Ауданда өндірілген аумақтық жалпы өнім көлемі 72,9 млрд теңгені құрап, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 10,1 млрд теңгеге немесе 116,1%-ға артты. Оның ішінде, ауылшаруашылығы саласының үлесі 68,7% құрап отыр. Өндірілген аумақтық жалпы өнім көлемін жан басына шаққанда 499,9 мың теңгені құрады.
Кәсіпкерлік саласы бойынша 2022 жылы жалпы құны 260,0 млн теңге құрайтын 2 жоба іске асырылды. Олар:
- ЖК «Н.Умаров» Шаруаларға «Antisol» тыңайтқыштарын өндіру. Жалпы құны 200,0 млн.тг.
- ЖК «Азамат» Мал сою бекетінің құрылысын салу. Жалпы құны 60,0 млн.тг.
2023 жылы жалпы құны 5 960,0 млн теңге құрайтын 3 жоба іске асырылуы жоспарлануда. Атап айтқанда:
- «Умаров Нуржан» ЖК ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтайтын қоймасы. Жалпы құны 200,0 млн.тг.
- «Сарыағаш – QS» ЖШС-нің ет өңдеу және шұжық өнімдерін өндіру зауытының құрылысы. Жалпы құны 120,0 млн.тг.
- «UBS KZ» ЖШС және «UBS Solar» ЖШС-нің 50,0 гектар жер учаскесіне қуаттылығы сағатына 20 мВт электр қуатын күн сәулесінен өндіретін электрстанциясының құрылысы. Жалпы құны 5640,0 млн.тг
Инвестиция. Ауданға барлығы 8,5 млрд теңге инвестиция тартылып, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 740,9 млн теңгеге немесе 109,5%-ға өскен. Оның ішінде республикалық бюджет есебінен 0,8 млрд теңге, жергілікті бюджет есебінен 0,6 млрд теңге, меншік қаражат есебінен 5,5 млрд теңге, банк кредиттері 1,3 млрд теңге және басқа да қарыз қаражат есебінен 0,2 млрд теңгені құрады.
Ауыл шаруашылығы. Ауданымыз ауыл шаруашылық өнімдерінің экспорттық әлеуеті жоғары шекаралық аумақ. Аудан тұрғындарының басты тіршілік көзі – ауыл шаруашылығы саласы.
Ауыл шаруашылығы саласындағы өндірілген өнім көлемі 50,1 млрд теңгені құрап, тиісті кезеңмен салыстырғанда 99,3 пайызға орындалды (2021 ж. 9 айда 44,1 млрд.тг).
Егін шаруашылығы бойынша егіс көлемі 26,3 мың гектарға кеңейтіліп, 1,8 мың гектарға артты (2021 жылы – 24,5мың га).
Көкөніс, картоп және бақша дақылдарынан жалпы 541,9 мың тоннаға немесе 122,0 пайызға өскен (2021ж 443,4 мың.тн). Астық 34,5 мың тоннаға немесе 141,4 пайызға артты (2021ж 24,4 мың.тн). Ауданда алдыңғы қатарлы озық технологияны қолдана отырып, жылына 2-3 рет өнім алу бойынша 325 жоба өз жұмысын бастап, 92,6 мың тонна бақша және көкөніс өнімдері өндіріліп, дихандарымыздың табыстары еселенді.
Өңірімізде мал шаруашылығы күн өткен сайын дамып келеді. Ауданда 10 681,9 тонна мал, құс еті өндірілген болса (98,5%), 39 833,7 тонна сүт өндірілген (92,9%), 2279,4 мың дана жұмыртқа өндіруге қол жеткізілді (98,5%).
Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалдының тапсырмасында ауылшаруашылығы мақсатындағы жерлерді мақсатына сай пайдалануды, табиғи аумақтық мүмкіндіктерді пайдалана отырып, тамшылатып суғару жүйесі арқылы тауарлы жүзім егіс көлемін арттыру және интенсивті бау шаруашылығына басымдық беруді қолға алу бойынша тапсырма жүктеген болатын.
Берілген тапсырма аясында ауданнан арнайы делегация құрып, Өзбекстан Республикасына делегация құрамымен бірге бардым. Көрші мемлекеттің Ташкент, Джиззах, Самарқанд, Наманган және Андижон облыстарын аралап, жергілікті шаруа қожалықтарының жұмысымен таныстық.
Мұндағы мақсат – көрші мемлекеттегі шаруалардың егін егудегі тың технологияларын меңгере отырып, көп жылдық екпелерді, яғни интенсивті алма, жүзім сынды өнімдерді Келес даласына тарта отырып, игерілмей жатқан жерлерге көкөніс өнімдерін егу бойынша өзбек шаруаларымен тәжірибе алмасып, инвестор тарту болып табылады.
