Негізінде пандемия кезінде киберқылмыстардың түрлері мен ауқымы кеңейді. Вирусты жұқтыру қауіпінен қорқып, адамдар өмірлік процестердің көп бөлігін өнімді сатып алудан бастап еңбек қатынастарына дейін интернет-сайттардан алуға бейімделді. Мұндай жағдайларда ақпараттық қауіпсіздікті қалай қамтамасыз етуге болатынын да білмейтін тұлғалар да бар. Онлайн алаяқтарға тап болып, алданып, сан соғып қалғандар қаншама?! Пандемия кезінде жекелеген адамдардан бөлек мемлекеттік ақпараттық инфрақұрылымды, стратегиялық маңызды объектілерді қорғау да маңызды болды. Осы қойылған міндеттердің барлығын шешу мақсатында Қазақстан үкіметі «Қазақстанның киберқалқаны» киберқауіпсіздік тұжырымдамасын бекітті.
Тұжырымдама мемлекеттік органдарды ақпараттандыру, мемлекеттік қызметтерді автоматтандыру, «цифрлық» экономиканы дамыту, өнеркәсіптегі өндірістік процестерді технологиялық жаңғырту, ақпараттық-коммуникациялық қызметтер көрсету саласын кеңейту саласындағы жағдайды дамытуға негізделген.
Бұл құжат электрондық ақпараттық ресурстарды, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырудың негізгі бағыттарын айқындады. Осылайша киберқылмыстың қай кезде, қандай сәтте өршитініне дейін бақылауға алынып, мемлекет тарапынан тиісті шаралар қабылдана бастады.
Техника ғылымының кандидаты Айдар Бекахметтің айтуынша, Қазақстан дер кезінде мұндай бастаманы қолға алды.
– Киберқылмыс қазір әлем бойынша өршіп тұрған мәселе. Осы сәтте арнайы тұжырымдама қабылдағанымыз ұтымды шешім болды. Ақпараттық ресурстарды, жеке адамдардың мәліметін, ұлттық қауіпсіздік жүйесін сақтандыру мақсатында мұндай тұжырымдаманың болуы маңызды, – дейді маман.
Тұжырымдаманы кімдер іске асырады?!
«Қазақстанның Киберқорғауы» тұжырымдамасы мен «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасының іс-шараларын іске асырудың белсенді қатысушыларының бірі – «Мемлекеттік техникалық қызмет» акционерлік қоғамы («ГТС» АҚ) болып табылады. Компанияның өз саласында киберқауіпсіздік жүйесін дамытудағы елеулі нәтижелерінің арқасында 2019-2020 жылдары Халықаралық электрбайланыс одағының ресми есебіне сәйкес Қазақстан Республикасы Киберқауіпсіздіктің халықаралық рейтингінде 31-орында тұр. 2018-2019 жылдары Қазақстан 40-орынды, ал Халықаралық Электр байланысы одағының 2017-2018 жылдардағы есебінде Қазақстан 83-орынды иеленгенін ескерсек. Мұндай елеулі нәтижелерге екі жыл ішінде «Киберқалқан» тұжырымдамасын іске асыру шеңберінде қол жеткізілді.
Мәселен, 10 жылдан астам уақыт бойы «МТК» АҚ Қазақстанның электрондық шекарасын қорғау үшін жұмыс істеп келеді. Сондай-ақ ақпараттандыру және ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету салаларында монополиялыққызмет түрлерін жүзеге асырады. Олардың ішінде:
— Компьютерлік инциденттерге ден қою (KZ-CERT);
— Мемлекеттік органдарды ақпараттандыру объектілерінің ақпараттық қауіпсіздігі оқиғаларының мониторингі;
— «Электрондық үкімет» ақпараттандыру объектілерінің ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мониторингі
