Жем-шөп дайындау тақырыбы жыл сайын күн тәртібінен түскен емес. Себебі, ауыл шаруашылығы, оның ішінде мал шаруашылығы ел экономикасының негізгі драйвері болғандықтан, бұл мәселе ел тұрғындары үшін өте маңызды. Әсіресе, жазы ыстық, малы көп түркістандықтар үшін. Дегенмен, ел Үкіметі аталған проблеманы назардан тыс қалдырмай, жыл сайын қажетті шараларды жүргізіп келеді. Осы орайда, Түркістан қаласының тұрғындарына түсіндіру жұмыстары бойынша ақпаратты ұсынамыз.
Мәселен, 2021 жылы елімізде қуаңшылық орын алып, шаруалар жем-шөп таппай қиналған. Сол кезде ҚР Премьер-Министрі жем-шөп дайындау мәселелері жөнінде кеңес өткізіп, жем-шөп дайындау бойынша жағдай мен қабылданып жатқан шаралар туралы ауыл шаруашылығы министрінің міндетін атқарушы Ербол Қарашөкеев, өңірлердегі ахуал туралы Атырау облысының әкімі Махамбет Досмұхамбетов, Қызылорда облысының әкімі Гүлшара Әбдіқалықова, Маңғыстау облысының әкімі Серікбай Трұмов, Шығыс Қазақстан облысының әкімі Даниал Ахметов, Солтүстік Қазақстан облысының әкімі Құмар Ақсақалов, Түркістан облысының әкімі Өмірзақ Шөкеев, Батыс Қазақстан облысының әкімі Ғали Исқалиев, шаруаларды жанар-жағармай материалдарымен қамтамасыз ету туралы энергетика вице-министрі Әсет Мағауов, сумен қамтамасыз ету және ерекше қорғалатын аумақтарда шабындықтар бөлу туралы экология, геология және табиғи ресурстар вице-министрі Серікқали Брекешев баяндама жасаған.
Сонымен бірге, жем-шөп дайындау мәселелерін жедел шешу және оған тұрақты мониторинг жүргізу мақсатында Ауыл шаруашылығы министрлігінің жанынан Республикалық жедел штаб жұмыс істеп, өңірлерде жем-шөп дайындау жоспарлары айқындалған.
«Биылғы 18 шілдедегі жағдай бойынша 10,6 млн тонна шөп немесе жоспарланған көлемнің 44%-ы дайындалды. Қосымша 1,6 млн тонна пішендеме, 2,1 млн тонна сүрлем, 4,8 млн тонна сабан және 6 млн тонна құнарлы жем дайындалады. Шөп шабуды ұйымдастыру үшін 255,8 мың га алаңды құрайтын орман алқабы аумақтары ұсынылды. 6,5 мың шабындық бригадасы ұйымдастырылды, әкімдіктер 41,4 мың тонна жанар-жағармай материалдарын жеңілдікті бағамен қайта бөлді. «Азық-түлік келісімшарт корпорациясы» ҰК» АҚ 170 мың тонна көлемінде 4-5 санатты арпа мен бидай сатып алуды қаржыландырды, қосымша 30 мың тонна компанияның ішкі резервтері есебінен қайта бөлінетін болады. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев қазіргі құрғақшылық кезеңінде фермерлерді жем-шөппен қамтамасыз ету жөнінде жедел шешімдер қабылдау және жүйелі жұмыс жүргізу бойынша міндет қойды», — деді сол кезде Үкімет басшысы.
Сондай-ақ, жем-шөп дайындау жұмыстарын жандандыру, шабындықтар беру мәселелерінде өңіраралық өзара іс-қимылды нығайту, құрғақшылықтан зардап шеккен өңірлердің қажеттіліг үшін жем-шөп қорын қалыптастыру қажеттігін атап өтті. Халыққа жем-шөпті қолжетімді бағамен сату мәселесін ерекше бақылауға алуды тапсырды. Осы мақсатта ауыл шаруашылығы өндірушілерімен, ұн тарту кәсіпорындарымен және құрама жем зауыттарымен меморандумдар жасасу қажеттілігі атап өтілді. Жамбыл облысының халыққа қолжетімді бағамен шөп пен жемді сату үшін арнайы жәрмеңкелер ұйымдастыру тәжірибесі оң бағаланды. Ал, Солтүстік өңірлердің әкімдіктеріне сабанды барынша көп жинауды қамтамасыз ету тапсырылды.
