Өткен жылдың қорытындысымен жалпы өңірде өндірілген өнім көлемі 91 млрд 973 млн 963 мың теңгені құрап, 2021 жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 66 млрд 779 млн 600 мың теңгеге немесе 137,7-% ға артық орындалды. Негізгі капиталға бағытталған инвестиция көлемі – 24 млрд 948 млн 200 мың теңге болып, нақты көлем индексі – 152,2 пайызға артты. Бөлшек сауда көлемі – 4 млрд 059 млн 227 мың теңге болып, нақты көлем индексі – 101,9 пайызға, Өнеркәсіп өнімінің көлемі – 18 млрд 849 млн 236 мың теңге болып, нақты көлем индексі – 108,0 пайызға, Құрылыс жұмыстарының көлемі 8 млрд 613 млн 600 мың теңге болып, нақты көлем индексі – 249,0 пайызға, Іске қосылған тұрғын үйлер 18 657 шаршы метр, нақты көлем индексі – 109,1 пайызға, Жалпы ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі 35 млрд 503 млн 700 мың теңге болып, нақты көлем индексі 104,2 пайызға орындалды.
Аудан бюджетінің кірістер жоспары 15 млрд 799 млн 957 мың теңгені құрады. Жергілікті өзіндік кірістер жоспары 1 млрд 800 млн 651 мың теңге болып бекітілген, орындалуы 1 млрд 876 млн 962 мыңға теңгеге жетіп, 104,2 % ға немесе 76 млн 311 мың теңгеге артық орындалды. Аудан бюджетінің шығыстар жоспары 15 млрд 799 млн 957 мың теңге болса, орындалуы 15 млрд 613 млн 398 мың теңгені құрап, бюджет 98,8 пайызға орындалды. 2023 жылы ауданның өзіндік кірістері 2 млрд 80 млн 425 мың теңгеге немесе өткен жылмен салыстырғанда (айырма 259 млн 546 мың теңге) 15,6 пайызға ұлғайтылып бекітілді. Ауданда ауылшаруашылығы саласы бойынша жалпы егіс көлемінің өткен жылғы жоспары 34 844 гектар болса, орындалуы 36 195 гектарды құрап, егіс көлемі 1351 гектарға артқан. Өткен жылы жалпы ауыл шаруашылығы өнімі көлемінің жоспары 33,4 млрд теңге болса, жыл көлемінде жиналған өсімдік шаруашылығының және мал шаруашылығы өнімдерінің есебінен орындалу 35,5 млрд теңге жетіп, нақты көлем индексі 104,2 пайызды құрады (оның ішінде өсімдік шаруашылығы 21,4 млрд теңге, мал шаруашылығының өнімі 13,8 млрд теңге). Яғни, өткен жылмен салыстырғанда 4,4 млрд теңгеге артқан. Ал, ауыл шаруашылығындағы негізгі капиталға тартылған инвестицияның жоспары 3,0 млрд теңге болса, жыл қорытындысымен 8,8 млрд теңгеге орындалып, жоспар 3 есеге артығымен орындалды. Сонымен қатар, тамақ өнімдерін өндіруге тартылған инвестиция көлемінің жоспары 380,2 млн теңге болса, орындалуы 100 пайызды құрады.
Былтырғы жылдың қорытындысымен мал басының өсімі өткен жылдың осы кезеңмен салыстырғанда өскен. Атап айтсақ: мүйізді ірі қара 59 927 бас немесе 101,4 пайызға, уақ мал 408 089 бас немесе 105,8 пайызға, жылқы 19 445 бас немесе 106,3 пайызға, түйе 9 700 бас немесе 101,6 пайызға артқан. Ал кәсіпкерлік саласы бойынша өткен жылға өнеркәсіп өнімі көлемінің жылдық жоспары 18 млрд теңге болса (Нақты көлем индексі 103,4%), 12 айлық статистикалық дерекке сәйкес орындалуы 18 млрд 849 млн 236 мың теңге болып, нақты көлем индексі 108 пайызды құрады. Былтыр негізгі капиталға салынған жалпы инвестициялар көлемінің жылдық жоспары 23 млрд 600 млн теңге болса, орындалуы 24 млрд 948 млн 200 мың теңге болып, нақты көлем индексі 152,2 пайызды құрады. Оның ішінде бюджеттік инвестиция 3 млрд 820 млн теңге, жеке қаржы есебінен 21 млрд 128 млн теңге.
