Мемлекет қолдауының арқасында Түркістан өңірінде өндіріс орындарының қатары артып, шағын және орта кәсіпкерлік саласы дамып келе жатыр.
2023 жылдың желтоқсан айында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев кәсіпкерлерге сапа саласындағы Президенттің жыл сайынғы «Алтын сапа» сыйлығын табыстаған болатын. Осы жолғы «Алтын сапа» сыйлығын алу байқауына республика көлемінде 221 компания өтінім берген. Сапа саласындағы сыйлық: «Өндірістік мақсаттағы үздік кәсіпорын», «Халыққа арналған тауар шығаратын үздік кәсіпорын», «Қызмет көрсететін үздік кәсіпорын», «Азық-түлік және/немесе ауылшаруашылық өнімдерін шығаратын үздік кәсіпорын» аталымындағы 4 номинация бойынша берілді. Әр номинация бойынша шағын, орта және ірі кәсіпкерлік субъекті бойынша үш сыйлықтан табысталды.
Осы дәстүрлі жиында Түркістанның 2 кәсіпорыны «Алтын сапа» сыйлығына ие болды. Мәселен, сүтті өңдеу және сүт өнімдерін өндіруші «AYKAN» ЖШС мен жиһаз өндіруші «Asia Brand» кәсіпорындары. Түркістан облысының Сайрам ауданы, Ақсукент ауылында орналасқан «AYKAN» ЖШС еліміздегі брендке айналған «Эмир» және «Elita» ірімшік өнімдерін өндіреді. Мекеме директоры Алмагүл Айқанның сөзінше, кәсіпорында қызметкерлер саны 80 адам. Кәсіпорын бұған дейін «Қазақстанның үздік тауары» көрме-байқауы республикалық кезеңінің дипломанты атанған еді.
Ал, жиһаз өндіру бойынша нарықта 10 жылдан астам тәжірибесі бар «Asia Brand» ЖК жиһаз өндірісін бір қызметкермен бастаған. Компанияның бас директоры Ұйғын Әбішевтің айтуынша, қазіргі уақытта кәсіпорында 150-ге жуық адам еңбек етуде. Облыс орталығында жылына Түркістан қаласының брендіне айналған ас үйге және жатын бөлмесінің жиһаздар мен шкафтың 22 мың данасы өндірілуде. Компания өз өнімін сату үшін Қазақстанның барлық ірі қалаларында 14 қойма ашса, бұдан бөлек Өзбекстан және Ресей мемлекеттеріне экспорттап жатыр. «Алтын сапа» сыйлығының лауреаттары дипломдар, байқау эмблемасымен және жеңімпаздарды келесі кезең – ТМД-ның өнім және қызмет көрсету сапасы саласындағы байқауына қатысуын ынталандыру үшін 450 АЕК мөлшерінде қаржылай сыйақымен марапатталды.
Осы орайда, Түркістан өңіріне инвестиция тарту, өндіріс орындарын ашу бағытындағы жұмыстар жалғасуда. Облыс әкімі Дархан Сатыбалдының тапсырмасына сәйкес, кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының ұйымдастыруымен, таяуда ғана Төлеби, Түлкібас, Созақ, Сауран аудандарының әкімдері, Түркістан қаласы әкімінің орынбасары және бір топ кәсіпкерден құралған Түркістан облысының делегациясы іссапарын Қытай Халық Республикасына жалғастырды.
Іссапардың негізгі мақсаты – облысқа инвестиция тарту, екі жақты сауда-экономикалық ынтымақтастықты арттыру және жергілікті кәсіпкерлермен тәжірибе алмасу. Іссапар аясында Чжэнчжоу және Иу қалаларындағы жаңа өндірістік технологиялармен, шағын және орта бизнеске арналған жабдықтармен танысу көзделген болатын. Алғашқы күндері Қытай Халық Республикасы Хэнан провинциясы Чженчжоу қаласының әкімшілігі және бизнес өкілдерімен арнайы кәсіпорындарында іскерлік кездесу өтті.