Одан бөлек, Премьер-Министр 200 мың тонна көлемінде мал азығы дақылдарын форвардтық сатып алуға «Азық-түлік корпорациясы» ҰК» АҚ үшін Үкімет резервінен қаражат бөлу мәселесін қарауды да тапсырған тұғын. Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігіне ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда шөп шабу мүмкіндігін қамтамасыз ету, Энергетика министрлігіне Ауыл шаруашылығы министрлігімен бірлесіп шөп шабу науқанына арзандатылған жанар-жағармайды қосымша бөлу тапсырылған. Оған қоса, «Қазақстан Темір Жолы» ҰК» АҚ-ға Маңғыстау және Қызылорда облыстарына жем-шөп тасымалдауға төмендетілген тарифті қамтамасыз ету жүктелген.
Сонымен бірге, Премьер-Министр Ауыл шаруашылығы министрлігі мен әкімдіктерге еліміздің батысы мен оңтүстігіндегі өңірлерді жем-шөп мәселе бойынша қолдауды тапсырып: «Биылғы жаз ерекше құрғақ болды, соның салдарынан еліміздің батысы мен оңтүстігінде бірқатар өңірлер зардап шекті. Құрғақшылықтың салдарын жою үшін жедел шаралар қабылданды. Зардап шеккен өңірлерді жем-шөппен қамтамасыз ету мәселелерін шешу үшін Жергілікті және орталық атқарушы органдардың қызметін үйлестіру жөніндегі республикалық жедел штаб жұмыс істеуде. Жем-шөп сатып алу үшін Үкімет резервінен Маңғыстау және Қызылорда облыстарына 3,6 млрд теңге бөлінді, жем-шөп дайындауға қосымша 43,1 мың тонна арзан дизель отыны бөлінді. Солтүстік өңірлерден жем-шөп жеткізілді. Батыс өңірлерді жем-шөппен қамтамасыз ету мәселесіне волонтерлер де кірісті. Республикадан кесек жем-шөпты шығаруға және жемдік астық экспортына квота беруге уақытша тыйым салынды. Қабылданған шаралардың арқасында жем-шөппен қамтамасыз ету мәселесі жалпы тұрақтанды. Ауыл шаруашылығы министрлігі мен әкімдіктер осы бағыттағы жұмысты жалғастырып, жағдайды ерекше бақылауда ұстауы қажет», – деген Үкімет басшысы.
Содан соң, ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің міндетін атқарушы құрғақшылықтан зардап шеккен өңірлерге жем-шөп жіберген еріктілерге алғыс айтып, атқарылған жұмыстар бойынша есеп берген.
«Өңірлер арасында азық-түлікті белгіленген бағамен өзара жеткізу және зардап шеккен шаруашылықтарға шөп шабу үшін 130 мың гектарға жуық шабындық жер бөлу туралы шарттар мен меморандумдар жасалды. Сондай-ақ, табиғи резерваттың 211 мың гектарында азық дайындауға рұқсат етілді. Бұл жұмысқа волонтерлік ұйымдар да қосылды және олар зардап шеккен өңірлерге шамамен 150 вагон азық жеткізді. Бұл ресурстарды жергілікті жерлерде бөлу қоғамдық кеңестердің белсене қатысуымен жүргізіледі. Осы көмекті ұйымдастырғаны үшін еліміздің барлық еріктілеріне және бұл іске бей-жай қарамайтын азаматтарға үлкен алғысымды білдіргім келеді», – деді ол Үкімет отырысында.
Оның айтуынша, Азық-түлік корпорациясы арқылы жемдік астықпен қамтамасыз ету шаралары қабылдануда, атап айтқанда, зардап шеккен өңірлердің субъектілеріне нарықтық бағадан 17%-ға төмен бағамен 1,2 мың тонна жемдік арпа сатылған. Сонымен бірге, Азық-түлік корпорациясы мен «Бәйтерек» ҰБХ» АҚ-ға 200 мың тонна көлемінде жемдік астықтың қосымша резервін құруға 20 млрд теңгеден бөлу және фермерлерге суару әрі азық дайындайтын техниканы лизингке беру мәселелері қарастырылып жатқан еді. Бұған қоса, «ҚазақстанТемірЖолы» АҚ-ы тамыз айының соңына дейін азық тасымалдауға жеңілдікті тарифтерді нарықтағыдан 77%-ға төмен деңгейде сақтау туралы шешім қабылдаған. Бұдан басқа, 2021 жылғы 23 тамызда ірі мал азығын республикадан әкетуге уақытша тыйым салуды енгізу туралы шешім күшіне еніп, 1 қыркүйектен бастап жемдік астықты экспорттауға квота енгізілетінін айтқан.
