Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев Қазақстан халқына жариялаған Жолдауында мәдениет қызметкерлеріне мемлекет тарапынан салиқалы қолдау көрсету туралы тасырмасы ел руханиятының жаңа деңгейге көтерлуіне зор серпін берерін айтты.
Президент: Әлеуметтік жаңғырудың жаңа кезеңіне қадам басудың бір тетігі – мәдениет қызметкерлерін қолдау деген сөз. Елдің рухани дамуы мен кемелденуі мәдениеттің қарқынды дамуымен ұштасып жатыр. Құлақтан кіріп бойды алар тәтті әуен мен күмбірлеген күй, әуезді әуенмен үйлесім тапқан ырғақты би, рухани байлық сыйлайтын театр, кітапхана бәрі де осы мәдениет ұғымы аясында бірігіп, елге қызмет етіп келеді. Еліміздің атын шығаратын да – мәдениет пен өнер. Мәдениетке серпін беру шындығында да қажет.
Тәуелсіз еліміздің босағасын берік, шаңырағын биіктете түсуде бір-бір уық боп бекіп жатқан отбасылардың ұлттық құндылықтарымызды ұлықтап, ата-дәстүр, салт-сананы ұрпақ бойына сіңірудегі еңбектері мен ізденістерін, жетістіктерін дүйім жұртқа жария ету жолында тағлымды іс-шаралар жүйелі түрде жалғасып келеді. Осы мақсатта жыл сайын Түркістан қалалық Мәдениет үйінің ұйымдастыруымен отбасылар арасында байқау өтіп тұрады. Дәстүрлі дода биыл да өз жалғасын тапты.
«Фараб» кітапханасында өткен дәстүрлі байқау бұл жолы «Отбасы – алтын діңгек» тақырыбын қамтыды. Аты айтып тұрғандай, тағылымы мен тәлімі мол байқауға 5 отбасы қатысып, 4 кезең бойынша бақтарын сынады. Отбасылар сайысының өнерін тамашаламаққа қаламыздың бірқатар зиялы қауымы қонақ болды. Олардың қатарында Түркістан қаласы әкімінің орынбасары Байдулла Оразбеков, Түркістан қалалық мәслихат төрағасы Ғаппар Сәрсенбаев, ҚР Мәдениет қайраткерлері Ұлжан Мұстафаева, Сауран Елеуов, Түркістан облыстық аналар кеңесінің төрайымы Гүлсара Тоққұлова, Түркістан облысы мәслихатының депутаты Инара Намазбаевалар арнайы келіп, кіреберіс дәлізде тұрған әр үміткер отбасының ас мәзіріне қатысты жұмыстарымен танысты. Одан соң залға еніп, байқауды ашып беру үшін сөз алып, қатысушыларға сәттілік тіледі.
Жыл сайын өткізілетін байқау қорытындысында жүлде алған үлгілі отбасылар бүгінде өзінен кейінгі буынға өнеге болып келеді. Өткен жылғы Бас жүлдені еншілеп, жеңімпаз атанған Жақыповтар отбасы сахна шымылдығын ашып, “Махаббат станциясы” фильмінен үзінді көрсетті. Жалпы байқаудың шарты мен ережесі, әр сәт сайын кіл мықтыны анықтайтын бірнеше кезеңнен тұрды. Алғашқы кезең таныстыру болса, екінші кезеңде ән айтып, би билеп, спорттық және қолөнер шеберлігімен өзге де өнерлерімен көпшілікті тәнті еткендер өнер сайысында бақ сынады. Үміткерлер үшінші кезең бойынша “Ас мәзірі” яғни отағасының сүйікті тағамы, қадірменді меймандарға ұсынылатын тағамдар мен күзгі өнімдерден әртүрлі салаттар әзірлеу тиіс болатын. Соңғы қорытынды сайыс «Ата дәстүрі – тәрбиенің бастауы» деп аталды. Мұнда қатысушылар Төле, Қазыбек, Әйтеке билердің нақыл сөздерінен, ақын-жазушылардың шығармаларынан үзінді, Абайдың қара сөздерінен бір-екі сөз жатқа айту керек болды.
Осындай кезеңдерді қамтыған үміткерлерді саралап, еңбегін бағалаған қазылар алқасының құрамында қалалық әжелер алқасының төрайымы, Түркістан қаласының «Құрметті азаматы» ҚР Білім беру ісінің құрметті қызметкері, Ыбырай Алтынсарин төсбелгісінің иегері Айғаным Серім және Еңбек ардагері, «Түркістан қалалық Әйелдер алқасы» қоғамдық бірлестігінің, «Қалалық ардагерлер кеңесінің» пленум мүшесі, зейнеткер, ҚР Мәдениет қайраткері Раушан Сержанова, сондай-ақ, «Ұлы Дала елі» орталығының директоры ҚР Мәдениет саласының үздігі, Түркістан қаласының Құрметті азаматы Гүлжанат Дүйсенбаева болды. Олар байқауға қатысқан Ақтөреевтер, Атаевтар, Алшынбековтер, Парменовтар және Жақыпбековтар отбасына қазылық етті.