Облыс делегациясына Чжэнчжоу қаласының аббатандыруға арналған «Shuangqiao Flower» компаниясының өсімдіктерді, гүлдерді және декоративті ағаштарды өсіру және сату тұқымбағы таныстырылды. Аталған тұқымбаққа 3000-нан астам гүлдің тұқымдары мен түрлері және 1000-нан астам декортативті ағаш түрлері әзірленіп, импортқа шығарылады.
Бұдан бөлек, Чжэнчжоу қаласының «Chuitian Technology» компаниясының Smart City жобасымен таныстыру өткізілді. Аталған компания қала қауіпсіздігіне арналған және қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ететін жабдықтарды өндірумен айналысады. Оның ішінде, көшелерге арналған шамдар, бағдаршам бағаналары, бақылау камералары және арнайы қауіпсіздік жүйелерін жасақтайды. Сондай-ақ Smart City жобасы орталықтандырылған ақпараттық жүйемен жабдықталған. Осы жүйе арқылы қала аумағындағы өрт қауіпсіздігі, төтенше жағдайлар, өзендердің тасуы, көше қиылысындағы кептелістер, мектептердің ауласындағы қауіпсіздік және тағы басқа ақпараттарды орталықтандыру және бақылау жұмысы жүргізіледі.
Іссапар барысында Чжэнчжоу қаласындағы балық өсірумен айналысатын шаруашылық Сауран ауданындағы кәсіпкермен бірлескен жобаны іске асыру бойынша өзара уағдалыстыққа қол жеткізді. Сондай-ақ құрама жем өндіру, отқа төзімді қыш шығару, құрылысқа қажетті гидроизоляция және кафель желімдерін және жиhaз өндіру зауыттарының таныстырылымы өткізілді.
Түркістан облысы әкімі Дархан Сатыбалдының өңірге инвестиция тарту бойынша жүктеген тапсырмасы аясында аудан, қалаларда жұмыстар жүйелі жүргізілуде. Осы орайда, жақында Ордабасы ауданында инвестициялық штабтың кезекті отырысы өтті. Басқосуға бөлім басшылары және ауылдық округ әкімдері, жеке кәсіпкерлер мен инвесторлар қатысты. Онда аудандағы өнідірістік орындардың қазіргі жағдайы, ондағы инфрақұрылым мәселесі қаралды. Ордабасының өндірісітік брендін қалыптастыру, дамыту және жаңа жобалар мен олардың өзекті мәселелері талқыланды.
Жиында аудан әкімі Азат Оралбаев «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» көлік дәлізіне іргелес 10 гектар аумақтан өз кәсібін ашуға ниетті аудан кәсіпкерлерімен пікірлесіп, әкімдік тарапынан көрсетілетін қолдау туралы айтып өтті.
– Облыстық кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының ұйымдастыруымен Қытайға сапарымызда ондағы аудан-қалалар іргесінде шоғырланған шағын өндіріс ошақтарымен танысқан болатынбыз. Сол жобаны ауданымыздың шарт-жағдайына сәйкес жүзеге асыру үшін Шұбар ауылдық округі аумағынан 10 гектар аумақты арнайы өндіріс аймағы ретінде белгіледік. Ендігі мақсат – өндіріспен айналысуға қажетті жобасы мен қаржысы бар азаматтарға сол аумақтан тегін жер телімін беру арқылы жергілікті тауар өндірушілердің қатарын көбейтіп, жұмыссыздық деңгейін төмендету, – деді аудан әкімі.
Аудандық кәсіпкерлік бөлімінің басшысы Фатима Ташимова 10 гектар алқапты құрайтын арнайы өндіріс аймағында кәсіп бастауға ниетті азаматтардың жобаларымен таныстырды. Салалық бөлім басшысының хабарлауынша, қазіргі таңда ауылдық округтерден 18 өтінім келіп түскен. Жобалардың басым бөлігінде құрылыс өнімдері, тамақ өндірісі, тұрмыстық химия саласына басымдық берілген. Кездесу барысында қатысушылар тарапынан бизнес жоба болғанымен, қаржылық қуаты өндіріс орнын дөңгелетіп алып кетуге қауқарсыз екендігі де айтылды.
