Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2021-2025 жылдарға арналған «Жасыл Қазақстан» ұлттық жобасын әзірлеуге бастамашы бола отырып, экономиканы жасылдандыру мен қоршаған ортаны қорғауды экономикалық бағыттың негізгі бағыттарының бірі деп атады. Жасыл экономика өткен ғасырдың аяғында экономиканың бір саласы ретінде пайда болды. Бұл шаруашылық табиғи ортаның құрамдас бөлігі болып табылады және оның бір бағыты. Жасыл экономика тұжырымдамасы табиғат пен қоғамға қатысты экологиялық экономика, экологиялық экономика, ресурсқа негізделген экономика, халықты дамыту, және жасыл саясатқа қатысты экономика сияқты экономикалық ғылым мен философияның көптеген басқа салаларындағы идеяларды қамтиды.
Осы бағытта Отырар ауданының әкімі Сұлтанханов Сәкен Асылханұлының халықпен кездесуі Көксарай, Аққұм ауыл округтерінде жалғасын тапты. Кездесуге аудандық мәслихат төрағасы Ұзақов Уалихан Жамалханұлы, аудандық қоғамдық кеңес төрағасы Көлбай Жалғасбай, бөлім мен мекеме басшылары және БАҚ өкілдері қатысты. Алдымен Көксарай ауылындағы көгалдандыру бойынша атқарылған жұмыстармен танысқан аудан басшысы жергілікті кәсіпкерлердің ауыл халқының жағдайын жақсартудағы еңбектеріне ризашылығын білдірді. Ауыл әкімінің айтуынша кәсіпкер Оразхан Жанысбековтың демеушілігімен орталық көшенің бойы қоршалып, 3 мыңға жуық көшет егілген. Мұнан бөлек Көксарай және Сулы каналдарына механикалық тазалау жұмыстары жүргізіліп, ауыл халқы ағын сумен қамтылған. Бұған дейінгі кездесуде тұрғындар ауылдағы жастар инспекторы жергілікті жерде тұратын азаматтар болса деген ұсынысын айтқан болатын. Аталған мәселе бойынша сала басшыларына тапсырмалар жүктеліп, тұрғынның өтініші қанағаттандырылған. Қазіргі таңда ауылдағы жастар инспекторы болып жергілікті ауыл азаматы Азамат Кеңесбек жұмыс істеуде. Елді мекендегі ауыл су мәселесі де біршама шешімін тауып, тұрғындардың төлем жасау мәселесі де бір жолға қойылып келеді.
«Енді үйде отырып-ақ телефон қосымшасы арқылы төлем жасауға болады» -дейді ауыл округінің әкімі Әлімжан Қалмұрат.
Ашық аспан астындағы еркін форматта өткен кездесуде ауыл тұрғыны Махатай Пердебеков Шеңгелді елді мекеніне тартылған Беларық және Көларық каналдарына механикалық тазалау жұмыстары жүргізіліп, сусорғыш насостар жаңартылса деген ұсынысын айтса, зейнеткер Сәуірхан Қайымов ұзақ жылдар елге қызмет етіп ауылдың өсіп-өркендеуіне үлес қосқан Амантұр Мұсаевтың атына көше беру туралы, Бейсенбай Ибраев пен Мейрамбай Шекербеков жайылымдық жер мәселелері бойынша сауалдарын жолдады. Аталған мәселелер бойынша жауапты сала басшыларына нақты тапсырмалар беріліп, жан-жақты зерделеп заң аясында тиісті шешімдер қабылданатынын жеткізді. Сондай-ақ, ауыл тұрғыны Қайрат Баймырзаев пен Жолдасбек Досаев, Қалықұл Сеңгірбектовтер ауыл округіне қарасты Ызакөл, Жанкел елді мекендеріндегі ауыз су мәселесі мен газдандыру жұмыстары туралы көкейде жүрген сұрақтарын қойды. Аудан басшысы айтылған мәселелер бойынша тиісті жұмыстар атқарылып жатқанын айта келе, ауыз су мәселесі ағымдағы жылы шешімін табатынын, ал газдандыру жұмыстары жоспарға сәйкес келер жылы басталып, 2025 жылы толық аяқталатынын жеткізді. Кездесуден соң аудан әкімі М.Әуезов атындағы жалпы орта мектебінде болып, Ұлы Отан Соғысының ардагері, Қазақстанға еңбегі сіңген мұғалім Төрехан Кәрібайұлы атындағы ашық аспан астындағы математика алаңын аралап көрді. Мұнан соң Аққұм ауыл округіндегі көгалдандыру жұмыстарымен танысып, елді мекендегі жасыл аймаққа егілген көшеттерді күтіп-қарау жұмыстарын сапалы жүргізу керектігін ескертті. Көшеттер егілген жасыл аймақты келешекте халық келіп демалатын саялы саябаққа айналдыру жұмыстарын ұйымдастыруды тапсырды. Жалпы Аққұм ауылындағы жасыл желекке 2450 көшет егіліп, бүгінде 80 пайыздан астамы өнген. Жергілікті тұрғындардың өтініші бойынша салынған ауылдық заманауи мәдениет үйінің алдында ашық аспан астында әкіммен кездескен ауыл халқы игерілмеген жерлерді қайтару, көшелерге тас төсеу, спорт алаңшаларын салу және өзге де мәселелер бойынша сауалдарын қойып, жауапты сала мамандарынан тұщымды жауаптар алды. Алдағы жылдары ауыл округінде атқарылатын газдандыру жұмыстары туралы да баяндалып, жеке қабылдауда тұрғындардың өтініштері тыңдалды.
