Елімізде Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту жөніндегі 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жоба қабылданған еді.
Бүгінгі таңда осы құжат аясында ауыл шаруашылығы саласын өркендету бағытында тыңғылықты жұмыстар атқарылып келеді. Жалпы, аталған жобаның негізгі көздеген мақсаты – еңбек өнімділігін екі жарым есе арттыру, АӨК өнімінің экспортын екі жарым есе ұлғайту және ішкі нарықты әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларымен қамтамасыз ету арқылы бәсекеге қабілетті агроөнеркәсіптік кешен құру болып табылады.
Осы орайда Түркістан бір қарағанда қала болып көрінгенімен, оның да азық-түлік қауіпсіздігіне қосар әжептеуір үлесі бар екенін ұмытпау керек. Өйткені шаһардағы халық қала экономикасының дамуына атсалысып жатыр.
Сондай жанның бірі – түркістандық Шахноза Атанова бес жылдан бері банка жабумен айналысады. Ол биылғы жаздың бір айында 2 мың литрден аса компот дайындап үлгерген.
Шахноза былтырғы жазда төрт мыңға жуық банка жапқан. Биыл бір ай ішінде сегіз түрлі шырыннан мың банка жауып үлгерді.
“Сегіз түрлі шырынның ішінде сұранысқа көп ие болған мохито сусыны бар. Мохитоның үш түрлі дәмі бар. Одан бөлек, алма мен қараөрік, алма мен шие, алма мен апельсиннен жасалған шырын көп. Сұранысқа ие компоттарым бар”, – дейді Шахноза.
Компот жасауды кәсіп еткен келіншек негізінен өз бақшасындағы жеміс-жидектерді пайдаланады. Ал жетпей қалған жағдайда, базардағы жаңа терілген жемістерді сатып алады. Көпбалалы ана бұл кәсіпті әбден меңгерген. Егер үлгермей қалса, қыздары көмектеседі.
Шахнозаның айтуынша, өнімнің сапалы шығуы көкөніс пен жемістің балғындығына байланысты. Шахноза Атанова өзі дайындайтын сусынға 250 грамм қант қосады. Шырын құрамындағы қант одан аз да, көп те болмауы тиіс. Әйтпесе, өнімнің сапасы бұзылып кетеді екен.
Компот – әмбебап сусын. Оны салқын, жылы күйінде де ішуге, қысқа сақтауға да, десерт ретінде де пайдалануға болады. Еуропалық дәстүр компотқа біз секілді жай ғана сусын ретінде қарамайды, олар үшін компот – тамақтан кейін міндетті түрде берілетін жеміс қайнатпасы екен.
Компоттың да бірнеше түрі бар. Мәселен, ингредиенттер бойынша жаңа піскен жемістен жасалатын, құрғақ жемістерден және тоңазытылған жемістерден әзірленетін компоттар болып бөлінеді. Бұл тізімді ассорти-компоттар, консервіленген компоттар, қайнатылған және қайнатылмаған компоттар толықтырады.
Компот үшін краннан немесе бұлақтан алынған емес, сапасы жақсы судың таңдаңыз. Құрғақ және тоңазытылған жемістерді суық суға салыңыз: оларға ісіп-кебіну, жібу үшін уақыт керек. Ал жаңа піскен жеміс-жидектер үшін ыстық қайнған суды таңдаңыз: жемістерден шырын мен дәрумендер алу үшін өте жоғары температура керек болады.
Компот үшін ақ, қызыл қоңыр, жемісті немесе құрақ қант жарайды. Дегенмен, қантыңызға байланысты компоттың да дәмі өзгереді. Қантпен бірге бал қоссаңыз, хош иісті, пайдалы болып шыға келеді (балды қайнаған суға қосуға болмайды). Әрине, сусынның дәмді болғаны жақсы, бірақ, ол үшін қантты көп қосып жүрмеңіз. Жақсы дәмге қол жеткізу үшін ескі тосаптың, қант сиропының қалдықтарын пайдаланыңыз. Компот қайнатуда орташа есеппен әрбір литр үшін 150 грамм қант қажет. Қанттың мөлшерін жеміс-жидектің қышқылдығына байланысты өзгертуге болады.
Кейіпкеріміз атап өткендей, компотқа қолжетімді келетін кез келген жеміс-жидек жарай береді, олардың жаңа, кептірілген, тоңазытылған болуы мүмкін. Бірақ, жеміс-жидектерді езуге болмайды. Компоттың мақсаты – жемістерді бүтін күйінде сақтау болып табылады (үлкен жемістерді кесіп салыңыз). Компот үшін тым тәтті жемістер алынса, оны қышқылдату үшін лимон мен мүкжидек көмектесе алады.
Оғаштау көрінегімен, компотты асқабақ, рауғаш, сәбіз, кәді сынды көкөністерде де қайнатуға болады. Оның түсі әсерлі болу үшін қызылша қосылады. Тіл үйірер дәм мен хош иісті алу үшін қызыл шарапты, жеміс шырындарын, корица, зімбір, жалбыз, мелисса, қалампыр, хош иісті бұрыш, жұпар жаңғақты қосуға болады. Бұлардың қатарына лимон қабығының үгіндісі мен раушан күлтелері, бір шымшым тұз артықтық етпейді. Бұл дәмдеуіштерді дайын болуға 5-10 минут қалғанда қосу керек.
– Компотты жәй отқа аздаған уақыт қайнатып болған соң, отты өшіріп, бірнеше сағат бұқтырып қою керек. Осы қағиданы орындаған жағдайда жеміс бойындағы дәрумендер мен басқа да пайдалы заттарды сақтап қалуға болады. Компотқа арналған жемістерді бірдей етіп кесіңіз, қайнатқан кезде біркелкі жібиді. Жемістерді қайнап жатқан суға саларда лимон қышқылын қоссаңыз, дәрумендер жақсы сақталады. Компотты қайнату уақыты әртүрлі: алма мен алмұрт үшін 35-40 минут, қалған жемістерге 15 минут жеткілікті. Компотты дайындаудың тағы бір жолы: дайындалған жеміс-жидектерге қант сеуіп, қайнап тұрған суды құясыз да, 10-12 сағат бұқтырып қоясыз, – дейді Шахноза.
Мемелекет басшысының тапсырмасы бойынша Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту жөніндегі 2021-2025 жылдарға арналған Ұлттық жобаның басымдығы ет, жеміс, көкөніс, қант, дәнді, майлы дақылдар, сүт өнімдерін өндіру мен өңдеуді қоса алғанда, ірі инвестициялық жобалардың айналасында 7 экожүйе қалыптастыру болмақ. Бұл қосылған құны жоғары түпкілікті қазақстандық өнім жасауға қатыса алатын кемінде 350 мың фермерлік және үй шаруашылықтарын іске тартуға мүмкіндік береді. Жалпы, 5 жыл ішінде 4,1 трлн теңгеге 582 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарланып отыр. Ұлттық жобаны іске асыру нәтижесінде бес жыл ішінде еңбек өнімділігін 2,5 есеге арттыру, 500 мың адамды жұмыспен қамтамасыз ету, осылайша 1 млн ауыл тұрғынының табысын арттыру жоспарлануда.