«Сонымен қатар, Жедел штаб жергілікті атқарушы органдарға зардап шеккен аймақтарға көмек көрсету қорларын құруды, сабан дайындау және жемдік астық пен кебек резервін құру жұмыстарын ұйымдастыруды тапсырды. Жеке қосалқы шаруашылықтарды азықпен қамтамасыз ету мәселелерін ерекше бақылауға алу, өз мүмкіндіктерімен өздерін азықпен қамтамасыз ете алмайтындарға ұйымдасқан шаруашылықтарды бекіту ұсынылды. Қолданыстағы заңнама аясында жем-шөп бағасын бақылауды күшейтуге, бағаның негізсіз өсуіне жол бермеу үшін қажетті шаралар қабылдау қажеттілігіне ерекше назар аударылды. Осы шаралардың барлығы жағдайды едәуір тұрақтандыруға мүмкіндік берді», – деді ол өз сөзінде.
Ал, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына арналған Жолдауын егіс алқаптарына қатысты ғарыштық мониторинг және қашықтан зондтау мүмкіндігін кеңінен пайдаланып, жем-шөп дайындауға қажетті жер көлемін кеңейту керек екенін айтқан.
«Ауа райының қолсайсыздығы мал шаруашылығындағы түйткілді мәселелер бар екенін көрсетті. Біз жедел шара қабылдап, жем-шөп тапшылығына байланысты ахуалды реттедік. Дегенмен, бұл салада әлі де жүйелі жұмыс атқару керек. Жем-шөп дайындауға қажетті жер көлемін кеңейткен жөн, сондай-ақ егіс алқабына әр жылы әртүрлі дақыл егу талабын сақтау үшін тиісті бақылауды күшейткен абзал», – деді Мемлекет басшысы.
Сондай-ақ, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2022 жылдың басында Үкіметке тұқыммен, жем-шөппен, тыңайтқышпен қамтамасыз ету мәселелерін және егін науқанын қатаң бақылауда ұстауды тапсырды.
«Ауыл шаруашылығына ерекше назар аудару керек. Соңғы жылы елімізде қуаңшылық болды, былтырға қарағанда жиналған астық көлемі 4 млн тоннаға кеміді. Бұл шикізатпен және жем-шөппен қамтамасыз ету ісіне әсер етті. Болжам бойынша, биыл да ахуал күрделі болуы мүмкін. Үкімет тұқыммен, жем-шөппен, тыңайтқышпен қамтамасыз ету мәселелерін және егін егу науқанын қатаң бақылауда ұстауы тиіс», – деді Президент Мәжілістің кезекті отырысында.
Ал, наурыз айында ҚР Премьер-Министрі Әлихан Смайылов Үкімет отырысында 2021 жылғыдай жем-шөп тапшылығы болмау үшін «Азық-түлік келісімшарт корпорациясы» форвардтық сатып алу аясында шаруашылықтарды жемшөп дайындауға ынталадыруы керек деп тапсырма берді. Сөйтіп, Үкімет басшысы бұл бағытта мемлекеттік органдарға бірнеше нақты тапсырма жүктеді.
«Бірінші, Ауыл шаруашылығы министрлігі әкімдіктермен бірлесіп, әлеуметтік маңызы бар дақылдар мен жем-шөпті жеткілікті көлемде егуді қамтамасыз етсін. Өткен жылы еліміздің кейбір аймақтарында жем-шөппен қамтамасыз ету бойынша проблемалар болғанын білеміз. Биыл бұл жағдай қайталанбауы тиіс. Сондықтан «Азық-түлік келісімшарт корпорациясы» өзінің форвардтық сатып алуы аясында шаруашылықтарды осы жұмысқа ынталандыруы керек.
Екінші, Экология министрлігі Ауыл шаруашылығы министрлігімен және әкімдермен бірге жаз айларында шаруаларды сумен қамтамасыз ету шараларын қабылдасын.
Үшінші. Индустрия министрлігі әкімдермен бірлесіп, бірінші кезекте, ішкі нарықты қамтамасыз ету үшін минералдық тыңайтқыштарды өндірушілермен жұмыс жүргізсін», – деді Әлихан Смайылов.
Сондай-ақ, Үкімет отырысына қатысқан Ауыл шаруашылығы министрі жем-шөп базасының жеткіліксіздігі мал шаруашылығын дамытуға кедергі болып отырғанын мәлім етті.