Өзара тартысты өткен сайыста әрбір қатысушы отбасы үшін барын салды. Қай отбасының бірлігі бекем, ырысы тасыған, мерейі асқаны да байқау барысында белгілі болды. Тағылымды шарада отбасы мүшелерінің спорттық өнерімен бірге, бала тәрбиелеудегі біліктілігі де бағаланды. Балаларды сахнаға шыңдап, өнерге бейімдеп, отбасылық жылулықты жастайынан сезіндіруді месе тұтқан бәйгеде үміткерлер кезек-кезегімен байқау шарттарына сай додалы жарыс жалғасын тауып жатты. Жырсүйер халқымызға қара өлеңнен оңайы жоқ десек қателеспейміз. Мұны өздерін таныстыруда төгілткен жыр түйдектерінен анық аңғардық. «Әу демейтін қазақ жоқ» демекші, жас отбасылар ұлттық өнерден де құралақан емес екенін паш етті. Бірі дөңгелене би билей жүріп ән салса, енді бірі суретші, тағы бірі спортшы, тіпті қолөнер шебері екенін де сүт пісірім уақытта-ақ танытып жатты. Ал, шаңыраққа жылу сыйлап, отбасының берекесін кіргізер сәт сыналған кезеңдерде қамыр илеу, бауырсақ пісіру, құрт жасау сынды үй шаруасындағы шеберліктерін көрсетті. Осылайша, он саусағынан өнер тамған шеберлік сынында да сүрініп қалмай, алдарына жан салмай, бірінен-бірі озғаны анық.
Ата-салтқа адалдық танытып, ағайын-туыстың алтын арқауына айналумен қатар, қоғам дамуына сүбелі үлес қосып жүрген босағасы берік, шаңырағы биік отбасылардың өнері мен ерен еңбектеріне әділқазылар алқасы оң бағасын берді. Сонымен байқау қорытындысы бойынша жүлделі ІІІ орынның көгінен Ақтөреевтер отбасы көрініп, 100 мың теңге қаржылай сыйлықты қанжығаларына байласа, ІІ орын Алтынбековтер отбасына 150 мың теңгесімен қоса бұйырды. Сондай-ақ, тағы бір ІІ орынды Парменовтар отбасы ақшалай сияпатымен қоса алса, І орынның биігін Атаевтар отбасы 200 мың теңгесімен бағындырды. Бәйгеде оза шауып, бас жүлдені еншілеген Жақыпбековтер отбасы 250 мың теңгемен марапатталды. Барлық марапат иелеріне қала әкімі атынан дипломдар берілді. Өнері мен білімі шыңдалған белсенді отбасылардың өнеріне қазылық еткен әділқазы мүшелеріне де арнайы Алғыс хаттар мен қаржылай сыйлықтар табысталды.
Байқау жеңімпаздары мен көрермендер назарына Түркістан қалалық Мәдениет үйінің әншілері әннен шашу шашып, үміткерлерге шалқар шабыт сыйлады.
Лиза Шәмет, Түркістан қалалық Мәдениет үйінің директоры:
– Бұл дәстүрлі іс-шара 5 жылдан бері бізде тұрақты түрде өтіп келе жатыр. Біз бұл байқауды тіпті әлемдік індет жайлаған (Covid-19) карантин тұсында да тоқтатпай онлайн түрінде өткізгенбіз. Жалпы, бізде дәстүрге айналған іс-шаралар аз емес. Биылғы республика көлемінде өткен ақындар айтысы да 3 жылдан бері өтіп келеді. Ал, оның мектеп оқушылары арасында өткізіп келе жатқанымызға көп жыл болды.
Бүгінгі «Отбасы– алтын діңгег» атты сайысқа келер болсақ, мұның мән-маңызы, мағынасы өте зор. Бұл жөнінде Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев: «Отан отбасынан басталады» деп бекер айтылмаған. Салт-дәстүрге құрмет те, туған елге сүйіспеншілік те қасиетті қара шаңырақтан бастау алады. Бақытты әрі берік шаңырақ – еліміздің игілігі мен өркендеуінің кепілі. Мемлекет отбасы институтын қолдап, осы салада кешенді саясат жүргізе беретін болады», – деген болатын. Өскелең ұрпақтың отбасында тәлім-тәрбие алып, ұлттық құндылықтарды бойына сіңіруі өте маңызды. Расында, мемлекет деген мыңдаған отбасылардан құрылады. «Отбасының өзі – шағын мемлекет» деген аталы сөз бар. Бүгінгі өтіп отырған сайыстың мақсаты – осы қоғамдағы отбасының рөлін, берекелі шаңырақтарды көпшілікке үлгі-өнеге ретінде таныту.