Осы шаруаның жұмысын Келес ауданында жүзеге асыруға толық мүмкіндік пен жағдай бар. Ауданымыздың климаттық мүмкіндіктері ауылшаруашылығы саласына бейім келгенін ұтымды пайдалануымыз керек. Жасыратыны жоқ, кей шаруаларымыз жерді артығымен алып пайдаланбай жатқандарын анықтаудамыз. Сол азаматтарға көрші елдің шаруалары атқарып жатқан жұмыстарды насихаттап, мүмкіндіктерін аңғартуымыз керек. Міне көзбен көріп, кішкентай ғана жердің мүмкіндігін толықтай пайдаланып, ішкі нарықты толықтай өніммен қамтып отырғанын көрдім.
Табиғи газбен қамту бойынша 83 елді мекеннің 50 елді мекен табиғи газбен қамтылған. 27 елді мекен қамтылмаған, оның ішінде 6 елді мекен (Бозай а/о Тартоғай, Шолантөбе, Бірлік а/о Мәдениет, Құрөзек, Коммунизм, Жамбыл а/о, Байғабыл) экономикалық тиімсіз. Қамтылу пайызы 64,9%, қамтылған халық саны 116 550 халық санына шаққанда 80,1%-ға жетті (халық саны 145 211).
2021 жылы 9 елді мекеннің (Қошқарата а/о, Алғабас, Аманжар, Бәйтерек, Бесауыл, Жамбыл-1, Жамбыл-2, Жаңақоныс, Қарабура, Мақташы, Ұшқын) құрылыс жұмыстарын жүргізуге облыстық бюджеттен 811,9 млн теңге бөлініп, құрылыс жұмыстары аяқталды.
10 елді мекеннің (Ошақты а/о, Жиделі, Саттаров, Бақшысай, Қаратал, Атақоныс, Ынталы, Бірлік а/о, Үшағаш, Жаңатіршілік, Бірлік, Қосөткел) жобалық-сметалық құжаттары әзірленді.
8 елді мекенді (Жамбыл а/о, Ащыкөл, Майдабозай, Бекбота, Қалғансыр, Бозай а/о, Бозай, Тентексай) табиғи газбен қамту бойынша тиісті жұмыстар жүргізілуде.
Сонымен қатар, аудандағы газ саласы бойынша өзекті мәселе болып жүрген 22 елді мекендегі газ құбырларын ауданның коммуналдық меншігінен облыстық коммуналдық меншігіне өткізу жұмыстары қолға алынып, қазіргі таңда 16 елді мекеннің газ құбырлары өткізілген болса, 6 елді мекеннің газ құбырларын өткізу жұмыстары жүргізілуде. Жалпы ұзындығы 471,3 шақырым. «ҚазТрансГаз» АҚ-ның теңгеріміне өткізу арқылы мүлік салығы салынып, жергілікті бюджет көлемі ұлғайтылатын болады.
Ауыз сумен қамту бойынша барлық 83 елді мекеннің құбыр суымен қамтылғаны 57 елді мекен немесе 75,0 пайызды құрады. Оның ішінде 7 елді мекен (Бозай а/о, Тартоғай, Шолантөбе, Бірлік а/о, Мәдениет, Қосөткел, Коммунизм, Құрөзек, Жамбыл а/о, Байғабыл) экономикалық тиімсіз.
2021 жылы 14 елді мекенде ауыз су құрылысының жұмыстары жүргізілді (Ақтөбе а/о, Бозсу, Ынтымақ, Біртілек а/о, Амангелді, Игілік, Біртілек, Көлтоған, Бірлік а/о, Бірлік, Үшағаш, Жамбыл а/о, Бекбота, Ащыкөл, Қалғансыр, Алпамыс батыр а/о, Ақжол, Қауыншы, Бозай а/о, Бозай). Қазіргі таңда, 9 елді мекенде құрылыс жұмыстары аяқталған болса, 5 елді мекеннің (Ақтөбе а/о, Ынтымақ, Біртілек а/о, Игілік, Алпамыс батыр а/о, Ақжол, Қауыншы, Бозай а/о, Бозай) құрылыс жұмыстары ағымдағы жылы аяқталады. Нәтижесінде, қамтылу пайызы 81,6%-ды құрайтын болады.
1 елді мекеннің (Жамбыл а/о, Майдабозай) жобалық-сметалық құжаттары әзірленді.
4 елді мекеннің (Ақтөбе а/о, Ғ.Мұратбаев, Қаратөбе, Жүзімдік а/о, Оңтүстік, Ақсу) жобалық-сметалық құжаттамасы әзірленуде.
9 елді мекеннің (Ақтөбе а/о, Жуантөбе, М.Горький, Жаңадауір, Көгерту, Ақжар, Қияжол, Ескіқорған, Құйған, Жүзімдік а/о, Бірлесу) жер асты су қорларын зерттеу жұмыстары жүргізілуде.