«Талдау көрсеткендей, мал шаруашылығын жедел дамыту мен оның өнімділігін арттырудың басты тежеуші факторы – жемшөп базасының жеткіліксіздігі. Қабылданып жатқан іс-шараларға қарамастан, бүгінгі таңда ірі азықпен қамтамасыз ету 80 пайызды, шырынды азықпен 40 пайызды, құнарлы азықпен қамтамасыз ету 50 пайызды құрайды. Дегенмен, тұрақты даму үшін мал шаруашылығын толық қамтамасыз етумен қатар, азықтың сақтандыру қоры да болуға тиіс екені баршаға мәлім. Бұдан басқа, жайылымдық жерлердің өнімділігін жақсарту, оларды қарқынды пайдалану бойынша проблемалар бар», – деді ол.
Оның айтуынша, мал азығы базасының проблемасын шешу мақсатында 2021 жылы министрлік жем-шөп өндірісін дамытудың 2022-2025 жылдарға арналған жол картасын әзірлеген. «Алайда, жергілікті жерлерде онда көрсетілген іс-шараларды іске асыру бойынша әлі де жүйелі жұмыс жоқ, мал шаруашылығын жем-шөп базасын есепке алмай дамыту процесі жалғасуда. Бұдан басқа, мал шаруашылығын мемлекеттік қолдаудағы қазіргі қиғаштықтар, атап айтқанда, шаруашылықтарға мал бордақылау алаңдары мен ет өңдеу кәсіпорындарына ет контингентін жеткізу бойынша міндеттемелер мен мотивацияның болмауы, субсидиялаудың жоғары сыбайлас жемқорлық сипатқа ие селекциялық-асыл тұқымдық жұмысқа шамадан тыс шоғырлануы, мал бордақылау алаңдары мен ет өңдеу кәсіпорындарының жартылай жүктелуіне алып келді», – деді министр.
Бұл тұрғыда, ҚР Премьер-Министрі Әлихан Смайылов болса, мал шаруашылығын тиімді дамыту үшін тиісті жем-шөп базасы қажет екенін жеткізді. Оның айтуынша, елімізде жыл сайын жем-шөп қажетті зоотехникалық нормадан 2 есе аз дайындалады екен. Нәтижесінде, жем жетпеген соң, оның бағасы да қымбаттай береді.
Сондай-ақ Үкімет басшысы құрғақшылық немесе жайылымдардың тозуы сияқты табиғи-климаттық жағдайларды да ескеру керектігін баса айтты.
«Осыған орай Ауыл шаруашылығы министрлігі әкімдіктермен бірлесіп, жем-шөп дақылдарының егіс алқаптарын көбейтіп, шалғайдағы жайылымдардың инфрақұрылымын жаңғыртуы қажет. Бұл жұмыстарды қаржыландыруға басымдық беру керек», – деді Әлихан Смайылов.
Ал, биылғы жылдың басында Үкімет басшысы Әлихан Смайылов көктемгі егіс жұмыстарына қатысты тиісті министрліктерге бірқатар міндет жүктеп, жем-шөп дайындауға ерте кірісу керек екенін айтты.
«Біріншіден, Ауыл шаруашылығы министрлігі Индустрия және Қаржы министрлігімен бірлесіп, фитосанитариялық іс-шаралар жүргізуді қамтамасыз етсін. Сонымен қатар, тыңайтқыш себу жұмысы бойынша шаралар қабылдасын.
Екіншіден, Экология министрлігі Ауыл шаруашылығы министрлігі және әкімдіктермен бірлесіп, оңтүстік өңірлерде суармалы егістікті сумен тұрақты қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдасын.
Үшіншіден, Ауыл шаруашылығы министрлігі облыс әкімдіктерімен бірлесіп, мал шаруашылығын жем-шөппен қамтамасыз етуді қазірден қолға алу керек», – деді ол.
Одан бөлек, Премьер-Министр биыл 20 млрд теңгеге жем-шөп дайындау техникасы мен мобильді суару жүйелері сатып алынатынын айтты.
