Түркістан облысының тұрғындарының назарына бәсеге қабілеттілік жайында тұщымды ақпаратты талдау жұмыстары ұсынылады. Инновациялық әлеуеті дамыған елдер болашақтың бағдарын елдегі табиғи ресурстарға қарап емес, адам капиталының, оның интеллектуалдық қуатының шамасына, инновациялық өнім, қызмет, сапалы жұмыс жасай алатын өнеркәсіптік, өндірістік инфрақұрылымның мүмкіндіктеріне, ғылыми-зерттеу, ғылыми-ізденушілік орталықтарының шамасына қарап айқындайды.
Бәсекеге қабілетті ортада ұлттық экономиканың қуатты болуын қамтамасыз ету еліміздің негізгі ұстанымдарының біріне жатады. Ашық нарықтың басты талабының бірі әрбір тұтынушының нақты қажеттілігін қанағаттандыру деп білсек, онда осы талапқа сай экономика құрылымын жасақтау басты міндет болып қала бермек. Нарықтың үдемелі және өзгермелі сұранысын тез қанағаттандыру инновациялық әдістерді пайдаланумен ғана жүзеге асатыны белгілі. Сондықтан да, ұлттық экономиканың жедел және тұрақты дамуы еліміздегі инновациялық орта мен инновациялық инфрақұрылымның нәтижелі жұмыс істеуіне тікелей тәуелді деуге толық негіз бар. Әлемдік экономиканың алдыңғы қатарлы озық тәжірибелерін игеруге және оны ұтымды пайдалана білуге талпынған мемлекеттер үшін бүгінгі уақыттағы басты мәселе индустриалды-инновациялық экономиканы қалыптастыру болып отыр. Индустриалды-инновациялық экономиканың басты ерекшелігі – ғылыми сыйымды, технологиялық өңделу деңгейі жоғары өнімдерді шығаруға икемді өндірістік және инновациялық инфрақұрылымның болуы. Инновациялық инфрақұрылымның басты элементтеріне технопарктік құрылымдар, ғылыми парктер, технологиялық және ізденушілік орталықтар, инновациялық, инновациялық-технологиялық орталықтар, бизнес-инкубаторлар, технологияларды трансферттеу орталықтары, технополистер, ғылыми қалашықтар, венчурлық қорлар, сақтандыру компаниялары жатады.
Инновациялық инфрақұрылым – ұлттық деңгейде ғылыми білімдер мен технологиялардың ақпаратпен қамтамасыз етілуімен, өндірісімен және коммерциялық жүзеге асырылуымен қатысты өзара байланысқан ұйымдар жиынтығы. Инновациялық инфрақұрылымның келесі бір түсінігі – ұлттық инновациялық үрдістерді қамтамасыз ететін құқықтық, қаржылық, ақпараттық, әлеуметтік тұрғыдағы институттар жиынтығы. Ұлттық инновациялық инфрақұрылымды дамытудың экономикалық механизмі – ол еліміздің инновациялық әлеуетін дамытуға негіз болатын, оны жүзеге асыру белгілі-бір нәтижелі жетістікке жетуге ықпал ететін қаржылық, экономикалық, салықтық, несиелік және басқа да іс-әрекеттер мен тетіктердің жиынтығы. Дұрыс таңдала білген механизм ұлттық экономикамыздың ұзақ мерзімде инновациялық өркендеуі мен дүниежүзілік нарықта лайықты орын алуына ұтымды жағдай жасауы тиіс.
Инновациялық инфрақұрылымды дамыту механизмі әлемдік инновациялық ортаның жалпы жағдайына, қоғам мен ғылыми-техникалық прогрестің дамуына, адамзат мәдениеті мен ой-санасына, экология талаптарына, сонымен қатар, еліміздің нақты мүмкіндіктері мен стратегиялық өркендеу бағыттарына сай болуы тиіс.Экономикадағы бәсеке, қайшылықтар, қоғамдық сананың өсуі, табиғи ресурстардың шектелуі инновациялардың туындауына бірден-бір себеп. Өнім өндірушілердің, қызмет көрсетушілердің, жұмыс орындаушылардың табатын пайдаларын өсіруге мүдделілігі. Бәсекелі нарықтың талабы да өндірушілерге неғұрлым тиімді түрде қызмет етуін жүктейді.
Екіншіден, қоғамдағы қарама-қайшылықтар.Бұл топ өзінше жаңа құндылықтар мен тәртіптерді қалыптастырып, оған қалған көпшілікті тартуға ынталанады.Үшіншіден, табиғи ресурстардың азайуы. Бұл тауарлық, өндірістік инновациялардың қалыптасуына ықпал ететін негізгі себеп. Қазіргі уақытта «гендік модификацияланған өнімдер» деген атаумен белгілі бұл тауарлар әлемнің көптеген елдерінде жаппай тұтынуға еніп кетті.
Төртіншіден, әлеуметтік орта немесе қоғамдық сана. Көп жағдайда бұл орта инновацияларды жасаушыларға өздерінің талаптарын жүктейді. Сонымен қатар, еңбек ету мәнері, біліктілік деңгейлері де инновацияларды бірден қабылдауды немесе біртіндеп енгізілуді анықтап отырады.Бесіншіден, алпауыттардың ойыны. Бұл жерде алпауыттар қатарына нарықтағы ірі өнім, қызмет шығарушы компаниялар мен монополистерді жатқызуға болады.Инновациялардың пайда болуы олардың белгілі бір функцияларды орындауын міндеттейді. Сондықтан да, экономикалық категория ретінде инновациялардың атқаратын негізгі функцияларын сипаттаймыз. Олар мыналар:
– адамзат ақыл-ойынан туындаған ғылыми нәтижелерді қолданысқа енгізу;
– қызметтің, еңбектің ғылыми сиымдылығын арттыру;
– тұтынудағы өзгерістерге өндірістің құрылымын сәйкестендіру;
– қоғамның жалпы қажеттіліктері мен қоғамдағы әрбір адамның жеке қажеттіліктерін қанағаттандыру сапасын арттыру;
– өндірістің тиімділігін арттыру мақсатында жаңа өндіргіш күштерді тарту;
– бәсекелі нарыққа төтеп беретін жаңа және тиімді өнімдерді, қызметтерді, жұмыстарды жасау.
Бәсекеге қабілеттіліктің өсуі тұрақты экономикалық өсуге негізделеді және халықтың өмір сүру стандарттарының жоғарылауымен түсіндіріледі. Әлемдік экономикалық форумның стандарттарына сәйкес, бәсекеге қабілеттіліктің негізгі факторлары ретінде нақты сектордың, адами капиталдың, инфрақұрылымның, инновацияның дамуы және мемлекеттік басқару тиімділігінің өсуі көрсетіледі.
Осы орайда мемлекеттің негізгі міндетінің бірі – экономиканың басымдық берілетін салаларына қызмет көрсету және тауар өндірісін жедел дамытуды қамтамасыз етуге бағытталған инвестицияларды тарту болып табылады.Бұл бағытта өнеркәсібі дамыған өндірісті облыстардың маңызы ерекшеленеді.