Сапалы электр қуатымен қамту бойынша ауданда бүгінгі күнге 65 елді мекен қамтылып, қамту үлесі 78,3 пайыз жетті.
2021 жылы 5 елді мекенде (Ошақты а/о, Ошақты, Ақтөбе а/о, Жуантөбе, М.Горкий, Ескіқорған, Бозсу) сапалы электр қуатымен қамту бойынша құрылыс жұмыстары жүргізіліп, аяқталды.
1 елді мекенде құрылыс жұмыстары жүргізіліп жатыр (Ақтөбе а/о, Ынтымақ).
14 елді мекеннің (Алпамыс батыр а/о, Ақжол, Қауыншы, Ақтөбе а/о, Ақжар, Көгерту, Қаратөбе, Қияжол, Қызыләскер, Ғ.Муратбаев, Құйғар, Көкбұлақ, Бірлік а/о, Бірлік, Жаңатіршілік, Үшағаш, Жүзімдік а/о, Ақсу) жобалық-сметалық құжаттары дайын.
3 елді мекеннің ЖСҚ әзірленуде (Біртілек а/о, Оразата, Ошақты а/о, Қөңыртөбе, Саңырау).
Ескертпе: 26 елді мекеннің электр желілері ауданның балансында болса, қазіргі таңда 10 елді мекеннің құжаттары әзірленіп «Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-не тапсырылды. 16 елді мекеннің құжаттары жинақталуда.
Автомобиль жолдары. Аудан аумағында жалпыға ортақ пайдаланымдағы автомобиль жолдарының ұзындығы 1172,3 шақырымды (республикалық маңызы бар 77,6 шақырым, облыстық маңызы бар 261,1 шақырым, аудандық маңызы бар 122,5 шақырым және елді мекендерде 711,1 шақырым) құрайды.
Облыстық маңызы бар автомобиль жолдарының ұзындығы 261,1 шақырым болса, оның 245,4 шақырымы немесе 93,9 пайызы қанағатанарлық жағдайда. 2021 жылы 14,2 шақырымы орта жөндеуден өткізілді.
Аудандық маңызы бар автомобиль жолдарының ұзындығы 122,5 шақырым болса, оның 100,6 шақырымы немесе 82,1 пайызы жақсы және қанағатанарлық жағдайдағы. Жылдың қорытындысымен 90,2%-ға немесе 110,5 шақырымды құрайды.
Елді мекендердегі ішкі көшелер ұзындығы 711,1 шақырым болса, оның 331,0 шақырымы орта жөндеуден өткен, яғни ішкі көшелердің 46,5% қанағаттанарлық жағдайда. Жылдың қорытындысымен 60,3 пайызға немесе 428,6 шақырымға жеткізу көзделуде.
Ағымдағы жылы 1802,7 млн.теңгеге жалпы ұзындығы 126,1 шақырымды (асфальт 80,9 ш.қ, шағал 45,5 ш.қ) құрайтын 70 көшеге асфальт шағал төсеу жұмыстары жүргізілуде.
Білім саласы. Ауданда барлығы 63 мектеп бар. Ауданда 41–типтік, 22–ыңғайластырылған ғимаратта орналасқан.
2020-2021 оқу жылдарында ҰБТ-ға 1516 оқушы қатысып, орташа балл 65,0 %-ға жетті. «Алтын белгі» белігісімен 55 оқушы иеленді. Ағымдағы жылы 1 мектептің құрылысы аяқталып пайдалануға тапсырылса, 2 мектептің құрылыс жұмыстары жүргізілуде.
3 ауысымға өту қауіпі бар және қажет ететін мектептердің құрылысын салу мақсатында Абай, Ақтөбе және Біртілек ауылдық округтерінде алдағы 2 жылда президентіміздің «Жайлы мектеп» Ұлттық жобасы аясында 5 мектептің құрылысын жүргізу жоспарлануда. Сонымен қатар осы бағдарламаға қосымша аудан тарапынан Ошақты, Бірлесу және Алпамыс-батыр ауылдық округтерінде 4 мектептің құрылысын жүргізуге ұсынылды.
Ал облыстық бюджет есебінен 5 мектептің құрылысын салуға ұсынылды. Олар: Бозай, Бірлік, Ошақты, Қошқарата және Ақтөбе ауылдық округтері бойынша.
Спорт саласы. Салауатты өмір салтын қалыптастыру, жастарды спортқа баулу мақсатында аудан орталығы Абай ауылында 2023 жылы спорт кешенінің құрылысын салу жоспарлануда. Сыйымдылығы 300 орын көрерменге арналған.
