Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев балалар жылында олардың денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қолдау бағытында нақты шаралар қолға алынуы керек екенін айтып, тапсырма берген еді. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес өңірде түрлі шаралар қабылданып, жүзеге асуда. Биыл Түркістан облысында 40 мыңнан астам бала жазғы сауықтыру лагерлерінде демалады. Оның ішінде Сарыағаш ауданында «Біз нашақорлыққа қарсымыз!» атты ұранымен оқушылардың жазғы демалысы аясында «Балдәурен» лагеріндегі демалушы оқушылар арасында спартакиада өтті. Спартакиаданың мақсаты – дене шынықтыру мен спортты салауатты өмір салтын насихаттайтын құрал ретінде пайдаланып, аудан оқушыларын спортқа тарту және оқушылар арасында нашақорлықтың кұқық бұзушылықтың алдын алу үшін үгіт-насихат жұмыстарын жургізу, сонымен қатар спортты оқушылар арасында кеңінен насихаттап, лагердегі демалушы оқушылар арасында достық қарым-қатынасты нығайту. Тәрбиелік маңызы зор ойын барысында қатысушылар арқан тартыс, дойбы, қашықтыққа жүгіру, футбол, волейбол сайыстарында ойынға деген аса қызығушылықтары мен өз белсенділіктерін көрсетті. Аталған спартакиданың қорытындысы бойынша жеңімпаз қатысушылар арнайы дипломдар және медальдармен марапатталды. Бұдан бөлек, Сарыағаш қаласы әкім аппаратының ұйымдастыруымен «Кәусар» мейрамханасында арнайы әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардың балаларына арналып дастархан жайылды. Іс-шара барысында балаларға арналып әр түрлі ойындар ұйымдастырылып, ойыншықтар таратылды.
– Баланы қуанта білудің өзі бақыт. Себебі баланың қуанғанынан, оның шат күлкісінен артық ештеңе жоқ. Біз үшін балаларымыздың болашағы маңызды. Өйткені олар – ертеңгі ел тізгінін ұстайтын нағыз кемел ұрпақ. Сондықтан оларға сапалы білім, жақсы тәрбие беру – бізге міндет, – дейді ұйымдастырушылар.
Шара барысында бүлдіршіндердің қуанышында шек болмады. Олар игі шараға ұйытқы болған азаматтарға алғыстарын айтып, көңілді тарқасты. Сондай-ақ, Мақтаарал ауданында да балалардың жазғы демалыстағы бос уақытын тиімді өткізу мақсатында қызықты іс-шаралар өтікізіліп жатыр. Осы орайда, ауданда «Ағам, әпкем және мен – бір туристік отбасымыз» атты спорттық жарыс өтті. Сайысқа Мақтаарал ауданы адами әлеуетті дамыту бөлімінің Балалар мен жасөспірімдер шығармашылық орталығы коммуналдық мемлекеттік мекемесі ұйытқы болды. Сайыстың мақсаты – балаларды жазғы сауықтыру бойынша қала сыртындағы базасында демалушы балалар арасында қызығушылықтарын арттыру, шыдамдылықтарын, ептіліктерін байқау, денсаулықтарын нығайту. Жаз мезгіліндегі бұл жарыс балалардың негізгі сабақтан, үйреншікті тіршілік қарекетінен босап, өздерінің қызығушылығымен айналысуына мүмкіндік берді. Сондай-ақ аудандық адами әлеуетті дамыту бөлімінің қолдауымен ІІІ маусым демалушы балалар арасында “Жұлдызды сәт” байқауы мен “Су асты патшалығында” атты сайыстар өткізілді. Байқау балаларды өзара бәсекелестікке жетелеу, логикалық қабілетін дамыту, қиыннан мүдірмей тез шешім тауып шыға білуде зор септігін тигізді.