«Жасыл» экономиканың мақсаты? «Жасыл» экономика – экономикалық жүйе, оның басты мақсаты планетамыздың экологиясын сақтай отырып, экономиканың барлық салаларын дамыту. Осылайша, жасыл экономика адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған орта мен экологияға қажетті ресурстарды сақтай отырып, өндіріс пен қызмет көрсету салаларына байланысты экономиканы одан әрі дамытуға негізделген экономикалық қызметтің жаңа бағытын білдіреді. Бұл жағдайда келесі шараларды орындау қажет. Біріншіден, халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыру және олардың әл-ауқатын, өмір сүру деңгейі мен сапасын арттыру үшін экология мен қоршаған ортаға зиян келтірмей, материалдық игіліктерді жасауды арттыру.
Екіншіден, энергия ресурстары өндіріс пен экономиканы дамыту үшін қажет, оны жаңартылатын энергия көздері, қоғамдық көліктерді электр көліктеріне ауыстыру, энергияны үнемдейтін ғимараттар салу арқылы көбейту керек. Үшіншіден, қоршаған ортаға зиянды газдарды шығармайтын экологиялық таза технологияларды жасау арқылы экологиялық таза өнім өндіруге ерекше мән беру қажет. Төртіншіден, халықтың үнемі өсіп келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қоршаған ортаны қорғай отырып, қанша өндіру керек, қалай өндіру керек, кімге өндіру керек деген мәселелерге үлкен мән берілуде. Сондықтан жасыл экономикада адамдардың, табиғаттың және экономиканың үйлесімді және тұрақты дамуын қамтамасыз ете отырып әрекет ету қажет. Мен бір нәрсені істегендіктен, басқа нәрсе жоғалмайды. Мысалы, үй салу үшін ағаштар аяусыз кесілмейді, ұлғайту технологиялары атмосфераны улы газдармен толтыру есебінен жүргізілмейді, т.б. Осындай жолмен тұрақты дамуға қол жеткізу – бүгінгі күннің жаһандық мәселелерінің бірі.
Сонымен қатар, ауданда «AMANAT» партиясы Түркістан облыстық филиалы жанындағы аймақтық «Жер аманаты» және партиялық бақылау комиссиясының бірлескен көшпелі отырысы өтті. Облыс әкімінің орынбасары Ермек Кенжеханұлының қатысуымен, «AMANAT» партиясы Түркістан облыстық филиалы төрағасы Алтынсары Үмбетәлиевтің төрағалығымен өткен көшпелі отырыста «Жер аманаты» партиялық жобасы бойынша Арыс қаласы мен Ордабасы, Отырар аудандары әкімдерінің 2022 жылы атқарылған жұмыстардың есептері тыңдалды. «AMANAT» партиясының төрағасы Ерлан Қошанов «Жер аманаты» партиялық жобасын жүзеге асыруды жалғастыру, ауылшаруашылығы мақсатындағы пайдаланылмайтын жерлерді мемлекет меншігіне қайтару және анықтау бойынша жұмыстарды күшейтуді тапсырған болатын. Сан жылдар бойы игерілмей босқа жатқан жерлерді мемлекет меншігіне қайтарудың жай-күйі жан-жақты сөз болған басқосуда күн тәртібіндегі мәселе бойынша облыстық жер ресурстарын басқару департаменті басшысының орынбасары Бауыржан Досжанов баяндама жасады. Сондай-ақ, жиында «Жер аманаты» партиялық жобасы аясында өткен жылы атқарылған және биыл атқарылатын жұмыстар жөнінде Ордабасы ауданының әкімі Нұрбек Бадырақов, Арыс қаласының әкімі Гүлжан Құрманбекова мен Отырар ауданының әкімі Сәкен Сұлтанханов есепті баяндама жасап, комиссия мүшелерінің сауалдарына тұщымды жауаптарын берді. Жалпы Отырар ауданында ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер көлемі 640 109 га-ны құраса, оның ішінде: суармалы жерлер 43492 га; жайылымдық жерлер 594 890 га; шабындық жерлер 1294 га (Көп жылдық екпелер 433 га) болып отыр. 2022 жылы ауылшаруашылығы жерлеріне жүргізілген түгендеу жұмыстары нәтижесінде мақсатына сай пайдаланылмаған 79,1 мың га жерге шығарылған қаулылардың күші жойылып, ауданның арнайы жер қорына қайтарылған. Қазіргі таңда аудан көлемінде жалпы қолда ұсталатын мал басының саны артуына байланысты елді мекендерде 317 189 га ортақ мал жайылым жерлерге қажеттілік туындауда. Қажетті жайылым жерлерді пайдаланбай жатқан жерлердің есебінен қамтамасыз ету үшін 2023 жылы 140,0 мың гектар, 2024 жылы 89,1 мың га, 2025 жылы 90,2 мың гектар жерлерді елді мекеннің ортақ мал жайылымына беру жоспарланып отыр. Сонымен қатар келелі жиында «Жер аманаты» комиссиясының 06.04.2023 жылы өткен отырысындағы №2 хаттамалық тапсырманың орындалу барысы туралы партияның Арыс қалалық, Ордабасы және Отырар аудандық филиалдарының төрағалары Бақтығали Ділдабеков, Әлиасқар Бердімұрат пен Абай Құрмандар баяндады. Комиссиялардың бірлескен көшпелі отырысында ауданымыздағы Аққұм ауыл округі тұрғындарының жерге қатысты мәселесі де әңгіме арқауына айналып, халықтың талап-тілегі ескеріліп, бұл мәселеге орай салалық басқарма және департамент басшылары қолданыстағы заң шеңберінде тиісті жауаптарын берді.
Жиын қорытындысы бойынша арнайы қаулы-қарар қабылданып, тиісті әкімдіктер мен уәкілетті органдарға жолданды.
Аудан әкімі Сәкен Сұлтанханов сондай-ақ, Қарақоңыр, Отырар ауыл округтерінде болып, ауыл халқының талап-тілегін тыңдады. Кездесуге аудандық мәслихат төрағасы Ұзақов Уалихан Жамалханұлы, жауапты сала басшылары да қатысты. Кездесуді Ұлы сазгер Шәмші есімімен аталған ауылдан бастаған аудан басшысы елді мекендегі көгалдандыру жұмыстарымен танысып, жаңадан салынатын спорт кешенінің құрылыс жобасын пысықтады. Аралау кезінде ауыл тұрғындарының өтінішін тыңдап, алда атқарылатын жұмыстарды баяндады. Ағымдағы жылы елді мекенде орналасқан Ш.Ерманов, Азаттық, Әділет және Шәмші ауылына кіре беріс көшелерді жарықтандыру, Ш.Қалдаяқов ауылы мен Қарақоңыр станциясы аралығына аяқ жол салу, балалар ойын алаңшасын салу, Арыс елді мекені Ш.Әбілқасымов және У.Илясов көшелерін орта жөндеу, Сырдария елді мекенін газдандыру жұмыстары жүргізілмек. Сондай-ақ елді мекендерді абаттандыру және көгалдандыру жұмыстары жалғасын табады деп күтілуде. Кездесуде ауыл тұрғыны Балтабек Әбдешбек пен Жәнібек Жаппар ауыз су мәселесі бойынша өз өтініштерін айтып, ауыл халқына ауыз су 24 сағат бойы берілсе деген сауалын жолдады. Бұл мәселеге байланысты жауапты сала басшыларына тапсырмалар беріліп, тиісті жұмыстарды үйлестіруді жүктеді. Мұнан соң Отырар ауыл округіндегі «Ернұр» шаруа қожалығында болып, бау-бақша ісінің барысымен танысты. Шаруашылық төрағасы Қуандық Маябасов 6 га жерге қауын-қарбыз егіп, мол өнім алуды көздеп отыр. «Биыл ауа райының құбылмалы болуына байланысты қауын-қарбызды подкленка арқылы егіп, өсіріп отырмыз»-дейді берекелі істің көзін тапқан кәсіпкер. Аудан әкімі кәсіпкердің ісіне оң бағасын беріп, қолдауға дайын екенін айтты.