2023-2024 жылдары ауданға жалпы 66 млрд 970 млн теңге инвестиция тарту жоспарланып отыр. Осыған орай, бүгінгі таңда 26 инвестициялық жобалар іріктелді. Оның ішінде ірі деп саналған 7 жоба бойынша тиісті жұмыстар жүргізілуде. Атап айтқанда: жүгеріден биоэтанол өнімін шығару жобасы «Отырар Био Тех» ЖШС, құны 50,0 млрд. теңге, күн электр энергиясын өндіру бойынша «Arm Wind» ЖШС-і құны 12 млрд 500 млн теңге, 400 бастық сүт фермасы және құрама жем шығару кәсіпорыны «Ontustik Altair» ЖШС, құны 1 млрд 100 млн. теңге, құрама жем шығару кешені «Созақ балық өнімдері» СТК, құны 1 млрд 200 млн. теңге, тауарлы балық шаруашылығын дамыту жобасы «Жұлдыз» ШҚ, құны 550 млн. теңге, ет және сүт өнімдерін өндіру «Есжанов Отырар» ЖК, құны 250 млн. теңге, шұжық цехтарын ашу бойынша «Нұрсейіт» ЖК, құны 150 млн. теңге. Одан бөлек, құны 1 млрд 220 млн. теңгені құрайтын 18 шағын жобалар мал, құс шаруашылығы, сауда, қызмет көрсету және шағын өңдеу цехтары іске асырылатын болады.
Былтыр «2021 – 2025 жылдарға арналған кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі ұлттық жоба» шеңберінде 3419 азамат жұмыспен қамту шарасына қатысты, жоспар 120,2 пайызға орындалды. Мемлекет басшысы Қ.Тоқаевтың 10 мың тұрғынға 100 тұрақты жұмыс орындарын ашу тапсырмасына сәйкес ауыл округтерінде 371 тұрақты жұмыс орындары ашылып, жоспар 120 пайызға орындалды. Өткен жылдың 12 айында мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмекке 417 отбасы өтініш білдіріп (2461 адам), 134,8 млн теңгеге әлеуметтік көмек төленді. Сондай-ақ, 408 балаға (1-6 жас) 4263 дана азық-түлік және 1441 дана гигиеналық құралдар жиынтықтары берілді (25,5 млн теңге). Өткен жылы «Қамқорлық» бағдарламасына сәйкес 22 отбасыға демеушілер есебінен 14 млн 760 мың теңгенің қаржылай және заттай көмектері көрсетілді. Нәтижесінде аз қамтамасыз етілген азаматтардың жалпы халыққа шаққандағы үлесі 4,7 пайызға азайды. 2023 жылы «2021-2025 жылдарға арналған кәсіпкерлікті дамытудың Ұлттық жоба» аясында 3690 адамды жұмыспен қамту жоспарланып отыр.