Аудан әкімі Кәсіпкерлік бөліміне алдағы уақытта ауданның барлық кәсіпкерлерінің басын қосып, бизнес саласындағы мәселелерді кең ауқымда бірлесіп талқылайтын ашық платформа ұйымдастыруды жүктеді. Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту бағытында жұмыстарды жандандыруды тапсырды. Өз кәсібін ашуға ниетті азаматтарға мемлекет тарапынан қолдау көрсетіледі.
Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды өндірісті дамытуды, инвестиция тарту бағытындағы жұмыстарды күшейтіп, жүйелі жолға қоюды міндеттеген болатын. Осы ретте жақында Шардара ауданының әкімі Арман Қарсыбаев алматылық «AGRIQA Asia» ЖШС компаниясының өкілдерін қабылдады.
Инвесторлар Шардара ауданы ауыл шаруашылығы саласында агроиндустриалды кластерін дамыту, оның ішінде қызанақ өсіріп, томат өндіру жобасын іске асыруға ниетті екендігін жеткізді. Жоба бойынша жылыжай кешені, қайта өңдеу цехы, мал азығы болатын жем шығару жоспарлары қаралған.
Кездесу барысында жер учаскесін бөлу, инфрақұрылыммен қамтамасыз ету мәселесі талқыланып, инвестор өз тарапынан жобаны қаржыландыру барысын және бірқатар инфрақұрылыммен қамтамасыз етуге бойынша атқарылып жатқан жұмыстарды баяндады.
Аудан әкімі бұл жоба жүзеге асса аудан экономикасына және тұрғындардың жұмыспен қамтылуына оң ықпал ететіндігін айтып, жобаны іске асыру үшін әкімдік тарапынан барынша қолдау көрсетілетіндігін жеткізді.
Ежелден арасын Ұлы Жібек жолы байланыстырған киелі Түркістан қаласы мен Қытай елінің өңірлері іскерлік әріптестік қатынасты қайта жандандыруды көздеп отыр.
Осы орайда, таяуда ғана облыс әкімі Дархан Сатыбалдының тапсырмасымен Түркістан өңірінің делегациясы Қытайға кезекті рет барып, өндіріс орындарын аралады.
Делегация құрамында Түркістан қаласы әкімінінің орынбасары Байдулла Оразбеков бастаған топ Қытай мемлекетінің 8 қаласын аралап, 10-нан астам ірі өндіріс орындарында болды. Бизнесті қолдау жане туризм бөлімінің басшысы Мұхтар Төлепов ҚХР-дың Хэнан провинциясында құрылыс материалдарын, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіретін зауыт басшыларына және тағы басқа ірі кәсіпкерлеріне іскерлік байланыс шарттарын таныстырып, Түркістан қаласына инвестиция құю тиімділігіне тоқталды. Сәндеуге және әрлеуге арналған құрылыс сұйығын жасайтын зауыт басшылығымен кездесу барысында екіжақты ынтымақтастық меморандумына қол қойылды.
Делегация тарапынан келіссөздер жүргізіліп, инвесторларға кәсіпкерлік ынтымақтастықты нығайту барысын талқылауды Түркістанда жалғастыру ұсынылды.
Бүгінде Сарыағаш ауданы, Жартытөбе ауыл округі, Ынтымақ елдімекенінде орналасқан темір өнімдерін дәнекерлеп, өз өнімін ұсынатын дәнекерлеу цехының жұмысы жанданып келеді. Өндіріс орны қазіргі таңда тәулігіне 50 дана өнім шығарады.
Жобаны іске асыруға 8,6 млн. теңге жұмсаған. Оның аясында 8 адам жұмыспен қамтылған. Түркістан өңірінде қарқынды түрде іске асырылып жатқан ауқымды бағдарлама – «Ауыл аманаты» жобасы. Кәсіпкер аталған жоба аясында 2,5 пайызбен несие алып, кәсібін дөңгелетіп отыр. Өнімдерді Түркістан облысы және Шымкент қалаларына саудалап жатыр.