Одан бөлек, Қазығұрттық үздік оқушылар «көктөбе» жазғы сауықтыру лагеріне барды. Жадыраған жаз айында мектеп оқушылары лагерлерге баруға асығады. Өңірімізде балалардың демалысы қызықты өтуі үшін барлық жағдай жасалған. Сондай мекеменің бірі – Төлеби ауданы, Қасқасу ауылдық округіндегі «Көктөбе» жазғы сауықтыру лагері. Осы орайда, қазығұрттық 200 үздік оқушы «Көктөбе» жазғы сауықтыру лагеріне демалуға жіберілді. Табиғат аясындағы демалыстарын асыға күткен балалар лагердегі күндерін жақсы көңіл күймен бастап кетті. Жазғы балалар сауықтыру лагерінде спорттық сайыстар мен түрлі ұлттық, заманауи би жарыстары ұйымдастырылады. Сондай-ақ балалар дәруменге бай тағамдармен тамақтанып, суға (бассейнге) түсу, танымдық сайыстар т.с. сауықтыру шараларында лагердің жетекшілері басшылығымен белсене қатыспақ. Балалар жаңа ортада жаңа құрбы-достар тауып, жүздерінде күлкі, көңілдері көтеріңкі қалпында демалыстарын сәтті өткізіп жатыр. Еске сала кетсек, биыл 41 597 балаға қала сыртындағы лагерлер, 153 000 балаға мектеп жанындағы лагерлер ұйымдастырылды. Онда әлеуметтік жағдайына байланысты 23 207 бала бюджет есебінен тегін демалады. Сонымен қатар «Қазақстан Халқына» Қоры есебінен облыста 3390 бала жазғы сауықтыру лагерлерімен тегін қамтылады. Облыста 7 мемлекеттік және 10 жекеменшік лагерь бар. Демалыс лагерлерінде балалардың қауіпсіздігі басты назарға алынған.
Балалардың демалысын тиімді пайдалану мақсатында Сауран ауданының балалары үшін Түлкібас ауданындағы «Жансая» лагері жұмыс істейді. Ол жерде балалардың жазғы демалысын қызықты әрі қауіпсіз өткізу үшін барлық жағдай жасалған. Аталған лагер үш ауысымда жұмыс істейді. Лагерьде 28 маусым күні бірінші ауысым басталды. Онда Сауран ауданы адами әлеуетті дамыту бөліміне қарасты білім беру ұйымдарынан 300 бала қамтылды. Лагерьді ұйымдастырудағы басты мақсат – жаз мезгілінде балалардың бос уақыттарын тиімді пайдалану, балалардың тұлғалық қабілетін арттыру. Сонымен қатар, жасөспірімдерде кездесетін құқық бұзушылықтың алдын алу, 2023 жылғы жаз мезгіліндегі балалардың сауықтыру демалысын тиімді ұйымдастыру басты назарға алынған.
Сонымен қатар, Ордабасы ауданы адами әлеуетті дамыту бөліміне қарасты, жалпы білім беру ұйымдарына, 9-15 жас аралығындағы әлеуметтік аз қамтамасыз етілген, атаулы арнайы көмек алатын, арнайы есепте тұратын, үздік оқушылардан 1000 оқушыны қала сыртындағы лагерлерге жіберу жоспарланған. Қазіргі таңда Шұбарсу ауылында орналасқан жалпы білім беру ұйымдарынан 270 оқушы Төлеби ауданында орналасқан «Тау шыңы», «Біркөлік шатқалы» жазғы сауықтыру лагерлерінде демалып жатыр. Осы жылдың 3-тамызына дейін жоғарыда аталған жазғы сауықтыру лагерлерінде балалар толық қамтылады. Тау бөктерінде орналасқан жазғы сауықтыру лагерлеріне барған оқушылардың жүздерінде күлкі, көңілдері көтеріңкі, қуанышты.