Отырар ауданы бойынша 38 елді мекеннің 33 елді мекені орталықтандырылған ауыз су жүйесімен қамтылған (50306 адам немесе 97,5%). 5-елді мекенде орталықтандырылған ауызсу жүйесі жүргізілмеген. Олар: Бестам, Жанкел, Ызакөл, Сырдария, Ақкөл. Өткен жылы Бестам (халық саны-151), Жанкел (халық саны-191), Ызакөл (халық саны-275) елді мекендерін ауыз сумен қамтамасыз ету жүйелерінің құрылысы басталған, 2023 жылға өтпелі. Сонымен қатар, Қарақоңыр ауыл округіндегі Сырдария (халық саны-352) елді мекеніне ЖСҚ әзірленуде. 2025 жылы Балтакөл ауыл округіндегі Ақкөл (халық саны-365) елді мекендерін таза ауыз сумен қамтамасыз ету межеленген. Қазіргі таңда облыстық энергетика және тұрғын үй коммуналдық шаруашылық басқармасы тарапынан геологиялық іздеу барлау жұмыстарына мемлекеттік сатып алу шаралары ұйымдастырылуда. Жобаны жүзеге асыру барысында ауыз сумен қамтылмаған бес елді мекендегі 1334 ауыл тұрғыны сапалы ауыз сумен қамтылып, 2025 жылы аудан бойынша ауыл тұрғындарын сапалы ауыз сумен қамту үлесі 100 пайызға жеткізу жоспарланып отыр. Сондай-ақ, ауданға қарасты бірқатар елді мекендердің ауызсу жүйелері тозығы жетіп, күрделі жөндеу жұмыстарын қажет етуде. Осыған орай, Жаңа Шілік, Аққұм, Балтакөл, Маяқұм елді мекендерінің ауызсу жүйелеріне күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін жергілікті бюджет есебінен жобалық сметалық құжаттамалары әзірленуде.
Отырар ауданын табиғи газбен қамтамасыз ету мақсатында 2014-2017 жылдары автоматтандырылған газ тарату станциясы (АГТС) салынып, Шәуілдір елді мекеніне дейін 51,4 шақырым газ құбыры тартылған. АГТС арқылы 2025 жылға 34 елді мекенді табиғи газбен қамтамасыз ету жоспарланып, бүгінде 22 елді мекенге жобалау-сметалық құжаттамасы әзірленген. Өткен жылдың есепті кезеңінде 13 елді мекенде газ құрылысы аяқталып, бүгінгі таңда 12 елді мекендегі 2139 абонент табиғи газға қосылған. Олар: Ақтөбе, Жаңа Шілік, Ескі Шілік, Қарақоңыр, Ш.Қалдаяқов, Мыңшұқыр, Ынталы, Қоғам, Бестораңғыл, Ақтам, Талапты, Шәуілдір е/м, халық саны-20759, абонент саны-3239. 2023 жылы 9 елді мекен Темір, Арыс, М.Шойманов, Қарғалы, Отырар, Көкмардан, Шытты, Сарыкөл, Сырдария е/м, халық саны-16123, абонент-2681 табиғи газға қосылған жағдайда аудан халқының 72 пайызы табиғи газбен қамтылатын болады.2024 жылы Қостүйін елді мекенін газға қосу жоспарлануда. 2023 жылы Сырдария өзенінің сол жағалауында орналасқан 12 елді мекеннің жобалық-сметалық құжаты әзірленіп 2025 жылға газ құрылысын аяқтап, ауданның жалпы газбен қамтылуы 99,6 пайызға жетеді деп күтілуде.