«Осы жылы «ҚазАгроҚаржы» АҚ желісі бойынша кейіннен лизингке беру үшін 20 млрд теңгеге жем-шөп дайындау техникасы мен мобильді суару жүйелері сатып алынатын болады. 2024 және 2025 жылдары жем-шөп дайындау техникасы мен мобильді суару жүйелері сатып алуға 29 млрд теңгеден бөлінбек. Үкімет қабылдап жатқан іс-шаралар фермерлердің ауыл шаруашылығы техникасы паркін жаңарту динамикасына оң әсер етуде. Мәселен, егер 2017 жылы жаңарту деңгейі 1,9 пайыз болса, 2022 жылдың қорытындысы бойынша 4,4 пайызды құрады. Жаңартуды ең төменгі технологиялық деңгей 6-8 пайызға дейін жеткізу көзделген», – деді Үкімет басшысы.
Жалпы аталған іс-шараларды іске асыру ауыл шаруашылығы техникасының жеңілдікті лизингі бағдарламаларын одан әрі дамытуға және агроөнеркәсіп кешенінің машина-трактор паркін жаңартудың нормативтік деңгейін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді деп жоспарланған.
Сонымен қатар, мамыр айында Ауыл шаруашылығы министрі еліміздегі жем-шөп дайындау жоспарына қатысты жағдай айтып: «Биыл мал азығы бойынша тапшылық болмайды деген пікірдеміз. Жем-шөп өндіруді дамыту бағытында арнайы жол картасын қабылдадық. Осы карта аясында жем-шөп дақылдары егілген егістіктер көлемі екі жыл қатарынан ұлғайып келеді», – деген болатын.
Оған қоса, Ауыл шаруашылығы министрі биыл мал азығын жинау үшін қолайлы жағдай бар екенін, фермерлер жем-шөп даярлауға алдын ала қамдануы тиіс екенін жеткізген.
«Биыл өңірлердегі ылғалдың деңгейін қарап шықтық, яғни орташа жылдық көрсеткіштер сақталып отыр. Сондықтан батыс және оңтүстік өңірлердегі 2021 жылғы проблемалар қайталанбайды. Мал шаруашылығы саласы өседі деп жоспарлап отырмыз», – деді ведомство басшысы.
Сонымен қатар, ол биыл төрт түлік малды арзан жемшөппен қамтамасыз ету мақсатында Ауыл шаруашылығы саласында жаңа кооператив құрылатынын мәлім еткен.
«Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша ауыл халқының табысын арттыру жөніндегі «Ауыл аманаты» жобасын іске асыру басталды. Оның шеңберінде сенім білдірілген өкіл (агент) арқылы 5 жылға дейін, мал шаруашылығы саласында 7 жыл мерзіммен, жылдық мөлшерлемесі 2,5 пайызбен микрокредит беріледі. Микрокредиттің ең жоғары сомасы – 8,6 млн теңге, ал ауыл шаруашылығы кооперативтері үшін – 27,6 млн теңге. Жобаны іске асыруда биыл 17 мың микрокредит беру жоспарымен 100 млрд теңге көзделген, бұл 18 мыңнан астам жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді. «Ауыл аманаты» жобасына алдағы 7 жыл ішінде 1 трлн теңге бөлу жоспарланып отыр. Сол арқылы 1 миллионнан астам ауыл тұрғыны үшін 350 мыңға жуық жұмыс орны құрылмақ. Төрт түлік малды азықпен қамту мақсатында нарық бағасынан төмен бағада сататын сервистік ауыл шаруашылығы кооперативтерін құру жоспарланған», – деді министр Үкімет отырысында.
Тағы бір айта кететін нәрсе – Отандық жемшөп, жеміс-жидек және көкөніс өндірушілер ендігі уақытта техниканы 6 пайызбен лизингке ала алады. Бұл жайында «ҚазАгроҚаржы» АҚ басқарма төрағасы: «Биыл маусымда біз «Өз жемшөбіміз» (жем өндірушілер үшін) және «Жасыл өнім» (жеміс-жидек, көкөніс өндірушілер үшін) жеңілдетілген бағдарламасын бастадық. Ол бойынша фермерлерге бұрынғы бағдарламалармен салыстырғанда үлкен жеңілдік жасалып отыр. Яғни жылдық 6% және 15% аванс. Лизинг мерзімі – 10 жылға дейін. Аталған шара фермерлерге түсетін қаржылық жүктемені айтарлықтай жеңілдетеді. Сәйкесінше шаруашылықтардың қарқынды дамуына мүмкіндік береді», – деп баяндаған болатын.
Оның айтуынша, компанияның бұдан басқа да «Экспресс-лизинг» (ең аз құжатпен өтінім 5 жұмыс күні ішінде қаралады), «Мастер лизинг» (бір жыл ішінде берілген өтінім негізінде техниканы лизингке құжаттар пакетін қайта ұсынбай алу мүмкіндігі), «Сенімді фермер» секілді бағдарламалары бар екен.