– Жаз айлары – мектеп оқушылары үшін ерекше ықыласпен күтетін уақыт. Жыл бойы сабақ барысындағы тоқсан арасындағы берілетін күндер демалыс болып есептелгенімен, жаз кезіндегідей демалыстың мол мүмкіндігін бере алмайды. Денсаулықты нығайтуға қолайлы жазғы күндерді дұрыс пайдалану және әрбір баланың денсаулығын түзеуге және шынықтыруға ұмтылу, тыныға жүріп, түрлі бағыттағы іс-шараларға тарту арқылы тәрбиелеу маңызды. Балаларымызға, жаз мезгілінде жазғы сауықтыру лагерлерінде, денсаулықтарын нығайтып, көңілді өткізуін тілейміз! – дейді ата-аналар қуанышын жеткізіп.
Ал Отырар ауданында балалардың жазғы демалысын көңілді әрі қызықты өткізу мақсатында Түлкібас ауданы, Келтемашат ауылындағы Отырар жазғы сауықтыру лагерінде барлық жағдай жасалған. Осы орайда, аталған жазғы демалыс орнында биыл Отырар ауданынан 900 бала демалып қайтпақ. Жанға рақат сыйлаған лагерде сурет салудан байқау мен салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін таңғы жаттығу, флешмоб ұйымдастыры¬лып, бала¬лардың көңілін сергіту жұмыстары атқарылып келеді. Көңілге шуақ төккен көрікті мекенде әр күні қызықты, мазмұнды болып өткен демалысқа ата-аналар да, жазғы демалысын өткізген балаларда дән риза. Мұнда балалардың демалыс уақытын тиімді пайдалану үшін түрлі іс-шаралар ұйымдастырылып, жасөспірімдер арасында спорттың шахмат, дойбы, арқан тарту, ләңгі, асық ату ойындарынан сайыстар өткізіліп келеді. Жас жеткіншектер мұнда өз өнерлерін паш етіп, патриоттық әндерді шырқады. Балалар лагерінде ойын алаңдары, мәдени іс-шаралар ұйымдастыру орталығы, жазғы бассейн тегін қызмет көрсетеді. Демалушы балалар ыстық тамақпен, жатын орындармен қамтамасыз етілген.
Сондай-ақ, Арыс қаласының адами әлеуетті дамыту бөліміне қарасты білім беру ұйымдарының оқушыларын қала сыртындағы жазғы сауықтыру демалысына биыл 743 баланы қамту жоспарланған. Осы орайда, ІІ кезең бойынша 374 оқушы тиісті құжаттарын рәсімдеп, Түлкібас ауданы, Машат ауылына қарасты «Арман шипажай» лагеріне жіберілді. Қала сыртындағы жазғы сауықтыру лагерінің негізгі мақсаты – балалардың бос уақытын тиімді ұйымдастыру, бала демалысы үшін қажетті жағдайлар жасау, салауатты өмір салтын қалыптастыру. Тау бөктерінде орналасқан жазғы сауықтыру лагеріне жолға шыққан оқушылардың жүздерінде күлкі, көңілдері көтеріңкі.
«Денсаулықты нығайтуға қолайлы жазғы күндерді дұрыс пайдалану және әрбір баланың денсаулығын түзеуге және шынықтыруға ұмтылу, тыныға жүріп, түрлі бағыттағы іс-шараларға тарту арқылы тәрбиелеу өте маңызды деп санаймыз. Балаларымызға, жаз мезгілінде жазғы сауықтыру лагерлерінде, денсаулықтарын нығайтып, көңілді өткізуін тілейміз! Жас балғындарға сәт сапар!» – дейді ата-аналар.
Оқу жылы аяқталып, оқушылар жазғы демалыстарын түрлі демалыс орындарында, сауықтыру кешендерінде, ата-әжелерінің ауылына барып, ерекше етіп өткізгісі келетіні анық. Бірақ жаздық мезгілдегі үш айлық демалыста балалар үшін лагердің орны бөлек. Жаңа оқу жылы басталғанға дейін, үш айлық демалыстарын тиімді өткізу мақсатында биыл Бәйдібек ауданындағы 1200 бала жазғы демалыс лагеріне баруға өтініш білдірген. Маусым айының 12-нен бастап табиғаты әсем, Төлеби ауданындағы таулы аймақта орналасқан «Қуаныш» лагеріне Бәйдібектен 10-15 жас аралығындағы 650 бала барып демалып қайтты. Шілде айының 24-не аталған лагерге 120 бала барып демалуды жоспарлап отыр. Қалған 430 бала тамыз айында тынығады.