Аудан көлеміндегі жалпы автокөлік жолдардың ұзындығы – 863,25 шақырымды құрайды. Оның ішінде қанағаттанарлық жағдайда 543,93 шақырым (63 %). Өткен жылы 19,8 шақырым 26 көшеге орта және ағымдағы жөндеу жұмыстары жергілікті бюджеттен (сметалық құны -303,8 млн тг) жүргізілді. Ауылдық округтер төртінші бюджеті есебінен 7 шақырым 15 көшеге ағымдағы, орта жөндеу жұмыстары (39,8 млн) жүргізілді. Өткен жылы «Ауыл – Ел бесігі» бағдарламасы аясында 19,6 шақырым 10 ішкі көшеге (518,4 млн тг) және жергілікті бюджет қаржысы есебінен 24.3 шақырым (417,9 млн.тг) 17 көшеге орта жөндеу жұмыстары жоспарланып, қанағаттанарлық дәрежедегі жолдар 305,4 шақырымды (72,0 %) құрайды деп күтілуде. Сонымен қатар, былтыр Шәуілдір ауылы М.Әуезов көшесіне (45,176 млн.тг) және Мыңшұқыр ауылына көп функционалды спорттық ойын алаңшалары (35,017 млн.тг) пайдалануға берілді. 2022 жылы 4 елді мекенде (Балтакөл, Шытты, Қарғалы, Қостерек) спорт және балалар ойын алаңшалары пайдалануға берілді. Темір ауылындағы М.Әлиев көшесін абаттандыру жұмыстарына (94,15 млн теңге) қаржы қаралып, абаттандыру жұмыстары жүргізілді (келісім шарт құны 72,576 млн теңге). Қазіргі заман талабына сай елді мекендерде балалар ойын алаңшалары мен спорт алаңшаларын салу бойынша тұрғындардан сұраныстар көптеп түсуде.
Биылғы 2023 жылғы жергілікті бюджет қаражаты есебінен Аққұм, Ақтөбе, Ш.Қалдаяқов, Жаңа Шілік, Ескі Шілік елді мекендеріне балалар ойын алаңшасын салуға сметалық құны 151,6 млн. теңге, Шеңгелді, Талапты, Арыс, Көлқұдық, Маяқұм елді мекендерінен спорт алаңшаларын салуға сметалық құны 125,8 млн. теңге қарастырылып отыр. Бұдан бөлек Шәуілдір-Темір автокөлік жолының ортасына абаттандыру жұмыстары жалғасын табады (сметалық құны 72 млн. теңге). Ауданның кіре беріс қақпасының төңірегі жаңартылып, абаттандыру жұмыстары жүргізілетін болады (смета құны 45 млн. теңге). Аудандағы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер көлемі 643 398 га. Оның шінде: суармалы жерлер 43 492 га, жайылымдық жерлер 594 890 га, шабындық жерлер 1294 га, көп жылдық екпелер 433 га құрайды. Ауданда пайдаланылмай жатқан ауылшаруашылығы жерлерін қайтару бойынша жұмыстар атқарылуда. Бүгінгі таңда 79 055 га (оның ішінде: 4142,0 га суармалы, 74708,0 га жайылым, шабындық 204 га) жерлердің қаулылары жойылып, ауданның арнайы жер қорына қайтарылды (2022 жылға жоспар 67,5 мың га). Сондай-ақ, агроқұрылымдардың мақсатына сай игермеген 162 703,81 га (оның ішінде:суармалы 8191,7 га, жайылым 154 512,11 га) жерлері анықталып, тізімі 2022 жылы Түркістан облысының жер ресурстарын басқару департаментіне шара көру үшін жолданды. Биыл ірі агроқұрылымдармен екі жақты меморандум жасау арқылы елді мекенге жақын орналасқан 94 200 га жайылымдық жерлер ортақ жайылымға пайдалану үшін келісім жасалды (2022 жылға жоспар 90,7 мың га). Қазіргі уақытта ауыл округтері бойынша 50,6 мың га ортақ мал жайылым жерлер бар. Өткен жылы мақсатына сай пайдаланбай жатқан жерлерге түгендеу жұмыстары жүргізіліп, қажетті жайылым жерлерді пайдаланбай жатқан жерлердің есебінен қамтамасыз ету үшін 2023 жылы 30,0 мың га жерлерді елді мекеннің ортақ мал жайылым жеріне беру жоспарлануда.