Одан әрі М.Шойманов ауылындағы саябақта көгалдандыру жұмыстары аясында егілген көшеттерді аралап көрді. Аталған жасыл аймақта 1000-нан аса көшет егілсе бүгінде оның 60 пайызы ғана өнген. Аудан әкімі көшеттерді күтіп-баптау жұмыстарын сапалы ұйымдастыру керектігін айтып, ауыл округінің әкіміне тапсырмалар жүктеді.
Саябақ алдында тұрғындармен кездескен аудан басшысы ағымдағы жылы ауыл округі бойынша атқарылатын жұмыстарды баяндады. Аудан әкімі атап өткендей биылғы жылы ауыл округіндегі М.Момбеков, С.Ағыбаев, Ә.Сержан көшелерін жарықтандыру, Арыс ауылынан спорт ойын алаңшасын салу, Қалыбеков, Ә.Смайлов, К.Момбеков, Бейбарыс-Сұлтан көшелерін орта жөндеу, Қорқыт ата, №14, Қ.Кизбаев көшелерін ағымдағы жөндеу, Арыс, М.Шойманов елді мекендерін газдандыру жұмыстары атқарылатын болады.
Кездесу барысында ауыл тұрғыны Өскен Сариев пен Ілес Жұмашов оман жағасындағы ыза суды азайту мақсатында Д.Алтынбеков каналының бетонмен қаптау жұмыстарын жөндеуден өткізу туралы өтінішін жеткізді. Аталған мәселеге байланысты аудан басшысы жауапты сала басшыларына нақты тапсырмалар беріп, заң аясында тиісті жұмыстарды атқаруды жүктеді. Кездесу жиындарынан соң аудан әкімі қос ауыл округтің тұрғындарын жеке мәселелері бойынша қабылдап, қабылдауда көтерілген көшелерге тас төсеу, ауыз су, суармалы жер және өзге де мәселелер бойынша заң аясында тиісті жұмыстар атқаратынын айтты.
Бұдан бөлек, аудан әкімі Сәкен Сұлтанхановтың кезекті халықпен кездеу жиыны Ақтөбе, Шілік ауыл округтерінде жалғасын тапты. Кездесуге аудандық мәслихат төрағасы Ұзақов Уалихан Жамалханұлы, жауапты сала басшылары қатысты. Қашанда егін егіп, мал шаруашылығын кәсіп еткен ауыл тұрғындары қазіргі таңда қызу жұмыс үстінде. Алдымен Ақтөбе ауылындағы елді мекенді көгалдандыру бойынша бекітілген іс-шаралар жоспарына сәйкес 2022-2023 жылдары егілген ағаш көшеттерін аралап көрді. Аймақтағы жасыл аймақта 1500-ға жуық көшет отырғызылған. Аралау барысында шаруалармен кездесіп, еңбеккерлердің толғандырған мәселелерін тыңдады. Зейнеткер, «Қанағат» шаруақожалығының төрағасы Күдірбеков Сұлтанхан мен ауылдық ардагерлер кеңесінің төрағасы Нұрбек Құлман ағын суды пайдалану барысында кезекшілік ұйымдастырылса деген өтінішін айтты. Бұл мәселе бойынша ауыл округінің әкіміне тапсырма беріп, жұмыстардың жүйелі атқарылуын өз бақылауына алатынын ескертті. Мұнан соң ауыл округіндегі мектепке дейінгі білім беру ұйымы «Қатира ана» балабақшасының құрылыс жұмыстары мен жаңадан салынатын ауылдық мәдениет үйінің жобасымен танысып, ауыл тұрғындарының талап-тілегін тыңдады. Ауыл халқының басым бөлігі жұмысқа орналасу, суармалы жер, көшелерді асфальттау секілді бірқатар ұсыныс-пікірлерін жеткізді. Аталған мәселелер бойынша елді мекендегі А.Құнанбаев, Сейілбеков көшелерін орта жөндеу және ішкі көшелерді жарықтандыру жұмыстары ағымдағы жылы іске асатынын айтып, алдағы уақытта елді мекенді көгалдандыру жұмыстары жалғасын табатынын баяндады. Одан әрі Ақтөбе ауылымен көршілес жатқан Шілік ауылында көгалдандыру жұмыстарын аралап көрген аудан әкімі егілген көшеттердің өнімділігі мен оларды күтіп бастаудың маңыздылығын атап өтті. Бүгінде Шілік ауыл округіндегі саябақтарда 1000-нан аса көшеттер отырғызылса, олардың 70 пайызы тамырын тереңге жайған. Бұл бағыт бойынша жауапты мамандарға тиісті тапсырмалар жүктеп, аталған жұмыстарға баса мән беру керектігін ескертті. Ауылдағы «Ардагерлер саябағында» тұрғындармен кездескен аудан басшысы Шілікте биылғы жылы іске асатын жұмыстарды атап өтті. Ол өз сөзінде ауыл округіндегі М.Мәметова мен Ардагерлер көшелерін жарықтандыру, «Астана» және «№3» көшелерін орта жөндеу, аяқ жол салу, балалар ойын алаңшасын салу, ауыз су жүйелерін күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізуге ЖСҚ әзірлеуге қаржы қаралып, тиісті жұмыстар атқарылатынын жеткізді. Қосы ауыл округіндегі кездесулерден соң аудан әкімі тұрғындарды жеке мәселелерімен қабылдап, өтініштерін тыңдады. Қабылдауға жазылғандардың басым бөлігі жұмысқа орналасу, ауыз су жүйелерін жаңарту, суармалы жер алу және де өзге де мәселелер бойынша талап-тілегін айтып, мамандар тарапынан тұщымды жауаптар алды.