Ал жергілікті бюджет есебінен 3 ауылдық округтердегі елді мекендерде кіші футбол алаңшаларының құрылысын салу үшін мердігер мекемені анықтау мақсатында мемлекеттік сатып алудың ашық конкурсы жүргізілуде, атап айтқанда (Алпамыс-батыр а/о; Ақжол е/м, Біртілек а/о; Амангелді е/м, Қошқарата а/о; Алғабас е/м).
Сонымен қатар, жеке кәсіпкерлер есебінен Біртілек және Ошақты ауылдық округтерінде 2 жабық кіші футбол алаңшасы пайдалануға берілсе, Қошқарата ауылдық округінде спортзал ғимараты құрысылы аяқталды. Алпамыс-батыр ауылдық округінде 5 спорт түрімен (стол теннис, қол күрес, тоғыз құмалақ, бокс және қазақ күрес) шұғылданатын спорт ғимараты құрылысы аяқталды.
Құрылыс саласы. Абай ауылы, С.Сейфуллин көшесі, №8В мекен жайда әкімшілік ғимаратының құрылыс жұмыстары басталды. Жалпы құны 269,8 млн.тг. Мердігер «Евроремонтсервис» ЖШС-гі.
Сонымен қатар, Алпамыс батыр ауылдық округінде орналасқан «Дархан» шекара бекетінің бұрынғы ғимараты кайта құру жұмыстары жүргізілетін болады. Жалпы құны 442,0 млн.тг. Мердігер «Шамар Group» ЖШС-гі.
Мәдениет саласы. Аудан бойынша 2 мәдениет нысанының құрылыс жұмыстары ағымдағы жылы бастау алып келесі жылы аяқтау күтілуде. Олар: Қошқарата ауылдық округінің Қошқарата және Жамбыл елді мекендерінде. Жалпы құны 350,0 млн.теңгені құрайды. Сонымен қатар, облыстық бюджет есебінен және 4 мәдениет нысанының құрылысына облыстық салалық басқармаларға ұсынылды. Олар: Біртілек, Ұшқын, Жүзімдік және Алпамыс-батыр ауыл округтерінде орналасады.
Абаттандыру саласы. Облыс әкімінің 14.09.2022 ж. №1-83 санды хаттамалық тапсырмасына сәйкес аудан, қалалар аумағын көгалдандыру жұмыстарын жүргізуге тапсырылған. 2022 жылдың күз айларында Түркістан облысының табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының орман шаруашылығы мекемелерінен 9500 дана ағаш көшеттері және аудан бюджеті есебінен 2862 дана көшет егіледі. Жалпы 2025 жылға дейін 85000-нан астам дана көшетті егу жоспарлануда.
Жұмыспен қамту және әлеуметтік қолдау. Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2022 – 2025 жылдарға арналған «Ұлттық жоба” мемлекеттік бағдарламасының I-бағыты бойынша қысқа мерізімдік кәсіптік оқытуға 77 азамат жолданған болса, II-бағыт бойынша «Жаппай кәсіпкерлікті дамыту» жаңа бизнес-идеяларды жүзеге асыруға 119 азаматқа мемлекеттік грант берілді. III-бағыт бойынша Тұрақты және уақытша жұмыс орындарына 1916 азамат жолданды. Әлеуметтік жұмыс орындарына 271 азамат, жастар практикасына 542 азамат, ақылы қоғамдық жұмыстарға 760 азамат және алғашқы жұмыс орындарына 37 азамат жолданды.
Атаулы әлеуметтік көмек тағайындау бойынша 2154 отбасына 458,4 млн. теңге берілді. Жұмыссыздық деңгейі ауданда 5,1% құрады.
Қоғамдық тәртіп. Ауданымыздағы барлық тұрғындар өздерін қауіпсіз сезінетін өңір болуы тиіс. Бұл бағытта профилактикалық шараларды өткізу нәтижесінде ауданда 2022 жылдың 9 айында тіркелген құқықбұзушылық саны 205 құрап, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 12 бірлікке көбейген. Оның ішінде, ауыр және аса ауыр қылмыстар 89. Қылмыстардың ашылуы үлесі 83,7%. Жол-көлік оқиғалары 46 құраған болса, оның ішінде 10 адам қаза болып, 72 адам жарақат алған.
Қылмысты болдырмау және алдын алу мақсатында, аудан бюджеті есебінен аудандық полиция бөліміне 15 бірлік дауыс күшейткіш құрылғы (СГУ) берілді.
Алдағы уақытта жол – көлік оқиғаларын болдырмау мақсатында, облыстық полиция департаментімен бірлесіп республикалық маңызы бар жол бойына 2 бірлік «Сергек» камералары орнатылды.
Алдағы уақытта да ауданның даму жоспарына сәйкес халықтың әл-ауқатын жақсарту мақсатында ауқымды жұмыстар жалғасатын болады.