Одан бөлек, 2024 жылдың 1 қаңтарында мал шаруашылығын субсидиялаудың жаңа ережелері күшіне енетін болды. Аталған жобаның ішінде жемшөп саласын субсидиялау тетігі де бар.
Аталған жоба жайлы мәліметте:
«Мемлекет басшысы фермерлер қауымдастығымен бірлесе отырып, агроөнеркәсіптік кешенді мемлекеттік қолдау тәсілдерін қайта қарауды тапсырды.
Бұл ретте шағын және орта шаруашылықтарға субсидиялардың ашықтығын, қолжетімділігін қамтамасыз ету, оларды алу рәсімдерін оңайлату және автоматтандыру, субсидия алушылар үшін қарсы міндеттемелерді енгізу, сондай-ақ субсидиялау жүйесін мемлекеттің өнеркәсіптік саясатымен өзара байланыстыруды қамтамасыз ету жөнінде нақты міндеттер қойылды.
Арнайы жұмыс тобы құрылды, оның құрамына ірі, орта және шағын ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер, салалық одақтар мен қауымдастықтардың, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің, орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың, ғылыми ұйымдардың өкілдері, сондай-ақ Парламент депутаттары кірді. Жұмыс тобы отырыстарының қорытындысы бойынша қолданыстағы субсидиялау жүйесінің негізгі контурларын сақтай отырып, қағидаларға нақты өзгерістер енгізуді көздейтін нұсқа әзірленді.
Атап айтқанда, мал шаруашылығында асыл тұқымды мал басын сатып алу кезінде шошқа шаруашылығын қоспағанда, барлық қолданыстағы субсидиялау нормативтері өзгеріссіз қалды. Мұнда шошқаның аналық басы үшін өтемақы нормативі бұрынғы 140 мың теңгенің орнына 1 басқа 100 мың теңгеге дейін төмендеді.
Селекциялық-асылдандыру жұмысы шеңберінде субсидиялау да іс жүзінде өзгеріссіз қалды. Жаңа ережеде селекциялық-асылдандыру жұмыстары мәселелерінде фермерлерге көбірек дербестік берілетін болады. Енді ол өз қалауы бойынша көбеюдің 3 тәсілінің кез-келгенін таңдай алады: жасанды ұрықтандыру, еркін ұрықтандыру, мамандандырылған жасанды ұрықтандыру құрылымдарының қызметтерін пайдалану. Сонымен қатар, 1 өндірушіге жүктеме ғылыми нормаларға сәйкес келтірілген, яғни фермер өзінің қаржылық мүмкіндіктеріне байланысты өндірушілерді бұрынғыдай, 1:25 қатынасында емес 1:20 және 1:30 арақатынасы арасында сатып ала алады.
Жоғары сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне байланысты бұқалар мен қошқарларды жалға беруді субсидиялау ғана жойылады.
Сондай-ақ, импортталған ірі қара малдың аналық басын сатып алу бағыты алынып тасталды, импортталған аналық мал басын сатып алумен қайталанатын және тұқымдық шығу тегіне сәйкес келу бойынша қайталанады.
Тауарға тән субсидияларды бұрынғыдай жалпы сипаттағы трансферттер есебінен қалдыру ұсынылды. Бұл ретте, күркетауық еті мен суда жүзетін құсты субсидиялау жойылды, өйткені олар әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына жатпайды.
Жұмыртқа шаруашылығы бойынша жұмыртқа үшін 3 теңге субсидия нормативімен тағамдық жұмыртқа өндірісін субсидиялау алынып тасталды.
Сондай-ақ асыл тұқымды малды импорттау кезінде Екінші деңгейдегі банктегі қаржы институтының арнайы шотына субсидиялар аудару жөніндегі норма жойылады.
Бұқашықтар мен қойларды бордақылауға және ет комбинаттарына тапсыру бойынша субсидиялау нормативтері өзгеріссіз қалды. Бұл ретте, малды өзінің бордақылау алаңдарына ауыстыратын шаруашылықтар үшін орын ауыстыру нормасы жойылады.
Жемшөпті субсидиялау бойынша субсидиялар нормативтері мен субсидиялар алу критерийлері ТЖ немесе ауа райының қалыптан тыс жағдайлары туындаған кезде ғылыми ұйымдардың ұсынымдары негізінде әкімдіктердің қаулысымен бекітіледі» – делінген.