Ал Тегісшіл ауылдық округі, Мәдениет елді мекенінің аумағында орналасқан «ADIA» ЖШС жылыжай шаруашылығын дамытуға заманауи технологияны енгізіп, құлпынай өндірісін қолға алып отыр.
Жаңа заманауи технологиямен шаруасын дамытып отырған кәсіпкер Аширафи Шимбергенов 2,5 га алқапта жылу жүйесін қажет етпейтін замануи үлгіде жылыжай құрылысын салып, құлпынай өсіруде. Жылыжайдың ерекшелігі – күн сәулесі және арнайы тігілген көрпешелер арқылы өсіріледі.
Мәселен, аудан аумағында ауа температурасы -15 шамасында болса, жылыжай ішіндегі ауа температурасы + 4,4 градусты ұстап тұр. Осы арқылы қыс мезгілінде жылытуға шығын жасамай, жылыжайда құлпынай өсіруге болатынын дәлелдеуде.
Қазіргі таңда, отырғызылған 240000 түп көшеттен осы жылдың ақпан-наурыз айларында 72,0 тонна өнім жинау жоспарланып отыр. Сонымен қатар ауыл тұрғындарын тұрақты және мезгілді жұмыспен қамтамасыз етуде.
Осы орайда, Төлеби ауданында жаңа бизнес-идеяларды жүзеге асыруға арналған мемлекеттік гранттарды алушылар қатары артып келеді. Сүйікті кәсібін табыс көзіне айналдырып, өзін ғана емес, отбасын да асырап, қосымша жұмыс орнын ашқан азаматтарға аудан әкімдігі тарапынан қолдаулар көрсетілуде.
Өткен жылы бизнес әлеуетін іске асыруға, өндірісті жолға қоюға және дамытуға, сол арқылы өзін тұрақты табыспен қамтуды көздеген 90 азамат грант иегері атанды. Грант сомасы – 400 АЕК, яғни 1 млн. 380 мың теңге.
Грантқа ие болған кондитерлік өнім дайындауды кәсіп еткен киелітастық Феруза Басуова. Бүгінде бақша өнімдерінен арнайы қақ (пастила) жасауда. Кәсіпкер ерекше кәсібіне сұраныс бар екенін, өнімін бақшадағы жемістерден арнайы дайындайтынын, оның сапасы мен дәмін талапқа сай дамытып отырғанын айтты.
Күніне 10 келіден астам арнайы қақ пастилаларын дайындап, аудан аумағындағы, Шымкент қаласындағы сауда орындарына жеткізіп береді. Шығарылған өнім еш қоспасыз, жас пен кәрінің денсаулығына тигізер пайдасы мол екенін атап өткен кәсіпкер пастила дайындау технологиясын әлі де жетілдіріп жатқанын жеткізді.
Бүгінде Түркістан облысында ауыл шаруашылығы жақсы дамып келеді. Өнім көлемі жыл сайын артуда. Облыс халқының 80% ауылда қоныстанған. Негізгі кәсібі – ауыл шаруашылығы. Осыған орай, ауыл халқының әл-ауқатын жақсарту мақсатында Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес биылдан бастап «Ауыл аманаты» жобасы 6 бағытта іске асырылуда. Бұл мақсатқа бюджеттен 19,8 млрд. теңге бөлінді. Пилоттық жобаға 64 ауылдық округ белгіленді.
Дегенмен өңірде өнімді сақтау және терең өңдеу мәселелері өзекті. Қазіргі таңда осыған мән зор мән беріліп отыр. Жуырда Түркістан қаласының іргесіндегі аумақта көкөніс сақтау қоймасының құрылысы басталды. Жоба құны – 1,4 млрд. теңге, қуаттылығы – 4 000 тонна. Ол биыл пайдалануға тапсырылады.
С.Нарын
