1» орта деңгейі бойынша 80 мемлекеттік қызметкерлер, 80 коммуналдық мекеме қызметкерлері қамтылды. 18 жастан асқан еріктілердің саны 40-қа жетті. Жалпы «В1» орта деңгейі бойынша 200 адам қамтылды. Ағылшын тілі «A1» деңгейі бойынша 80 мемлекеттік қызметкерлер мен 80 коммуналдық мекеме қызметкерлері оқыды. 18 жастан асқан еріктілер саны 40-қа жетті. Осылайша, жалпы «А1» деңгейі бойынша 200 адам дәріс алды.
БҰҚАРАЛЫҚ СПОРТТЫҚ ШАРАЛАРҒА КЕҢ ЖОЛ АШЫЛУДА
Биылғы жылдың бірінші тоқсанында дене шынықтыру және спортпен шұғылданушылардың саны – 40558 адамды, яғни Сауран ауданы халық санының 42,1 пайызын құрайды.Сауран ауданындағы спорт ғимараттарының саны 133-ке жетті. Оның ішінде, үш спорттық кешен, бір спорттық манеж, бір футбол манежі, атқыштар тирі 13 жерден ашылды. Спорттық алаңдар сексенге таяса, спорттық залдары қырыққа жуықтады.Сонымен қатар, Сауран ауданына қарасты он екі ауылдық округінде Кентау қаласына қарасты БЖСМ-де спорттық үйірмелерге қатысатын спортшылардың саны – 1046 адамды құрайды.Өткен жылы Сауран ауданының Шорнақ, Аша, Достық, Шекербұлақ, Майдантал елді мекендерінен спорт алаңшалары салынып, халыққа пайдалануға берілді.
Қазіргі таңда Сауран ауданынан балалар мен жасөспірімдер спорт мектебін ашу бойынша Түркістан облысы әкімі Дархан Сатыбалдыға аудан әкімінің атынан ұсыныс хат жолданып, биылғы жылы спорт мектебі ашылады деп күтілуде. Спорт саласындағы жеткен жетістіктер бойынша ауыз толтырып айтуға болады. Биылғы жылдың наурыз айында үстел теннисінен 2008 жылы туылған одан кіші жасөспірімдер арасында Түркістан облысының чемпионатынан Сауран ауданы Майдантал ауыл округінің тұрғыны 7-сынып оқушысы Ибахан Санжар Батырханұлы жүлделі І орынды иеленді.
Жоспарға сәйкес биылғы жылдың бірінші тоқсанында алпыс спорттық іс-шара өткізілді. Олардың ішінде волейболдан-12, футболдан-14, еркін күрестен-8, тоғызқұмалақтан-6, қазақша күрестен-11, дзюдодан-5, бокстан төрт спорттық шаралар өткізілді. Биыл Ұлыстың ұлы күні әз-Наурыз мерекесіне орай «Ұлттық спорт – ұлт қуаты» тақырыбында «Біз нашақорлыққа қарсымыз» ұранымен қазақ күресінен 2008-2010 жылы туылған жасөспірімдер арасындағы облыстық ашық біріншілік өткізілді. Сауран ауданында Наурыз мерекесіне орай, онкүндік іс-шара жоспары аясында, «Дәстүрлі шара – денсаулық кепілі» атты ауданаралық марафон ұйымдастырылып өткізілді.
Әсіресе, атап өтерлігі бұқаралық спорт шараларын өткізетін спорт мектептерін салушы кәсіпкерлер қатары өсе түскен. Мәселен, «Муютов» жеке кәсіпкері Хуршид Бабажанұлы Қарашық ауыл округінде орналасқан баскетбол, шахмат, волейбол, ауыр атлетика, үстел теннисі, футбол спорт түрлерін қамтитын залдарды ашты. Жеке кәсіпкер Давран Дадажанұлы «Мирзараимов Давран» Шаға ауыл округінде орналасқан гандбол, үстел теннисі, қазақ күресі, волейбол, дзюдо, футбол, шахмат спорт түрлерін қамтитын арнайы залдар ашып берді.
«Барыс»- жеке кәсіпкері Ғалымхан Сүлейменов Шорнақ ауыл округінде орналасқан шахмат, үстел теннисі, таеквондо спорт түрлері қамтылған залдар ашты. «Алпамыс М»- жеке кәсіпкерлігінің Қарашық ауыл округінде орналасқан Талғат Мұсабековтің залы футбол, волейбол, шахмат, дзюдо спорт түрлерін қамтиды. Бұл спорт залдарындағы ойындарды және секцияларды қаржыландыру Түркістан облысы дене шынықтыру және спорт басқармасы арқылы жүргізіледі. Биылғы бірінші тоқсанда және өткен жылы Сауран аудандық мәдениет үйі және оған қарасты 15 ауылдық клубтардың ұйымдастыруымен 144 мәдени іс – шара өткізілді. Қамтылған адам саны –15635- ке жетті. Ауданда үйірме саны – 37 болса, оған қатысушылар саны – 354.
Атап айтар болсақ, Сауран аудандық мәдениет үйінде «Ауғанстан ардагерлеріне тағзым» атты ауған соғысы ардагерлерімен кездесу кеші өтті. Алғыс айту күніне орай «Алғыс айту парызым» атты мерекелік іс – шара, «Шахсарай» салтанат сарайында «Сыйынар ем ана деген тәңірге» атты 8 – наурыз Халықаралық әйелдер күніне орай мерекелік іс – шара өткізілді.
Биылғы жылы төрт ауылдық клубтарды ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізуді жоспарлап отырмыз. Атап айтсақ, Жаңа Иқан ауылдық мәдениет үйі, Ораңғай, Сауран, Теке ауылдық клубтары.
Жанар Жұмабекова,
Сауран ауданы әкімдігінің мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімінің басшысы