Ақбота Жақыпбекова, Бас жүлде алған отбасының отанасы:
-1981 жылы жолдасым Асқар Жақыпбеков екеуміз Түркістан қаласына сол тұстағы қала басшысының шақыртуымен «Яссы» фольклорлық-этнографиялық ансамблін құру үшін келген едік. Ансамбль кезінде дүрілдеп атағы ел аумағынан асып, шетелдерге гастрольдік сапарлармен барып жүрдік. Екі өнер адамынан туған перзенттер де өнер жолын қуды. Ұлым Ерлан қаладағы саз мектебінде домбыра класының тәлімгері, қызым да музыкант, өзім де 40 жылдай саз мектебінде қобыз пәнінен дәріс бердім. Тәрбиелеген шәкірттерім Қазақстанның өнері мен мәдениетін көтеруге үлес қосып келеді. Елдің де, ел ағаларының ықыласына бөленіп, Президенттің қабылдауында болып, Алғыс хат иегері атандым. Бүгінде зейнет демалысындамын.
Қалалық Мәдениет бөлімінің ұйымдастыруымен өткен бүгінгі сайысқа біз отбасымызбен: ұлым, келінім, және 6 немерем жалпы 9 адам болып қатыстық. Сайыс өте тартысты өтті. Бес отбасы қатысып, соның ішінен суырылып шығып Бас жүлдеге ие болдық, Біздің отбасымыз өнерлі отбасы, өнегелі дәстүрлі өзіндік жолы бар отбасы. Сайыста ұлым мен немерем Жасмина домбыра, қызым Зарина қобыз, немерем Анеля сыбызғы, өзім қылқобыз, шаңғобыз тартып, қалғандары ұрмалы аспаптарда ойнап өнер көрсеттік. Н.Тілендиевтің «Ата толғауы» сынды ғажап күйін орындап, көрерменнің зор ықыласына бөлендік деп ойлаймын. Біз байқауға үлкен дайындықпен келдік. Екі немерем Шымкентте оқиды, отбасы мүшелерін, (қатысушыларды) басын қосу да оңай болмады. Әр демалыс сайын жиналып, репетиция жасап жүрдік. Кішкентай 2 немерем бар: Қайсар , Медина есімді, бірі 9 жаста, екінші 3 жаста соларды ұрмалы аспапта ойнатуға үйреттік. Мұның өзі біршама машақатты жұмыс болды. Қысқасы, бас жүлде оңайлықпен келген жоқ, қанша күн бейнеттеніп, еңбек келген жеңіс болды.
Сайысқа дайындық арқылы өзіміз де мол қазынаға кенеліп, әдебиет пен өнерден тағлым алдық деп ойлаймын. Сайыстың таныстыру кезінде де, төртінші кезеңінде байқау шарты бойынша ақын-жазушылардың шығармаларынан үзінді, Абайдың қара сөздерін жатқа айту керек болды. Немерелеріме жаттап алды, бұл сөздер олардың жүрегінде жатталып қана алмай мәңгіге сақталатын тәлімі зор сөздер деп білемін. Қорыта айтқанда, бұл байқаудан керемет тағлым алдық, сахнаға шықпай жүрген немерлерем үшін тәжірибе болды. Басқа да қатысушылардан үйренеріміз көп болды. Мысалы, ас мәзірі сынында бір отбасы, ас тартудан алдын қазақтың «Қолға су құю» дәстүрін әдемі, айшықты етіп көрсете алды. Бүгінде тұрмыста ұмытылып бара жатқан дәстүр деп біліп, көріп, көңілімізге түйдік мұны.
Жалпы, мұндай байқаулар көптеп өтуі керек деп санаймын. Ұйымдастырушыларға, әсіресе Лиза Төлегенқызына алғысымыз шексіз. Қатысушы ретінде айтарым: осы байқауды қала деңгейінде ғана емес, облыс көлемінде өтсе екен дейміз. Осындай өнегелі, өнерлі отбасылар өз өнерлерімен сайысқа түсу арқылы республикалық «Мерейлі отбасы» байқауына қатысуға дайын болады, қатысып жатса ол облысымызда өнерлі, өнегелі отбасылар қатарының көп екенін танытып, абройын асқақтатар еді деген ойдамын.
Әтіргүл ТӘШІМ, «Түркістан»