– Күнделікті таңертеңгі жаттығудан бастап, әрбір уақытымыз бос емес. Жоспарға сәйкес ұстаздар топпен жұмыс істейді. Шығармашылық, танымдық қабілеттерімізді дамытуға, адам бойындағы жақсы қасиеттерге жақын болып, жаман қасиеттерден аулақ болуға бағытталған “Жұмыла көтерген жүк жеңіл”, “Мейірімділік жүректен, мейірімсіздік білектен” сынды тақырыптарда түрлі жарыстар мен ойындар ұйымастырылады. Жаңа достармен табиғатқа серуендеуге шығамыз. Күнделікті кешкісін демалушы бүлдіршіндер өздерінің өнерлерін ортаға салып, «Қуаныш» лагерін әсем ән мен күлкіге бөлейді. Жалпы 10 күніміздің тез уақытта қалай өтіп кеткенін білмей қалдық, – дейді «Қуаныш» лагерінде демалыстарының қызықты сәттерімен бөліскен бәйдібектік бүлдіршіндер. Оқушылар келесі жылғы жазғы демалыста табиғаты тамаша мекенге тағы баруға ниетті.
Мектеп оқушыларының асыға күткен жазғы демалыстарын жоғары дәрежеде ұйымдастырып өткізу мақсатында атқарылған жұмыстардың нәтижесінде биыл жетісайлық 2 мың оқушы қала сыртындағы лагерлерде демалады. Төле би ауданындағы «Таугүл» лагерінде жаз басталғалы 530 бала демалса, тағы 360 баланы жіберу жоспарда бар. Одан бөлек, бүгінде «Қуаныш» лагерінде тағы 100 бала демалып жатыр. Аталмыш демалыс орындарында балалардың қауіпсіздігі қатаң бақылауға алынып, республикалық деңгейдегі ерікті психологтар мен мамандар балаларға дәріс өтіп жатыр. Түнгі кезекшіліктер ұйымдастырылып, электр, өрт, жолда жүру, бассейнге шомылу, спорт алаңдарындағы қауіпсіздік туралы нұсқаулықтар таныстырылып жатыр.
Лагерьдің тәрбиеленушілеріне емдеу-профилактикалық, сауықтыру іс-шараларын жүргізу мақсатында ас мәзірі мен дайындау сапасы қатаң тексеріліп, оқушыларға 5 мезгіл тамақ беріледі. Сондай-ақ, балалардың келгендегі және кеткендегі салмағы мен бойын өлшеу, денсаулығын қадағалап отыру, сырқаттанған жағдайда алғашқы дәрігерлік көмек көрсету үшін медбикелер қызмет етеді. Балалардың дене бітімін дұрыс жетілдіру мақсатында түрлі спорттық шаралар ұйымдастырылады.
Демалушы балалардың ақыл-ой, сана-сезімін жетілдіру бойынша да түрлі әдеби-сазды кештер, мәдени іс-шаралар, танымдық ойындар, байқаулар мен сайыстар өткізіліп жатыр. Бұдан бөлек, балалардың бойын сергіту үшін таза ауада арнайы серуендер және би кештері ұйымдастырылып отырады.
«Бүгінгі таңда лагерьде балалардың рухани тұрғыда санасын серпілту мақсатында жас ерекшеліктеріне қарай топтарға бөлініп, демалыс кезінде оқушылардың бос уақытын тиімді пайдалануы үшін түрлі спорттық ойындар мен мәдени іс-шаралар ұйымдастырылып жатыр. 5 мезгіл тамақтандыру жолға қойылған. Балалардың жазғы демалысын дұрыс өткізулері – жаңа оқу жылына тың серпін беретіні анық», – дейді Жетісай аудандық адами әлеуетті дамыту бөлімінің басшысы Ғазиза Шүкірбаева. Одан бөлек, бөлім тарапынан мектеп жанынан ұйымдастырылған лагерьлерде 14 480 оқушы қамтылады деп жоспарланып отыр.
ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты Жолдауында «Дарынды ауыл жастарын іріктеп, отандық және шетелдік жоғары оқу орындарына дайындау керек» деп Үкіметке дарынды балалардың қабілетін дамытудың Жол картасын әзірлеуді тапсырған болатын. Сонымен қатар ол осындай балалардың үйірмелер мен орталықтарға, жазғы лагерьлерге баруы үшін мүмкіндіктер жасау керектігін айтқан еді. Осы ретте, Мемлекет басшысының 2019 жылғы 2 қыркүйектегі Жолдауын іске асырудың Жалпыұлттық жоспарының 55-тармағын іске асыру мақсатында ауылдық жерлерде тұратын, сондай-ақ әлеуметтік жағдайы төмен және көпбалалы отбасылардан шыққан дарынды балаларды анықтау жүйесін енгізу және оларға қолдау көрсету мен қабілетін дамыту бойынша Жол картасы әзірленді.
Жобаға сәйкес, Алматы, Шымкент қалаларында, Алматы, Атырау, Жамбыл, Түркістан, Солтүстік Қазақстан облыстарында дарынды балалар мен талантты жастарды анықтау және қолдау жөніндегі орталықтар құрылды. Сонымен қатар «Дарын» өңірлік ғылыми-практикалық орталықтар жанынан ауылдық жерлерде тұратын, көп балалы және аз қамтылған отбасылардан шыққан балаларды оқыту және дамыту бойынша онлайн мектептер ашылады және олар үшін материалдық көтермелеу жүйесін енгізу қарастырылған. Жазғы пәндік ауысымдар өткізу, балалар үшін тұлғалық өсу бойынша тренингтер ұйымдастыру да назардан тыс қалмайды. «Дарын» республикалық ғылыми-практикалық орталығы жыл сайын жалпы білім беретін пәндер бойынша республикалық ғылыми жобалар байқауын өткізеді. Байқаудың негізгі мақсаты – оқушылардың өзіндік шығармашылық қызметін дамыту, функционалдық зерттеу дағдыларына үйрету, ғылым саласындағы зерттеулерге қызығушылық танытатын дарынды таланттарды анықтау және қолдау, оқушылардың дербестігі мен әлеуметтік белсенділігін тәрбиелеу.
Оқушылардың қарым-қабілеттері мен таланттарын дамытуда орта білім беру ұйымдарындағы кітапханалардың маңызы зор. Мектеп кітапханаларында пайдаланушыларға кітапханалық, анықтамалық-ақпараттық қызмет көрсетуді ұйымдастыру және қорларды сақтау үшін бөлмелер бөлінген. Жаңа мектептерде абонемент, кітап сақтау және оқу залының үлкен бөлмелері бар.Соңғы жылдары ғаламтор желісіне қосылған және электрондық каталогтар жасайтын компьютерлермен жабдықталған мектеп кітапханаларының саны артуда, кейбір кітапханаларда Wi-Fi қарастырылған. Жаңа мектептердегі кітапханалардың барлығы соңғы үлгідегі компьютерлік техникамен жабдықталған. Мектеп кітапханалары электрондық ақпараттық технологияларды белсенді енгізу шаралар жалғасуда. Мысалы, техникалық құралдары бар мектептерде кітапханашылар оқырмандарға ыңғайлы болу үшін ақпараттық, оқыту және жарнамалық сипаттағы буклеттер, электрондық әдістемелік басылымдар, ақпараттық және ұсынымдық әдебиеттер тізімін жасайды. Сонымен қатар, мектептерде кітап оқу апталықтары мен арнайы акциялар ұйымдастырылып отырады.