Одан кейін, аудан әкімі Сәкен Сұлтанханов аудан орталығынан шалғай орналасқан Балтакөл, Маяқұм ауыл округтеріне арнайы барып тұрғындармен кездесті. Аймақ басшысының бұл жолғы кездесуі ресми орындарда емес ашық аспан аясында өрбіді.
Аудан басшысы алдымен Балтакөл ауылындағы шаруалармен кездесіп, еңбек адамдарын толғандырған мәселелермен танысты. Елді мекендегі «Ауыл аманаты» жобасына қатысып 2,5 пайыздық несие алуға ниетті шаруалардың ұсыныс-пікірлерін тыңдады. Ауыл халқының негізгі кәсібі тары-талқан өндірісі. Осы бағытта«Алға БАМ» өндірістік кооперативінің төрағасы Сабыржан Досжанов шағын тары цехын ашып, өз кәсібін дөңгелетіп отырған кәсіпкер. «Биыл ғана іске асып жатқан «Ауыл аманаты» жобасы шаруаларға үлкен көмек болады» – дейді ол. Кездесу барысында шаруалар суармалы жер, ағын су және несие алу кезінде туындаған өзге де мәселелер бойынша сауалдарын қойып мамандар тарапынан тұщымды жауаптар алды.
Мұнан соң аудан әкімі ауыл округіндегі көгалдандыру жұмыстарын аралап көрді. Биылғы жылы елді мекенде 2230 көшет егілген болса, оның 70-80 пайызы өнген. Бұдан бөлек Балтакөл ауылының кіре берісінен жергілікті ауыл жастарының демеушілігімен 3 гектар аумақ қоршалып, 1500 түп алма, алмұрт, өрік секілді жеміс ағаштары отырғызылған. Қазіргі таңда егілген көшеттер 100 пайыз тамырын тереңге жайып, күтіп-қарау жұмыстарын ұйымдастырудың арқасында нәтиже беріп отыр.
Аудан әкімі одан әрі маяқұмдықтардың өтініші бойынша ауылдық аурухана ғимаратына барып емделушілермен кездесті. Ауыл тұрғындары Құдас Арынов пен Әшім Бекботаев бұған дейін тек күндізгі бөлімде ем қабылдайтын ауруханада жатып ем қабылдау мәселесін көтерді. Қос ардагердің өтініші назарға алынып, аудан басшысы аудандық орталық аурухананың бас дәрігері Еркін Нұрлыхановқа заң аясында тиісті жұмыстарды атқаруды тапсырды. Кездесуде ауыл тұрғыны Мұрат Базарбаев елді мекендегі ауыз су жүйелерінің ескіргенін айтып, жүйелер жаңартылса деген ұсынысын жеткізді. Бұл мәселе бойынша зерделеу жұмыстарын жүргізіп, тиісті жұмыстар атқаруды сала мамандарына жүктеді. Аралау барысында қос ауыл округінде де тұрғындарды жеке мәселелері бойынша қабылдап, өтініштерін тыңдады. Қабылдауда жайылымдық жерді суармалы жерге ауыстыру, суармалы жер алу, жұмыссыздық және өзге де мәселелер бойынша көкейде жүрген сауалдарына мамандар тарапынан тұщымды жауаптар алған тұрғындар ауыл аралап халықпен кездесіп жүрген аудан әкімінің жұмысына қанағаттанатынын айтып, ризашылығын білдірді.