Былтыр 18 657 шаршы метр тұрғын үй пайдалануға беріліп, өткен жылдың (17 100 шаршы метр) есепті кезеңімен салыстырғанда 109,1 %-ды құрады. 2022 жылы 8 млрд. 613 млн. 600 мың теңгенің (2021 жылы 2,196 млн. теңге) құрылыс жұмыстары жүргізіліп, көрсеткіш 2021 жылдың есепті кезеңімен салыстырғанда нақты көлем индексі 2,5 есеге артық орындалған. Ал Қоғам ауыл округі Талапты ауылындағы дәрігерлік амбулатория (жобалық құны 450 млн.теңге) құрылысы басталып, 2023 жылы пайдалануға беру жоспарланған. Есепті жылы Балтакөл ауылындағы 200 орындық және Аққұм ауылындағы 100 орындық мәдениет үйлері пайдалануға берілді. Аққұм, Шытты ауылдарындағы медициналық емдеу мекемелері ғимараттарының тозығы жетуіне байланысты 2023 жылы жаңа ғимараттың жобалық-сметалық құжаттарын әзірлеп, 2024 жылы құрылысын жүргізу көзделген. Аталған жобалар іске асқан жағдайда аудан орталығынан қашықта орналасқан елді мекендердегі 3 175 тұрғын сапалы медициналық қызметпен қамтамасыз етіледі. 2023 жылы Ақтөбе, Шойманов ауылдарындағы 150 орындық мәдениет үйлерінің құрылысына «Ауыл-ел бесігі» бағдарламасы аясында ұлттық қордан 200,0 млн. теңге қаржы қарастырылған. Құрылыс жұмыстары 2024 жылға өтпелі. Аудан бойынша 1 мектептің құрылысын аяқтау, 1 мектеп құрылысын салу және 1 мектеп жанынан қосымша жай салу жоспарда бар. 2023 жылы республикалық бюджет қаражаты есебінен жаңа тұрғын алаптарын инженерлік жүйелермен қамтамасыз ету бойынша 3 жоба іске асырылуда: Шәуілдір ауылындағы Қызыл Түркістан жаңа тұрғын алабын электр қуатымен қамтамасыз ету жүйесінің құрылысына (құрылыс-монтаждау жұмыстарының құны 114,2 млн. теңге) 2022 жылы ұлттық қор есебінен 102,7 млн. теңге қаралып, игерілді. 2023 жылға құрылыс жұмыстарын аяқтау үшін 11,5 млн. теңге қарастырылып, жұмыстар жүргізілді. Шәуілдір ауылындағы жаңа ықшам ауданында газ құбырын салу (сметалық құны 350,8 млн. теңге); Темір ауылындағы жаңа тұрғын алабының электр жүйесімен қамтамасыз ету құрылысы (сметалық құны 495,8 млн. теңге) мемлекеттік сатып алу конкурстары өтуде. Жобаны жүзеге асыру нәтижесінде 509 жер учаскесі газбен, 443 жер учаскесі электр желісімен қамтылады.
Бүгінгі таңда ауданда 3 спорт мектебі және 1 Отырар спорт клубы жұмыс жасайды. 2022 жылы «Отырар спорт клубы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі ашылып (24 штат бірлігі бар (5 жаттықтырушы, 14 спорт нұсқаушы), тұрақты жұмыс жасауда. Жалпы спорт мектептерінде 19 спорт түрінен 227 үйірмеде 2707 балаға 116 жаттықтырушы жұмыс атқарады. Бұқаралық спортты дамыту мақсатында 2022 жылы аудан аумағында 165 (5 республикалық, 12 облыстық, 148 аудандық деңгейдегі) бұқаралық спорттық іс-шаралар өткізіліп, оған 21855 адам қатысты. Бүгінде ауданда дене шынықтыру және спортпен тұрақты түрде шұғылданушылар саны 20 100 адамға жетіп, халық санына шаққанда спортпен шұғылданушылар 39,0%-ды құрады. Биыл аудан спортшылары спорттың 11 түрі бойынша Әлем, Азия, Республика, облыстағы чемпионаттар мен кубоктарға қатысып, жалпы 92–алтын, 94–күміс, 152–қола медаль жүлделерін жеңіп алды.
